Straż gminna

Zasugerowano, aby ten artykuł podzielić na różne artykuły – Straż Gminna (Miejska) i Straż miejska Prościej rozdzielić jest ten artykuł na Straż Miejską/Gminą w Polsce i zagraniczną ponieważ nie da się w obecnej formie pisać bez polonocentryzmu ponieważ w naszym kraju straż miejska działa na innych prawach, ma inne zadania niż np. straż miejska w Czechach czy Włoszech. Będzie to o wiele prostsze i przyniesie więcej korzyści niż trzymanie tego wszystkiego w jednym artykule. Zapraszam do dyskusji .

Osiedlowy Punkt Interwencyjny Straży Miejskiej przy ul. Nałkowskich na Wrotkowie w Lublinie

Straż gminna – funkcjonująca w niektórych krajach instytucja powołana w celu utrzymywania porządku publicznego i bezpieczeństwa ludzi, która podlega lokalnemu samorządowi, a nie władzy centralnej. Zazwyczaj straż gminna dysponuje bardziej ograniczonymi uprawnieniami w porównaniu z policją państwową.

Historia

W średniowieczu straż miejską określano mianem „drabów miejskich”^[1].

Straż miejska i straż gminna w Polsce

W Polsce straż gminna i miejska jest to umundurowana formacja tworzona przez radę miasta (gminy) mająca na celu ochronę porządku publicznego na terenie miasta (gminy). Podstawą ich działania jest ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1763). Zgodnie z nią (Rozdz. I, art. 2 pkt 3) w gminach, w których organem wykonawczym jest burmistrz (prezydent miasta), straż nosi nazwę „straż miejska”. Numer alarmowy to 986 (bezpłatny).

Współczesna straż miejska powstała w Polsce w 1991 roku. Początkowo nosiła różne nazwy, np. Policja Municypalna. Po zmianie przepisów w roku 1997, zakazane zostało używanie tej nazwy. Ustawowo ujednolicone zostało ponadto umundurowanie strażników, aby obywatele nie mieli problemu z odnalezieniem patroli straży miejskiej niezależnie od miasta, w którym się znajdują. Każdy strażnik posiada czapkę z charakterystyczną żółto-czarną szachownicą. Przepisy ujednolicają także wygląd radiowozów straży gminnych. Pojazdy straży mają być koloru srebrnego z wyróżniającym pasem w postaci trójrzędnej żółto-granatowej szachownicy. Przepis dotyczy radiowozów kupionych po 1 lipca 2012^[2].

Stanowiska w straży miejskiej/gminnej

Aplikant	Młodszy Strażnik	Strażnik	Starszy Strażnik
Młodszy specjalista	Specjalista	Starszy specjalista
Młodszy inspektor	Inspektor	Starszy inspektor
Zastępca kierownika	Kierownik	Zastępca naczelnika	Naczelnik
Zastępca komendanta Straży	Komendant Straży

Ustawą z dnia 22 maja 2009 r. o zmianie ustawy o strażach gminnych, ustawy o Policji i ustawy, Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2009 r. nr 97, poz. 803), dodano cztery nowe stanowiska: młodszego specjalisty, specjalisty, starszego specjalisty i zastępcy kierownika. Ponadto dokonano zmian nazw stanowisk (z z-ca naczelnika oddziału, wydziału na Zastępca naczelnika i z Naczelnik oddziału, wydziału na Naczelnik).

Zadania straży miejskich/gminnych w Polsce

Straż miejska (gminna) ma na celu przede wszystkim ochronę spokoju i porządku w miejscach publicznych, a także ochronę obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej. Ma też czuwać nad porządkiem i kontrolować ruch drogowy (w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym, o wiele mniejszym niż policja). Współdziała z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych i innych miejscowych zagrożeń. Do momentu przybycia właściwych służb, zabezpiecza miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia – albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem – przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, a także ustala wstępnie świadków zdarzenia. Często współdziała z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych. Doprowadza osoby nietrzeźwe do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających zdrowiu albo życiu ich lub innych osób.

Straż miejska (gminna) informuje społeczność lokalną o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjuje i uczestniczy w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw, wykroczeń i zjawiskom kryminogennym i współdziała w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi.

Poza tym konwojuje dokumenty, przedmioty wartościowe lub wartości pieniężne dla potrzeb gminy.

• 

  sekcja konna Straży Miejskiej w Łodzi

• 

  sekcja rowerowa Straży Miejskiej w Łodzi

• 

  radiowóz Straży Miejskiej w Poznaniu

• 

  sekcja wodna Straży Miejskiej w Gdańsku

• 

  Radiowóz Straży Miejskiej w Tomaszowie Mazowieckim

• 

  Siedziba Straży Miejskiej w Tarnowskich Górach

Uprawnienia strażników miejskich/gminnych w Polsce

Podczas interwencji

Sztandar SM w Szczecinie

• udzielanie pouczeń,
• legitymowanie osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,
• ujęcie osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,
• nakładanie grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,
• dokonywanie czynności wyjaśniających, kierowanie wniosków o ukaranie do sądu, oskarżanie przed sądem i wnoszenie środków odwoławczych – w trybie i zakresie określonymi w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia,
• usuwanie pojazdów i ich unieruchamianie przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonymi w przepisach o ruchu drogowym,
• wydawanie poleceń,
• żądanie niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,
• zwracanie się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji,
• obserwowanie i rejestrowanie przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych,
• możliwość dokonania kontroli osobistej oraz przeglądania zawartości bagażu podręcznego osób w stosunku, co do których zachodzi podejrzenie popełnienia przez nie czynu zabronionego.

Kontrowersje i likwidacje

Do 2016 roku łącznie 14 polskich miast zlikwidowało straż miejską (m.in. Chrzanów, Międzyrzec Podlaski, Trzebinia, Szczyrk, Zakroczym, Żory, Stalowa Wola, Jarocin^[3], Szydłowiec^[4]). Podstawowym zarzutem jest dublowanie zadań Policji.

Straż miejska i gminna w innych krajach

Straż miejska w innych krajach

(c) I, Krokodyl, CC BY 2.5

Radiowóz praskiej straży miejskiej

Patrol straży miejskiej w Bratysławie

Radiowóz madryckiej straży miejskiej

Straż miejska we Francji

Konny patrol straży miejskiej we Florencji

•  Austria (Gemeindepolizei i Stadtpolizei)
•  Niemcy (Stadtpolizei)
•  Brazylia (Guardas Municipais)
•  Czechy (městská policie, obecní policie)
•  Estonia (Munitsipaalpolitsei)
•  Francja (Police municipale)
•  Hiszpania (Policia Municipal)
•  Holandia (Handhaving)
•  Słowacja (mestská polícia, obecná polícia)
•  Szwajcaria (fr. Police municipale, niem. Stadtpolizei, rm. Polizia Cumûnala, wł. Polizia Municipale)
•  Włochy (Polizia Municipale)
•  Ukraina (Муніципальна варта)

Zobacz też

• Policja
• Służby mundurowe

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Informacja NIK o wynikach kontroli funkcjonowania Straży Gminnych (miejskich). bip.nik.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-16)]. (2001)
• Akty prawne regulujące działanie Straży Gminnych (Miejskich)
• Współpraca stołecznej Policji i Straży Miejskiej
• Straż miejska – kompetencje i prawne podstawy działania. kurierpieninski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-23)].
• Jakie uprawnienia ma policja i straż miejska? Znaj swoje prawa. mlimanowa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-07)].