Strażnica WOP Dołhobyczów

Strażnica WOP
Bełz/Tudorkowice/Dołhobyczów

Strażnica SG w Dołhobyczowie

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	24 sierpnia 2005 (przekształcenia)
Tradycje
Rodowód	150 strażnica WOP
Kontynuacja	PSG w Dołhobyczowie
Organizacja
Dyslokacja	Bełz; Tudorkowice Dołhobyczów ul. Partyzantów 15
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	33 komenda odcinka 27 batalion OP 234 batalion WOP SOZ WOP Chełm 23 Chełmski Oddział WOP Nadbużańska Brygada WOP Nadbużański Batalion WOP Nadbużański Oddział SG
Odznaczenia

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Bełz/Tudorkowice/Dołhobyczów – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-radzieckiej.

Strażnica Straży Granicznej w Dołhobyczowie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Ukrainą.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 33 komendy odcinka jako 150 strażnica WOP (Bełz)^[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

Żołnierze Strażnicy WOP Tudorkowice (1945)

W 1945 i na początku 1946 roku trzy strażnice 33 komendy odcinka, w tym 150 strażnica WOP, pozostawały w Chełmie^[3].

31 października 1946 roku 151 strażnica WOP przeszła z miejscowości Zaburze do miejscowości Krystynopol^[4]. Na miejsce 151 strażnicy weszła 150 strażnica z Tudurkowic^[4].

5 marca 1947 strażnica nr 150 przeniosła się z Zaburza do miejscowości Żwirka^[4].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku 150 strażnica OP Tudorkowice została włączona w struktury 27 batalionu OP w miejscowości Bełz, a 1 stycznia 1951 roku 234 batalionu WOP^[5][6].

W 1951 roku została wytyczona nowa linia graniczna. Zaistniała potrzeba przeniesienia strażnic. 150 strażnica WOP Tudorkowice przeniesiona została do miejscowości Dołhobyczów^[7].

15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic^[b], a Strażnica WOP Dołhobyczów otrzymała nr 147 w skali kraju i była w strukturach 234 batalionu WOP w Tomaszowie Lubelskim^[9].

Reorganizacja, jaką przechodziły Wojska Ochrony Pogranicza w czerwcu 1956 roku, doprowadziły do likwidacji 23 Brygady i podległych jej pododdziałów. W miejsce zniesionej jednostki utworzono dwie samodzielne: Grupę Manewrową Wojsk Ochrony Pogranicza Tomaszów (Chełm) Lubelski i Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Chełm do którego została włączona Placówka WOP Strzyżów^[10]. 1 maja 1957 roku, na bazie Grupy Manewrowej i Samodzielnego Oddziału Zwiadowczego WOP zorganizowano 23 Chełmski Oddział WOP^[c] a od 1959 roku nadano 23 Oddziałowi nazwę regionalną: 23 Chełmski Oddział WOP^[d][10].

W 1964 roku w Dołhobyczowie stacjonowała Placówka WOP nr 2 w strukturach 23 Chełmskiego Oddziału WOP^[11], który funkcjonował do 30 maja 1976 roku.

W 1976 roku odtwarzano brygady na granicy ze Związkiem Radzieckim. Na bazie 23 Chełmskiego Oddziału WOP sformowano Nadbużańską Brygadę WOP. W jej strukturach 1 czerwca 1976 roku, na bazie Placówki WOP Dołhobyczów zorganizowano Strażnicę WOP Dołhobyczów^[12].

1 października 1989 roku rozformowana została Nadbużańska Brygada WOP, na jej bazie powstał Nadbużański Batalion WOP^[10], a Strażnica WOP Dołhobycze wraz z batalionem została włączona w struktury Bieszczadzkiej Brygady WOP w Przemyślu^[13] i tak funkcjonowała do 15 maja 1991 roku^[14].

Straż Graniczna:

16 maja 1991 roku ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Strażnica w Dołhobyczowie została włączona w struktury Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie^[15] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Dołhobyczowie (Strażnica SG w Dołhobyczowie)^[e] .

W 2002 roku miała status strażnicy SG I kategorii^[f].

Jako Strażnica Straży Granicznej w Dołhobyczowie funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 roku i 24 sierpnia 2005 roku, Ustawą z 22 kwietnia 2005 roku O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[16], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Dołhobyczowie (PSG w Dołhobyczowie) w strukturach Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej^[17].

Ochrona granicy

1 stycznia 1964 roku na ochranianym odcinku funkcjonowało przejście graniczne uproszczonego ruchu granicznego (urg), w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała 2 placówka WOP Dołhobyczów^[18]:

• Dołhobyczów.

Od 24 stycznia 1986 roku^[19] na odcinku strażnicy zaczął funkcjonować Punkt Uproszczonego Przekraczania Granicy Dołhobyczów-Uhrynów. Przekraczanie granicy odbywało się na podstawie przepustek^[20]. Kontrolę graniczną i celną osób towarów oraz środków transportu wykonywała Strażnica WOP Dołhobyczów.

Straż Graniczna:

Strażnica SG w Dołhobyczowie ochraniał wyłącznie lądowy odcinek granicy państwowej z Ukrainą o długości 15 790 m^[21], do miejsca gdzie rzeka Bug wpływa na teren Polski^[22]. Na całym odcinku utrzymywany był orny pas kontrolny, wyjątek stanowiły miejsca bagniste i mocno zakrzaczone^[23].

Strażnice sąsiednie

• 149 strażnica WOP Kosmów ⇔ 151 strażnica WOP Krystynopol – 1946
• 149 strażnica WP Kryłów ⇔ 151 strażnica OP Krystynopol – 24.04.1948
• 146 strażnica WOP Kryłów ⇔ 148 strażnica WOP Dłużniów – 1954
• 3 placówka WOP Strzyżów ⇔ 1 placówka WOP Hrebenne – 01.01.1960
• 3 placówka WOP Hrubieszów ⇔ 1 placówka WOP Hrebenne – 01.01.1964
• Strażnica WOP Hrubieszów ⇔ Strażnica WOP Lubycza Królewska – 01.06.1976^[12]

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Hrubieszowie ⇔ Strażnica SG w Lubyczy Królewskiej – 16.05.1991^[24]
• Strażnica SG w Hrubieszowie ⇔ Strażnica Straży Granicznej w Łaszczowie – 05.05.1994^[25]
• Strażnica SG w Kryłowie ⇔ Strażnica SG w Łaszczowie – 04.09.2001^[26].

Dowódcy strażnicy

• ppor. Władysław Pluszcz (był w 1946)^[27]
• por. Junkiewicz (był we 09.1946)^[28]
• chor. Stanisław Romanowski (był w 1953)
• Kazimierz Rogalski (01.10.1973–27.10.1975)^[29]
• Witold Czerwonka (01.06.1976–31.08.1980)^[30]
• Zenon Gołka (01.10.1980–09.05.1989)^[31].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Jerzy Rydz: Nadbużański Oddział Straży Granicznej im. 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej w Chełmie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Dariusz Nowosad. Nadbużański Oddział Straży Granicznej w latach 1991–2011. „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych”. VIII–IX, zeszyt 1, 2012–2013, s. 299–314, 2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski (pol.). [dostęp 2021-11-24]. 
• Dariusz Nowosad. Nadbużański Oddział Straży Granicznej w latach 1991–2011. „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych”. VIII–IX, zeszyt 1, 2012–2013, s. 299–314, 2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski (pol.). [dostęp 2021-11-24]. 
• Archiwum Straży Granicznej Historia Chełmskiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1955. Chełm 1956.
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 rok.
• Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.