Symetria i asymetria ludzkiego ciała

U człowieka w okresie zarodkowym jedna połowa ciała jest lustrzanym odbiciem drugiej, a symetria dotyczy w znacznym stopniu także narządów wewnętrznych. Niewielka asymetria zewnętrznej budowy ciała człowieka jest normą. Zazwyczaj można stwierdzić skośne położenie mostka, pochylenie miednicy w jedną stronę, boczne skrzywienie kręgosłupa, odchylenie nosa w jedną stronę. Szczególnie dobrze można to zauważyć na twarzy – po podzieleniu zdjęcia en face na połowę i odbiciu lustrzanym każdej z połówek otrzymamy dwie różniące się twarze.

Narządy wewnętrzne parzyste mogą różnić się kształtem, wielkością i lokalizacją.

• lewa połowa mózgu zazwyczaj jest większa niż prawa
• lewe płuco ma mniejszą pojemność, zbudowane jest z mniejszej ilości płatów
• lewa nerka znajduje się wyżej niż prawa
• u mężczyzn prawe jądro zazwyczaj znajduje się poniżej lewego w worku mosznowym.

Narządy nieparzyste mogą być położone symetrycznie (narządy ośrodkowego układu nerwowego, narządy płciowe, pęcherz moczowy) lub asymetrycznie (wątroba, trzustka po prawej stronie; śledziona, żołądek po lewej).

Asymetria w patologii

W niektórych zespołach wad wrodzonych stwierdza się nasilenie asymetrii ciała. Niektóre wady wykazują predylekcję do określonej połowy ciała: aplazja strzałki i przepuklina pachwinowa częstsze są po stronie prawej, rozszczep wargi i polidaktylia pozaosiowa są częstsze po lewej stronie. Wyraźna i istotna klinicznie asymetria ciała jest patogenetycznie i etiologicznie niejednorodna. Można ją określić jako:

• hemihiperplazję
• hemihipertrofię
• hemihipoplazję
• hemiatrofię.

Wyjątkową sytuacją jest zaburzenie rozwoju określane jako odwrotne ułożenie trzewi (situs viscerum inversus). Określa się tak stan w którym narządy znajdują się po stronie przeciwnej niż ich prawidłowa lokalizacja, np. serce znajduje się po stronie prawej a wątroba po lewej. Situs inversus może dotyczyć narządów znajdujących się po obu stronach przepony lub po jednej stronie.

Bibliografia

• Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia Człowieka, tom I, anatomia ogólna, kości, stawy, więzadła, mięśnie. Wyd. wyd. XI. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1999, s. 175-177. ISBN 83-200-2375-0.
• Lech Korniszewski: Dziecko z zespołem wad wrodzonych. Diagnostyka dysmorfologiczna. Wyd. Wydanie II. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005. ISBN 83-200-3042-0.
• McManus IC, Martin N, Stubbings GF, Chung EM, Mitchison HM. Handedness and situs inversus in primary ciliary dyskinesia. „Proc Biol Sci”. 271. 1557, s. 2579-82, 2004. DOI: 10.1098/rspb.2004.2881. PMID: 15615683.