Szmery sercowe

Szmery sercowe (łac. strepitus cordis) to zjawiska akustyczne stwierdzane oprócz tonów serca w trakcie osłuchiwania układu krążenia, które są wywołane wibracjami (drganiami) powstającymi w tkankach serca i naczyń krwionośnych, a także samym strumieniu krwi przy jego przejściu z przepływu warstwowego w turbulentny. Akustycznie jest to stosunkowo długo trwająca seria drgań, które różnią się częstotliwością, głośnością, czasem trwania i czasem pojawienia się w trakcie cyklu pracy serca.
Szmery sercowe odgrywają istotną rolę w rozpoznawaniu chorób serca i naczyń, jednak większość szmerów nie ma znaczenia chorobowego – są to tzw. „szmery niewinne”.

Klasyfikacja szmerów serca

  • skurczowe, które dzielimy na:
    • wczesnoskurczowe (protosystoliczne)
    • śródskurczowe (mezosystoliczne)
    • późnoskurczowe (telesystoliczne)
    • holosystoliczne (pansystoliczne), czyli trwające przez cały okres skurczu serca
  • rozkurczowe
    • wczesnorozkurczowy (protodiastoliczne)
    • śródrozkurczowy (mezodiastoliczne)
    • późnorozkurczowe (telediastoliczne)
    • holodiastoliczne (pandiastoliczne), czyli trwające przez cały okres rozkurczu

Inny podział:

  • szmer narastający (crescendo) – głośność szmeru stopniowo narasta, jest cichy na początku i najgłośniejszy na końcu jego występowania
  • szmer malejący (decrescendo) – szmer stopniowo cichnący
  • szmer typu crescendo-decrescendo – początkowo zwiększający głośność, po osiągnięciu maximum stopniowo cichnie
  • szmer stały – o jednakowej głośności przez cały okres występowania

Uwzględniając przyczynę powstania szmerów sercowych, można je podzielić na:

  • czynnościowe – wywoływane przyczynami pozasercowymi najczęściej ogólnoustrojowymi (np. w przebiegu anemii lub gorączki)
  • niewinne (inaczej nazywane przygodnymi) – mówimy o nich, gdy szmer jest wysłuchiwany, nie stwierdza się jednakże choroby serca
  • organiczne – w przypadku wady serca.

Mechanika powstawania szmerów

Szmery w jamach serca lub patologicznie zmienionych naczyniach krwionośnych (np. tętniaku jamy brzusznej) powstają w wyniku turbulentnego przepływu krwi przez naczynie krwionośne. Głośność szmeru jest wprost proporcjonalna do turbulentnego przepływu i jest tym wyższa im wyższa jest liczby Reynoldsa. Przyczyny zjawisk odsłuchowych w sercu można przypisać głównie współczynnikowi prędkości przepływu i lepkości krwi.

Poniżej przedstawiono przykłady patologii wpływających na określone współczynniki liczby Raynoldsa:

  • zawiększona prędkość przepływu krwi przez niezmienione morfologicznie struktury serca występująca w stanach hiperdynamicznych stanach jak ciąża, nadczynność tarczycy, gorączka.
  • zmniejszenie średnicy naczynia, np. zwężenie ujścia serca przez usztywnienie zastawek serca lub przerost mięśnia sercowego, koarktacja aorty, wada przegrody międzykomorowej,
  • zmniejszenie lepkości krwi, które występuje wyłącznie w niedokrwistości
  • niedomykalność zastawki sercowej powodująca wsteczny przepływ krwi, jako wyjątek nie jest wprost charakteryzowana przez liczbę Raynoldsa.

Skala głośności szmerów serca (skala Levine’a)

  • stopień I (1/6) – szmer bardzo cichy, słyszalny tylko przy dokładnym osłuchiwaniu
  • stopień II (2/6) – szmer cichy, ale słyszalny z łatwością
  • stopień III (3/6) – szmer umiarkowanie głośny
  • stopień IV (4/6) – szmer głośny, towarzyszy mu drżenie ściany klatki piersiowej (tzw. mruk)
  • stopień V (5/6) – szmer bardzo głośny, słyszalny nawet podczas lekkiego ucisku słuchawki na ścianę klatki piersiowej
  • stopień VI (6/6) – szmer wybitnie głośny, słyszalny nawet bez przyłożenia słuchawki do klatki piersiowej

Szmery niewinne (przygodne, przypadkowe)

Występują fizjologicznie u dzieci najczęściej w wieku przedszkolnym i szkolnym, nie są wynikiem zmian organicznych w sercu. Cechy charakterystyczne:

  • głośność od 1/6 do 3/6 w skali Levine’a
  • niestałe, zmieniają głośność lub zanikają podczas zmiany położenia, wysiłku, emocji, ucisku na naczynia żylne
  • wysłuchiwane są nad niewielkim polem, nie promieniują
  • intensywność może wzrastać podczas gorączki

Rodzaje najczęściej występujących szmerów niewinnych:

  • szmer klasyczny (muzyczny, Stilla) – związany z turbulencjami odpływu krwi z lewej komory, skurczowy szmer o głośności 1-2/6, najlepiej słyszalny w III-IV lewym międzyżebrzu przy mostku
  • szmer wyrzutu do tętnicy płucnej – związany z turbulencjami odpływu krwi z prawej komory, najlepiej słyszalny w pozycji leżącej, w II lewym międzyżebrzu, o głośności 2/6
  • buczenie żylne – skurczowo-rozkurczowy (ciągły) szmer nasilający się w pozycji stojącej i przy odchyleniu głowy do tyłu a zanikający podczas leżenia i po uciśnięciu żył szyjnych, słyszalny nad i pod prawym obojczykiem

Zobacz też

Bibliografia

  • Eugene Braunwald, Lee Goldman: Kardiologia. Wrocław: 2005. ISBN 83-89581-37-X.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.