Strażnica WOP Godów

Strażnica WOP Godów

Strażnica SG w Godowie

Budynek byłej strażnicy w Godowie (marzec 2019)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	15 sierpnia 2005
Tradycje
Rodowód	208 strażnica WOP 216 strażnica WOP 6 strażnica WOP Godów 20 strażnica WOP Godów 21 strażnica WOP lądowa Godów
Kontynuacja	SSG w Godowie PSG w Chałupkach PSG w Raciborzu PSG w Rudzie Śląskiej
Dowódcy
Ostatni	por. Zdzisław Czopek
Organizacja
Dyslokacja	ul. 1-go Maja 18 Godów
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	45 komenda odcinka 63 batalion OP 42 batalion WOP 43 batalion WOP 42 batalion WOP 4 GB WOP Jednostka WOP batalion graniczny WOP Śląski Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Godów – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Godowie – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską^[b].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 45 komendy odcinka Jastrzębie Zdrój jako 208 strażnica WOP (Godów)^[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

W 1947 roku siłami strażnicy nr 207 i strażnicy nr 208 wystawiono placówkę w Moszczenicy^[3].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP 24 kwietnia 1948 roku, 208 strażnica OP Godów została włączona w struktury 63 batalionowi Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 roku 42 batalionu WOP w Cieszynie.

15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic^[5], a Strażnica WOP Godów otrzymała nr 216 w skali kraju. W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica I kategorii Godów była 6 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza. 31 grudnia 1959 roku była jako 20 strażnica WOP III kategorii Godów. W 1961 roku włączona została w skład 43 batalionu WOP Racibórz^[6]. 1 stycznia 1964 roku była jako 21 strażnica WOP lądowa III kategorii Godów i była w strukturach 42 batalionu WOP w Cieszynie.

D-ca strażnicy por. Edward Moczała i por. Sławomir Żurawlow z referatu zwiadu WOP w Wodzisławiu Śląskim oceniają stan zagrożenia granicy państwowej (czerwiec 1974)

W kwietniu 1976 roku, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia^[7], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab 4 Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.

13 grudnia 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego^[8].

W 1983 roku Strażnica WOP Godów była w strukturach Jednostki WOP im. Ziemi Cieszyńskiej w Cieszynie^[9], a w drugiej połowie 1984 roku batalionu granicznego WOP Cieszyn^[7].

D-cy strażnic WOP: Godów chor. Adam Nowak (był 15.01.1986–30.09.1986) i Gorzyce kpt. Edward Muzyka z d-cą bg WOP Cieszyn ppłk Bolesław Cader i szefem sztabu bg WOP Cieszyn mjr Zenon Skowron (siedzi za stołem (1985)

Od 1989 roku stopniowo, po odejściu żołnierzy służby zasadniczej do rezerwy, strażnicę lądową rozwiniętą przekształcano w strażnicę lądową kadrową (na czas „P” kadrowa) i funkcjonowała do 15 maja 1991 roku. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy już po utworzeniu Straży Granicznej, równolegle z przyjętymi do służby kandydackiej funkcjonariuszami SG, zaś strażnica jako kadrowa zaczęła funkcjonować już w strukturach SG.

Straż Graniczna:

15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku strażnica w Godowie przejęta została przez Śląski Oddział Straży Granicznej w Raciborzu (ŚlOSG)^[10][11] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Godowie.

Funkcjonowała do 15 sierpnia 2005 roku, kiedy to zarządzeniem Komendanta Głównego Straży Granicznej została rozwiązana. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, przejęły Graniczna Placówka Kontrolna SG w Zebrzydowicach i Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Chałupkach, a obiekt został przekazany gminie i w sierpniu 2010 roku stał się siedzibą Gminnej Biblioteki Publicznej w Godowie^[12].

Ochrona granicy

Od 1947 roku załoga strażnicy wykonywała kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu^[13]:

• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Gołkowice
• Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Skrbeńsko.

1 stycznia 1964 roku na ochranianym odcinku przez strażnicę funkcjonowały przejścia graniczne małego ruchu granicznego (mrg) w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Gołkowice-Závada
• Łaziska-Věřnovice.

Do 12 grudnia 1989 roku rozwinięta strażnica lądowa WOP Godów I kategorii, ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak graniczny nr III/354, wyłącznie znak gran. nr 369/11.

13 grudnia 1989 rok, odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka granicy państwowej po rozformowanej strażnicy WOP Skrbeńsko, tj. od znaku gran. nr III/354, włącznie do znaku gran. nr III/348.

Od 13 grudnia 1989 do 31 grudnia 1989 roku, rozwinięta strażnica lądowa WOP Godów I kategorii, a od 1 stycznia 1990 roku do 15 maja 1991 roku kadrowa Strażnica WOP Godów, ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 11343 m z czego 10000 m odcinek granicy rzeką Olzą:

• Włącznie znak gran. nr III/348, wyłącznie znak gran. nr 369/11.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby.
• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • Strażnice WOP w: Zebrzydowicach i Gorzycach
  • Graniczna Placówka Kontrolna Zebrzydowice
  • Grupa Operacyjno-Rozpoznawcza Zwiadu w Wodzisławiu Śląskim.
• W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Straż Graniczna:

W okresie 16 maja 1991–październik 1999, Strażnica SG w Godowie ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 11343 m z czego 10000 m odcinek granicy rzeką Olzą.

• Włącznie znak gran. nr I/148, wyłącznie znak gran. nr 169/11.

Październik 1999 roku, odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka granicy państwowej po zlikwidowanej strażnicy SG w Gorzycach, tj. od zn. gran. nr 169/11, włącznie do znaku gran. nr II/1b.

W okresie październik 1999–15 sierpnia 2005, Strażnica SG w Godowie ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 17343 m z czego 15100 m odcinek granicy rzeką Olzą i około 1900 m granicy lądowej:

• Włącznie znak gran. nr I/148, wyłącznie znak gran. nr II/1b .
• Komendant strażnicy współdziałał w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.

Wydarzenia

• 1947 – na całym odcinku strażnicy wprowadzono zapory w miejscach dogodnych do przekroczenia granicy^[14].
• 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi^[15]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)^[16].
• 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe^[17].

Straż Graniczna:

• 1993 – strażnica otrzymała na wyposażenie samochód osobowo-terenowy Land Rover Defender I 110 w zamian za UAZ 469 i motocykle Honda xl 125s w zamian za WSK 125.

Strażnice sąsiednie

• 207 strażnica WOP Marklowice ⇔ 209 strażnica WOP Gorzyce – 1946
• 207a strażnica OP Skrbeńsko ⇔ 209 strażnica OP Gorzyce – po 1946
• 215 strażnica WOP Skrbeńsko ⇔ 217 strażnica WOP Gorzyce – 1954
• 5 strażnica WOP Skrbeńsko III kategorii ⇔ 7 strażnica WOP Gorzyce II kategorii – 1956
• 21 strażnica WOP Skrbeńsko IV kategorii ⇔ 19 strażnica WOP Gorzyce III kategorii – 31.12.1959
• 22 strażnica WOP Skrbeńsko lądowa IV kategorii ⇔ 20 strażnica WOP Gorzyce lądowa III kategorii – 01.01.1964
• Strażnica WOP Skrbeńsko rozwinięta II kategorii ⇔ Strażnica WOP Gorzyce rozwinięta II kategorii – do 12.12.1989
• Strażnica WOP Zebrzydowice rozwinięta I kategorii ⇔ Strażnica WOP Gorzyce rozwinięta II kategorii – 13.12.1989–6.04.1990
• Strażnica kadrowa WOP Zebrzydowice ⇔ Strażnica kadrowa WOP Gorzyce – 17.04.1990–15.05.1991

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Zebrzydowicach ⇔ Strażnica SG w Gorzycach – 16.05.1991–10.1999
• Strażnica SG w Zebrzydowicach ⇔ Strażnica SG w Chałupkach – 10.1999–01.01.2003
• GPK SG w Zebrzydowicach ⇔ GPK SG w Chałupkach – 02.01.2003–15.08.2005.

Dowódcy/komendanci strażnicy

• por. Michał Radziecki (wiosna 1947–jesień 1948^[c][18])
• Stanisław Wąsowicz (01.01.1951–16.09.1952)^[19]
• st. sierż. Marian Korusiewicz (był w 1953)
• Eugeniusz Ambroziak (16.03.1953–08.11.1954)^[d][20]
• por./mjr Edward Moczała^[21] (był w 06.1974^[22]–był w 1984^[23])^[e]
• chor. Adam Nowak^[24] (był 15.01.1986–30.09.1986)^[f]
• ppor./por. Zdzisław Czopek^[25] (01.10.1986–01.04.1991^[g])

Komendanci strażnicy SG:

• por. SG/mjr SG Zdzisław Czopek (02.04.1991–15.08.2005) – do rozformowania^[h].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.