Strażnica WOP Jasienica Górna

Strażnica WOP
Górna Jasienica/Jasienica Górna

Strażnica SG w Jasienicy Górnej
Placówka SG w Jasienicy Górnej

Budynek byłej strażnicy w Jasienicy Górnej (sierpień 2014)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	15 czerwca 2006
Tradycje
Rodowód	227 strażnica WOP 236 strażnica WOP 26 strażnica WOP Jasienica Górna 1 strażnica WOP Jasienica Górna 2 strażnica WOP lądowa Jasienica Górna Strażnica WOP Lądowa rozwinięta w Jasienicy Górnej Strażnica WOP Lądowa kadrowa w Jasienicy Górnej
Kontynuacja	SSG w Jasienicy Górnej PSG w Jasienicy Górnej PSG w Paczkowie PSG w Nysie PSG w Opolu
Dowódcy
Ostatni	mjr SG Jerzy Duda
Organizacja
Kryptonim	Satyryk 8[b], Ilmen 22[c]
Dyslokacja	Jasienica Górna 71
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	49 komenda odcinka 73 batalion OP 46 batalion WOP 45 batalion WOP 4 GB WOP batalion graniczny WOP Górnośląska Brygada WOP Sudecki Batalion WOP Sudecki Oddział SG Śląski Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Górna Jasienica/Jasienica Górna – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Jasienicy Górnej – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską^[d].

Granica polsko-czeska, rej. Vidnavy (kwiecień 2010)

Placówka Straży Granicznej w Jasienicy Górnej – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej z Republiką Czeską.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 49 komendy odcinka Paczków jako 227 strażnica WOP (Górna Jasienica)^[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku strażnica została włączona w struktury 73 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 roku 46 batalionu WOP w Paczkowie, który funkcjonował do 1956 roku.

15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic^[4], a strażnica WOP Jasienica Górna otrzymała nr 236 w skali kraju.

W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Górna Jasienica była 26 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza i włączona w struktury 45 batalionu WOP w Prudniku^[5][6].

1 stycznia 1960 roku była jako 1 strażnica WOP III kategorii Jasienica Górna.

1 stycznia 1964 roku była jako 2 strażnica WOP lądowa IV kategorii Jasienica Górna.

W 1976 roku, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia^[7], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.

13 grudnia 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego^[8].

W 1984 roku Strażnica WOP Jasienica Górna została włączona w struktury utworzonego batalionu granicznego WOP Prudnik, jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Jasienicy Górnej^[9].

D-ca strażnicy st. chor. sztab. Edward Frankowski (pierwszy w drugim rzędzie) i kpt. Kazimierz Obczyński, późniejszy k-nt strażnicy SG (drugi w pierwszym rzędzie) na uroczystej zbiórce w bg WOP Prudnik z okazji Święta LWP (październik 1985)

1 listopada 1989 roku rozformowano batalion graniczny WOP Prudnik i strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach już jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Jasienicy Górnej (na czas „P” kadrowa)^[9]. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy.

23 marca 1991 roku strażnica została włączona w struktury Sudeckiego Batalionu WOP w Kłodzku^[10] i funkcjonowała do 15 maja 1991 roku.

Straż Graniczna:

15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku strażnica została przejęta przez Sudecki Oddział Straży Granicznej w Kłodzku^[11][12] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Jasienicy Górnej.

12 stycznia 2002 roku Strażnica SG w Jasienicy Górnej została włączona w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu^[13].

Jako Strażnica Straży Granicznej w Jasienicy Górnej funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 roku i od 24 sierpnia 2005 roku, Ustawą z 22 kwietnia 2005 roku O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[14], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Jasienicy Górnej (PSG w Jasienicy Górnej) w strukturach Śląskiego Oddziału Straży Granicznej.

Realizując przyjętą przez Radę Ministrów 6 czerwca 2000 roku Strategii Zintegrowanego Zarządzania Granicą. W części IV Strategii (dot. Środki Kontroli i Bezpieczeństwa), jako Placówka SG w Jasienicy Górnej funkcjonowała do 14 czerwca 2006 roku, kiedy to zarządzeniem Komendanta Głównego SG została zniesiona^[15]. Ochraniany odcinek granicy państwowej, przejęła Placówka Straży Granicznej w Paczkowie. Zgodnie z propozycją Komendanta Śląskiego Oddziału Straży Granicznej obiekt w Jasienicy Górnej był w dalszym ciągu wykorzystywany między innymi przez grupę operacyjno-śledczą oraz pełniona w nim była służba dyżurna przez kierownika zmiany. Następnie obiekt został przekazany gminie i zaadaptowany na mieszkania.

Ochrona granicy

W październiku 1945 roku^[16] w ramach tworzących się Wojsk Ochrony Pogranicza na odcinku strażnicy został utworzony Przejściowy Punkt Kontrolny Otmuchów – kolejowy III kategorii^[17] (został zlikwidowany jesienią 1946 roku), którego załoga wykonywała kontrolę graniczną osób, towarów oraz środków transportu:

• Kałków-Vidnava (kolejowe).

W 1960 roku 1 strażnica WOP Jasienica Górna III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 12607 m:

• Włącznie znak graniczny nr 176/18, wyłącznie znak gran. nr 186/28.

1 stycznia 1964 roku na ochranianym odcinku funkcjonowało przejście graniczne małego ruchu granicznego (mrg) w którym kontrolę graniczną osób, pojazdów, środków transportu i celną realizowali funkcjonariusze strażnicy:

• Dziewiętlice-Bernartice.

W 1975 roku odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka po rozformowanej Strażnicy WOP Jarnołtów, od znaku gran. nr 176/18, włącznie do znaku gran. nr IV/170.

Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Jasienicy Górnej do 31 października 1989 roku, a od 1 listopada 1989 roku Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Jasienicy Górnej ochraniała odcinek granicy państwowej

• Włącznie znak gran. nr IV/170, wyłącznie znak gran. nr IV/182.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby na korzyść:

1. Strażnicy WOP Gierałcice do znaku gran. nr 169/17.
2. Strażnicy WOP Gościce do znaku gran. nr 182/1.

• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • Strażnice WOP w: Gierałcicach i Gościcach
  • Grupa Operacyjno-Rozpoznawcza Zwiadu w Nysie – do 06.1990
• W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS:
  • Mikulovice (naczelnik placówki – mjr Drahomir Grund).
  • Vidnava.

Straż Graniczna:

W okresie 16 maja 1991–23 sierpnia 2005 roku terytorialny zasięg działania komendanta Strażnicy SG w Jasienicy Górnej obejmował gminę Otmuchów. Strażnica SG w Jasienicy Górnej ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak gran. nr II/170 , wyłącznie znak gran. nr II/182.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:

1. Strażnicy SG w Gierałcicach (od 2 stycznia 2003 roku GPK SG w Głuchołazach) do znaku gran. nr 169/17.
2. Strażnicy SG w Gościcach (od 2 stycznia 2003 roku GPK SG w Paczkowie do znaku gran. nr 182/1.

• Linia rozgraniczenia z:

1. GPK SG w Głuchołazach: włącznie znak gran. nr II/170, dalej granicą gmin: Głuchołazy, Nysa i Otmuchów.

• Funkcjonariusze Strażnicy SG w Jasienicy Górnej pełniąc służbę graniczną przy granicy państwowej w rejonie linii rozgraniczenia z GPK SG w Głuchołazach, prowadzili rozpoznanie od miejscowości Jarnołtów w kierunku znaku gran. nr II/170, na korzyść sąsiada od znaku gran. nr II/170 do miejscowości Sławniowice, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej.
• Strażnica SG w Jasienicy Górnej współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
  • Mikulivice.
  • Vidnava.

19 lutego 1996 roku na odcinku zostały uruchomione przejścia graniczne małego ruchu granicznego (mrg), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Kałków-Vidnava
• Dziewiętlice-Bernartice.

W okresie 24 sierpnia 2005–14 czerwca 2006 roku, Placówka SG w Jasienicy Górnej ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak gran. nr II/170, wyłącznie znak gran. nr II/182.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:

1. Placówki SG w Głuchołazach do znaku gran. nr 169/17.
2. Placówki SG w Paczkowie do znaku gran. nr 182/1.

• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
  • Mikulivice.
  • Vidnava.

Wydarzenia

• 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi^[18]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)^[19].
• 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe^[20].

Strażnice sąsiednie

• 226 strażnica WOP Warmałcice ⇔ 228 strażnica WOP Ujazd – 1946
• 226 strażnica OP Jarnołtów ⇔ 228 strażnica OP Ujazd – 1949
• 235 strażnica WOP Jarnołtów ⇔ 237 strażnica WOP Gościce – 1954
• 25 strażnica WOP Jarnołtów II kat. ⇔ 1 strażnica WOP Gościce I kat. – 1956
• 2 strażnica WOP Jarnołtów IV kat. ⇔ 26 strażnica WOP Gościce IV kat. – 01.01.1960
• 3 strażnica WOP Jarnołtów lądowa IV kat. ⇔ 1 strażnica WOP Gościce lądowa III kat. – 01.01.1964
• Strażnica WOP Jarnołtów ⇔ Strażnica WOP Gościce – do 1975
• Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Gierałcicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Gościcach – 1984–31.10.1989
• Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Gierałcicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Gierałcicach – 01.11.1989–15.05.1991

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Gierałcicach ⇔ Strażnic SG w Gościcach – 16.05.1991–01.01.2003
• GPK SG w Głuchołazach ⇔ GPK SG w Paczkowie – 02.01.2003–23.08.2005
• Placówka SG w Głuchołazach ⇔ Placówka SG w Paczkowie – 24.08.2005–14.06.2006.

Obsada personalna

Dowódcy/komendanci strażnicy

• Eugeniusz Ambroziak (16.11.1951–1952)^[23]
• kpt. Józef Dziubek (był w 1970–1976^[24])
• st. chor. sztab. Edward Frankowski (był w 1985–05.1989)^[e]
• ppor. Jacek Murdzek (05.1989–01.1990)^[f]
• kpt. Stanisław Janik (01.1990–01.04.1991^[25])^[g]

Komendanci strażnicy SG:

• kpt. SG/ppłk SG Kazimierz Obczyński
• mjr SG Jerzy Duda (do 23.08.2005)

Komendanci placówki SG:

• mjr SG Jerzy Duda (24.08.2005–14.06.2006) – do rozformowania^[h].

Zobacz też

• 6 pułk piechoty.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
• Straż Graniczna od 1991 – Śląski Oddział Straży Granicznej (pol.). W: Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27].
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.