Tadeusz Grochal

Tadeusz Grochal

Tadek Biały

podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	17 sierpnia 1919 Uniejów
Data i miejsce śmierci	9 sierpnia 1993 Kraków
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Gwardia Ludowa Armia Ludowa
Jednostki	27 Pułk Piechoty 16 Pułku Piechoty Oddział partyzancki GL „Mnich”/im. Bartosza Głowackiego Oddział partyzancki AL im. Bartosza Głowackiego
Stanowiska	Dowódca oddziału partyzanckiego
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa Kampania wrześniowa Bitwa pod Rząbcem Bitwa pod Gruszką Potyczka pod Chotczą
Odznaczenia

Tadeusz Grochal ps. Tadek Biały, (ur. 17 sierpnia 1919 w Uniejowie pow. Miechów, zm. 9 sierpnia 1993 w Zielonkach / Krakowa) – uczestnik kampanii wrześniowej, członek PPR, dowódca oddziału Gwardii Ludowej, a następnie oddziału Armii Ludowej.

Biografia

Urodził się 17 sierpnia 1919 r. w Uniejowie w rodzinie chłopskiej. Ojciec był robotnikiem rolnym i kolejarzem. Rodziców stracił wcześnie. Jego i dwie siostry Marię i Zofię wychowywała babcia. W 1938 r. jako ochotnik wstąpił do wojska. Służbę pełnił w 27 pułku piechoty w Częstochowie i w 16 pułku piechoty w Tarnowie. Po zakończeniu kampanii wrześniowej w której brał udział, wrócił do domu. Pracował jako wyrobnik dworski u dziedzica w Pogwizdowie. W 1942 r. wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej. Zajmował się kolportażem „Trybuny Wolności” i „Gwardzisty”.

Aby uniknąć aresztowania przez policję został skierowany do oddziału partyzanckiego Gwardii Ludowej^[1]. W miejscowości Pradła dowodzony przez Tadeusza Grochala oddział GL 5 września 1943 r. dokonał ataku na warsztaty naprawcze sprzętu wojennego. W walce zginęło 3 Niemców^[2].

W sierpniu 1943 roku popadł w konflikt ze Stanisławem Olczykiem ps. „Garbaty”, pojmał go i próbował rozstrzelać^[3]. Wówczas też zamordował częstochowskiego działacza PPR, Mariana Głąba ps. „Felek”. Nie poniósł konsekwencji za ten czyn^[4].

Jak podał Zbyszko Szymczyk, oddział Grochala znany był ludności cywilnej z pijaństwa, grabieży i dokonywania pospolitych morderstw, napadał także na magazyny AK i zwalczał podziemie niepodległościowe^[4]. Oddział Grochala napadł też na kilka majątków ziemskich, które odmówiły im aprowizacji. Partyzanci mieli w odwecie spalić zebrane w folwarkach stery zboża. Wroga postawa GL-owców miała też wynikać z rzekomego denuncjowania komunistów do niemieckiej żandarmerii przez rolników^[5].

28 października 1943 roku Grochal i jego oddział rozpoczęli rabunek i napaści we wsi Karczowice, miejscowa ludność poprosiła o pomoc oddział AK, dowodzony przez por. Tadeusza Kozłowskiego ps. „Piotr”. Gdy członkowie GL spostrzegli, że zostali otoczeni, zaczęli się ostrzeliwać i uciekać. W wyniku wymiany ognia zginęło 12 członków oddziału Grochala^[6]. Oddział Grochala w późniejszym czasie, w zemście za atak pod Karczowicami, mordy indywidualne na członkach GL i rzekome denuncjowanie członków PPR do Gestapo, miał zabić czterech członków AK^[7].

Po utworzeniu Armii Ludowej został dowódcą oddziału AL im. Bartosza Głowackiego. Dowodząc oddziałem walczył w bitwie pod Gruszką i potyczce pod Chotczą, gdzie przebił się wraz z innymi oddziałami AL przez front wschodni przechodząc na stronę opanowaną przez Armię Czerwoną^[8]. W 1944 roku musiał też uczestniczyć w walkach z NSZ, które – według Niemców – zostały wszczęte przez narodowców^[9].

Po wojnie awansowany na podpułkownika. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kw. XIIIa, część zach.)^[10].

Odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy - dwukrotnie 5 stycznia i 8 sierpnia 1945^[11]
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi
• Krzyż Partyzancki
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945

i inne

Awanse

• kapral (przed wojną)^[12]
• porucznik (1943/44)
• kapitan (1944)
• major (po wojnie)
• podpułkownik (po wojnie)

Przypisy

Bibliografia

• Władysław Ważniewski: Walki partyzanckie nad Nidą 1939-1945. Warszawa: MON, 1975.
• Gogdan Hillebrandt: Partyzantka na Kielecczyźnie 1939-1945. Warszawa: MON, 1967.
• Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: MON, 1977.
• Aleksander Mazur: Order Krzyża Grunwaldu 1943-1985. Warszawa: MON, 1988.
• Ryszard Kyzioł Ostatni dziedzice Dóbr Swojczany i inne rozmaitości Olkusz 2014 r