Strofa jedenastowersowa

Strofa jedenastowersowa – strofa, która składa się z jedenastu linijek, połączonych różnorodnymi układami rymów. W poezji europejskiej występuje rzadko, podobnie jak wszystkie formy dłuższe od decymy[1]. John Keats użył strofy jedenastowersowej w odzie To Autumn (Do jesieni):

Season of mists and mellow fruitfulness!
Close bosom-friend of the maturing sun;
Conspiring with him how to load and bless
With fruit the vines that round the thatch-eaves run;
To bend with apples the moss'd cottage-trees,
And fill all fruit with ripeness to the core;
To swell the gourd, and plump the hazel shells
With a sweet kernel; to set budding more,
And still more, later flowers for the bees,
Until they think warm days will never cease,
For Summer has o'er-brimm'd their clammy cells.

Strofą jedenastolinijkową starszy od Keatsa William Wordsworth napisał wiersz The Thorn z tomu Ballady liryczne:

There is a thorn; it looks so old,
In truth you'd find it hard to say,
How it could ever have been young,
It looks so old and grey.
Not higher than a two years' child
It stands erect this aged thorn;
No leaves it has, no thorny points;
It is a mass of knotted joints,
A wretched thing forlorn.
It stands erect, and like a stone
With lichens it is overgrown.

Przywołany utwór składa się z 23 numerowanych strof. Strofy jedenastowersowej użył też Giacomo Leopardi w pieśni Alla sua donna[2].

Cara beltá, che amore
lunge m’inspiri o nascondendo il viso,
fuor se nel sonno il core
ombra diva mi scuoti,
o ne’ campi ove splenda
piú vago il giorno e di natura il riso;
forse tu l’innocente
secol beasti che dall’oro ha nome,
or leve intra la gente
anima voli? o te la sorte avara,
ch’a noi t’asconde, agli avvenir prepara?

Robert Browning zastosował strofę jedenastowersową w wierszu The Last Ride Together (Ostatnia przejażdżka we dwoje)[3]. Kształt strofy i rytm poszczególnych linijek odwzorował w swoim przekładzie Zenon Przesmycki-Miriam.

Rzekłem - najdroższa, skoro tak,
Gdy wreszcie zna swej doli szlak,
Gdy nic nie waży miłość ma,
Gdy życia cel się wali z dna,
Gdy tak być musi i nadszedł czas -
Całe me serce, hołd ci, cześć
Błogosławiąco rwie się nieść!
Nadzieję daną odbierz - chcę
Tylko pamięci o tym śnie
I nadto - prośby nie bierz za złe -
Jedź ze mną konno ostatni raz.

Strofą jedenastowersową posłużył się również John Donne w wierszu The Relic[4]. Z kolei William Ernest Henley wykorzystał w utworze Ballade Made in the Hot Weather zwrotkę rymowaną ababbccdede, stanowiącą złożenie strofy królewskiej ababbcc i zwrotki czterowersowej dede[5]. Strofę różnowersową z rymami wewnętrznymi wykorzystał Edward Lear w wierszu The Owl and the Pussy-Cat.

Pussy said to the Owl, "You elegant fowl!
How charmingly sweet you sing!
O let us be married! too long we have tarried:
But what shall we do for a ring?"
They sailed away, for a year and a day,
To the land where the Bong-Tree grows
And there in a wood a Piggy-wig stood
With a ring at the end of his nose,
His nose,
His nose,
With a ring at the end of his nose.

Strofę jedenastowersową w wierszu Ave Atque Vale zastosował Algernon Charles Swinburne. Strofa jedenastowersowa występuje w chant royal, czyli najbardziej skomplikowanej odmianie ballady francuskiej:

He is the despots' Despot. All must bide,
Later or soon, the message of his might;
Princes and potentates their heads must hide,
Touched by the awful sigil of his right;
Beside the Kaiser he at eve doth wait
And pours a potion in his cup of state;
The stately Queen his bidding must obey;
No keen-eyed Cardinal shall him affray;
And to the Dame that wantoneth he saith--
"Let be, Sweet-heart, to junket and to play."
There is no King more terrible than Death.
(Austin Dobson, The Dance of Death)[6]

W literaturze czeskiej strofę jedenastowersową w wierszu Ó jen se dívej! z tomu Eklogy a písně wykorzystał Jaroslav Vrchlický:

Jak měsíc zahalený v mlhy rej
se na zem tiše dívá,
tvůj obličej,
zkad smilování mírná záře splývá,
zří v duši mou a roní hvězdný svit
v můj cit,
i necítím, že v duši mé se stmívá.
Ó jen se dívej, dívej,
ó jen se dívej dlouho!
Slunce mých dnů, luno mých snů,
má touho!

Przypisy

  1. Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003, s. 154.
  2. Giacomo Leopardi, Canti, con introduzione e note di Giulio Augusto Levi, Firenze 1921, s. 161-167.
  3. Wiktor Jarosław Darasz: O polskich przekładach poezji Roberta Browninga (pol.). sites.google.com. [dostęp 2016-12-16].
  4. John Donne, Poems (ang.). faculty.goucher.edu. [dostęp 2016-12-16].
  5. William Ernest Henley: Ballade Made in the Hot Weather (ang.). theotherpages.org. [dostęp 2016-12-16].
  6. eBooks@Adelaide has now officially closed | University Library | University of Adelaide, ebooks.adelaide.edu.au [dostęp 2020-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-02] (ang.).

Bibliografia

  • Barry P. Scherr: Odd Stanzas (ang.). core.ac.uk, 2014. [dostęp 2016-12-16].