Szarcz (jezioro)
 Widok z głównej plaży | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowości nadbrzeżne | |
| Region | |
| Wysokość lustra | 56,3[2] m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia | |
| Wymiary • max długość • max szerokość | |
| Głębokość • średnia • maksymalna | |
| Objętość | 13465,8 tys. m³[2] |
| Hydrologia | |
| Klasa jakości wody | II (2019) |
| Rzeki wypływające | Męcinka (Struga Lubikowska) |
Położenie na mapie gminy Pszczew _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Pszczew") | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°29′39″N 15°45′14″E/52,494167 15,753889 | |
Szarcz – jezioro położone na Pojezierzu Lubuskim w Bruździe Zbąszyńskiej, województwo lubuskie, powiat międzyrzecki, gmina Pszczew, na północno-zachodnim krańcu wsi Pszczew. Północny brzeg jeziora graniczy ze wsią Szarcz.
Misa jeziorna o gruszkowatym kształcie, północna część mocno zarośnięta roślinnością pływającą. Zgodnie z wymogami SOJJ jezioro Szarcz zaliczono do II klasy czystości. Jezioro zostało zagospodarowane na potrzeby turystyki i rekreacji. Liczna zabudowa rekreacyjna zlokalizowana jest na krańcu południowo-wschodnim i zachodnim. Jezioro łączy się poprzez wąski ciek, na południowo-wschodnim krańcu, z Jeziorem Chłop.
Hydronimia
Do 1945 roku jezioro było nazywane Scharziger See[4]. Obecna nazwa została wprowadzona urzędowo 17 września 1949 roku[5]. Według urzędowych spisów opracowanych przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) oraz przez Państwowy rejestr nazw geograficznych nazwa tego jeziora to Szarcz[6][7]. W dokumentach PZW jezioro jest określane jako Szarcz Duży, natomiast w dokumentacji Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska podawana jest również druga nazwa jezioro Szarzeńskie[8][9].
Morfometria
Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 169,8 ha. Średnia głębokość zbiornika wodnego wynosi 7,9 m, a maksymalna – 14,5 m. Lustro wody znajduje się na wysokości 56,3 m n.p.m. Objętość jeziora wynosi 13 365,8 tys. m³[2]. Natomiast A. Choiński szacuje wielkość jeziora na 163,5 ha[3].
Według Mapy Podziału Hydrograficznego Polski leży na terenie zlewni szóstego poziomu Zlewnia jez. Szarcz[10]. Identyfikator MPHP to 187781[10]. Powierzchnia zlewni jeziora wynosi 3,9 km²[8].
Zagospodarowanie
Administratorem wód jeziora jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Utworzył on obwód rybacki, który obejmuje wody cieku Struga Lubikowska oraz jeziora Szarcz (Obwód rybacki jeziora Szarcz na cieku Struga Lubikowska – Nr 1)[11]. Gospodarkę rybacką na jeziorze prowadzi Polski Związek Wędkarski Okręg w Gorzowie Wielkopolskim[9].
Jezioro pełni również funkcje rekreacyjne. Na jeziorze funkcjonują dwa kąpieliska wyznaczone z zasadami dyrektywy kąpieliskowej: Kąpielisko OW Karina nad Jeziorem Szarcz Duży oraz Kąpielisko Gminne nad jeziorem Szarcz Duży. W 2021 roku jakość wód kąpieliska gminnego oceniono jako dobrą[12].
Czystość i ochrona środowiska
Według danych z lat 1993, 1999 oraz 2005 wody jeziora zaliczane były do II klasy czystości. Badania z 2016 roku zaliczyły wody jeziora do wód o dobrym stanie ekologicznym, co odpowiada II klasie jakości[13]. Klasa jakości została utrzymana również w 2019 roku, wyniki badań wskazały na przekroczenie dopuszczalnego dla I klasy jakości stężenia azotu oraz fosforu. Elementy biologiczne jeziora również mieściły się w granicach II klasy jakości. Przeźroczystość wód została określona na 3,7 metra[14].
Jezioro Szarcz zostało zakwalifikowane jako niezbyt odporne na degradujące wpływy zewnętrzne, w związku z czym zostało zaliczone do II kategorii podatności na degradację. Oznacza to, że jest to jezioro o średnich warunkach naturalnych. Z jednej strony ma dość dobre warunki morfometryczne zabezpieczające jezioro przed degradującym wpływem zanieczyszczeń antropogennych, w szczególności jezioro ma dość dużą głębokością średnią oraz bardzo niski procent wymiany wód w ciągu roku (4%). Jednak z drugiej strony niska stratyfikacja termiczna niekorzystnie wpływa na jakość wód jeziora[15].
Jezioro w całości znajduje się na obszarze Pszczewskiego Parku Krajobrazowego oraz na obszarach chronionych w ramach programu Natura 2000[16]. W ramach dyrektywy siedliskowej chroniony obszar nazywa się Rynna Jezior Obrzańskich, natomiast dyrektywę ptasią reprezentuje obszar Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry[17][18].
Przypisy
- ↑ Andrzej Richling i inni, Regionalna geografia fizyczna Polski : praca zbiorowa, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 177, ISBN 978-83-7986-381-5, OCLC 1288191487 [dostęp 2022-07-23].
- ↑ a b c d e f g h Jerzy Jańczak (red.), Atlas jezior Polski, t. I, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 1996, s. 42-43, ISBN 83-86001-29-1.
- ↑ a b Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 542. ISBN 83-232-1732-7.
- ↑ Betsche, Meßtischblatt nr. 3560, 1:25 000, 1938
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 17 września 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 76, poz. 947, s. 11)
- ↑ Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych: Hydronimy. Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski (oprac. red). T. 1. Cz. 2: Wody stojące. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006, s. 338. ISBN 83-239-9607-5. [dostęp 2009-04-22].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 sierpnia 2022, identyfikator PRNG: 134406
- ↑ a b Marzena Szenfeld, Stan czystości jezior województwa gorzowskiego w latach 1993-97, Gorzów Wielkopolski: Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, 1998, s. 54-56, ISBN 83-7217-028-2, OCLC 749666454 [dostęp 2022-07-24].
- ↑ a b PZW Gorzów Wielkopolski, Wykaz wód, www.pzw.org.pl [dostęp 2022-07-23].
- ↑ a b Hydroportal, Informatyczny System Osłony Kraju [dostęp 2022-06-22].
- ↑ Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie: Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu z dnia 20 grudnia 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia obwodów rybackich. e-dziennik.szczecin.uw.gov.pl, 20 grudnia 2017. [dostęp 2022-07-23].
- ↑ Kąpielisko Gminne nad jeziorem Szarcz Duży, Serwis kąpieliskowy Głównego Inspektoratu Sanitarnego.
- ↑ Ocena jednolitych części wód powierzchniowych rzecznych i jeziornych w województwie lubuskim za rok 2016, www.zgora.pios.gov.pl, 26 grudnia 2017 [dostęp 2021-07-07].
- ↑ Główny Inspektorat Środowiska, Ocena stanu jednolitych części wód jezior w latach 2014-2019 na podstawie monitoringu - tabela, www.gios.gov.pl [dostęp 2022-07-24].
- ↑ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze, Ocena podatności na degradację (1993-2005), web.archive.org, 23 lipca 2022 [dostęp 2022-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-23].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Pszczewski Park Krajobrazowy, web.archive.org, 4 lipca 2022 [dostęp 2022-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-04].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar Natura 2000 - Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry, web.archive.org, 4 lipca 2022 [dostęp 2022-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-04].
- ↑ Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Obszar Natura 2000 - Rynna Jezior Obrzańskich, web.archive.org, 4 lipca 2022 [dostęp 2022-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-04].
Bibliografia
Media użyte na tej stronie
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro
Autor:
Mapa powiatu międzyrzeckiego, Polska
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Lubusz Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.18 N
- S: 51.33 N
- W: 14.40 E
- E: 16.60 E