Szczerzec

Szczerzec

Kościół pw. św. Stanisława w Szczercu
Herb
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Rejon	pustomycki
Powierzchnia	2,49 km²
Wysokość	268 m n.p.m.
Populacja (2001) • liczba ludności	5744
Kod pocztowy	81161
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Szczerzec
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Szczerzec
49°38′34,79″N 23°51′11,38″E/49,642997 23,853161
Portal Ukraina

Cerkiew pw. Narodzenia Bogurodzicy

Cerkiew pw. św. Trójcy z XVI w.

Dom w stylu modernizmu lat 30. przy Rynku w Szczercu

Szczerzec (ukr. Щирець) – osiedle typu miejskiego w rejonie pustomyckim obwodu lwowskiego Ukrainy. 5744 mieszkańców (2020)^[1], w 2001 było ich 5496^[2].

Znajdują tu się stacja kolejowa Szczerzec II oraz przystanek kolejowy Szczerzec I, położone na linii Lwów – Stryj – Batiowo.

Historia

Najprawdopodobniej już w XII wieku istniał tutaj ruski gród warowny, który został zniszczony podczas najazdów tatarskich w XIII w.

W 1391 r. Jan Tarnowski (zm. 1409), wojewoda sandomierski i starosta ruski ufundował parafię katolicką, a w 1397 miejscowość otrzymała prawa miejskie z rąk króla Polski Władysława Jagiełły.

W XVI i XVII wieku miejscowość kilkakrotnie była niszczona przez najazdy tatarskie, oraz przez wielki pożar w 1638 roku. W tym okresie Szczerzec zasłynął z wyrobu gipsu i wapna.

W 1772 w wyniku pierwszego rozbioru Polski miasto (należące wtedy do Potockich) weszło w skład Galicji. W XIX wieku działały tutaj kamieniołomy i fabryka gipsu.

4 listopada 1937 została ustalona nowa nazwa dla miejscowej placówki edukacyjnej: Publiczna Szkoła Powszechna I stopnia im. 19 P. P. Odsieczy Lwowa w Szczercu^[3].

W czerwcu 1941 roku około trzydziestu więźniów zostało zamordowanych przez NKWD w Szczercu, a ich zwłoki ukryto w stodole miejscowego probostwa^[4]. Pod okupacją niemiecką w Polsce Szczerzec został pozbawiony praw miejskich, stając się siedzibą wiejskiej gminy Szczerzec^[5]. Niemcy wywieźli prawie całą ludność żydowską do obozu zagłady w Bełżcu. 2 kwietnia 1944 roku miejscowość została napadnięta przez nacjonalistów ukraińskich, którzy zamordowali kilkudziesięciu Polaków.

Przez miasto przepływa potok Szczerek.

Obecnie Szczerzec jest jednym z większych skupisk ludności polskiej, działa tutaj oddział Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej^[6].

Zabytki

• kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława, murowany o charakterze obronnym, najprawdopodobniej z przełomu XIV/XV wieku, czynny nieprzerwanie przez cały okres po II wojnie światowej. Nad wejściem marmurowa tablica z 1934 roku upamiętniająca 500-tną rocznicę śmierci Władysława Jagiełły, nieco wyżej druga tablica z 1910 roku z czarnego marmuru upamiętniająca 500-tną rocznicę bitwy pod Grunwaldem. We wnętrzu kościoła znajduje się niemal kompletne przedwojenne wyposażenie, oraz wmurowana w 1996 roku tablica upamiętniająca generała Stanisława Maczka
• cerkiew pw. św. Trójcy z XVI wieku, z przylegającą do niego XVI wieczną drewnianą dzwonnicą
• cerkiew pw. Narodzenia Bogurodzicy, najprawdopodobniej z XVI wieku, po raz pierwszy odbudowana w 1662 po najazdach tatarskich, obecny wygląd otrzymała w 1892, gruntownie odnowiona ze składek dobroczynnych w latach 30 XX wieku ze niszczeń wojennych. Położona na wschód od Szczerca na wzgórzu nad ul. Zolotohirską do Piasek.
• cmentarz katolicki, założony najprawdopodobniej z końcem XVIII wieku

W dwudziestoleciu międzywojennym w Szczercu istniał pomnik wystawiony przez architekta A. Stobieckiego, upamiętniający poległych Polaków podczas Wielkiej Wojny.

Miasta partnerskie

• Kamienna Góra - od 2018 r.

Urodzeni w Szczercu

• Józef Antoniak – polski dowódca wojskowy, kapitan Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i obrony z września '39,
• Hryhorij Maciejko – działacz Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, zabójca ministra Bronisława Pierackiego,
• Stanisław Maczek – polski dowódca wojskowy, generał broni Wojska Polskiego,
• Josef Theomim – rabin Frankfurtu nad Odrą, uczony.

Starostowie szczerzeccy

• Jerzy Jan Wandalin Mniszech
• Anna Ludwik de La Grange d’Arquien
• Aleksander Jan Potocki
• Józef Potocki

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Szczerzec 1.) miasto, powiat lwowski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 851 ., s. 851-854.
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona