Tadeusz Sułkowski
| Data i miejsce urodzenia | 15 października 1907 Skierniewice |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 26 lipca 1960 Londyn |
Tadeusz Tomasz Sułkowski (ur. 15 października 1907 w Skierniewicach, zm. 26 lipca 1960 w Londynie) – polski poeta, dziennikarz, prozaik, krytyk, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego.
Życiorys
Młodość i okres przedwojenny
Tadeusz Tomasz Sułkowski urodził się w Skierniewicach jako syn właściciela masarni, Tomasza Sułkowskiego, i Florentyny z Konarskich. Uczęszczał do skierniewickiego Gimnazjum im. Bolesława Prusa (matura w 1929), a później szkoły podchorążych piechoty 26. Dywizji Piechoty, której sztab oraz m.in. 18. Pułk Piechoty stacjonował w Skierniewicach. Rozpoczętych w 1930 studiów polonistycznych na Uniwersytecie Warszawskim nie traktował zbyt obowiązkowo i na koniec nauki nie przystąpił do obrony pracy magisterskiej. W okresie studiów i później działał w skierniewickim Towarzystwie Artystycznym, organizując imprezy i spotkania z ludźmi polskiej kultury: Marią Dąbrowską, Zofią Szmydtową (pod jej - i Józefa Ujejskiego – kierunkiem studiował), Janem Parandowskim i in. Relacje z tych wydarzeń zamieszczał w lokalnych gazetach („Głos Skierniewic i Okolicy”, „Brzask Skierniewicki” i „Gazeta Skierniewicka”).
Debiutanckim - i jedynym za życia poety - tomikiem wierszy, jaki ukazał się drukiem był List do dnia, wydany w 1933. W ciągu kilku następnych lat warszawskie redakcje „Drogi”, „Okolicy Poetów”, „Pionu” i „Miesięcznika Literatury i Sztuki” przyjęły i zamieściły na swych łamach pojedyncze wiersze Sułkowskiego.
Przygotowywany do publikacji drugi tomik poetycki miał nosić tytuł Żal niedoskonały, ale wobec wybuchu II wojny światowej nie ukazał się.
Czas wojny
Sułkowski został zmobilizowany (był podporucznikiem rezerwy piechoty ze starszeństwem z 1 stycznia 1933) i jako żołnierz 18. Pułku Piechoty 26. Dywizji brał udział w wojnie z Niemcami. Był adiutantem II batalionu dowodzonego przez majora Feliksa Kozubowskiego. Został odznaczony Krzyżem Walecznych. Podczas walk o Sochaczew (bitwa nad Bzurą) został ranny i 10 września 1939 znalazł się w szpitalu wojskowym w Łodzi, skąd jako jeniec wojenny - przewieziony został do obozu w Hadamar (Hesja), a na wiosnę 1941 do Murnau (Oflag VIIA). Czynnie uczestniczył w obozowym życiu kulturalnym: w 1944, za swój esej poświęcony Marii Dąbrowskiej, otrzymał nagrodę polskiego oddziału YMCA w Szwajcarii. Gdy obóz w Murnau został wyzwolony przez wojska amerykańskie Sułkowski wyjechał do Włoch, gdzie zgłosił się do oddziałów 2. Korpusu Polskiego. Przydzielono go do służby w Wydziale Propagandowym. Kilka jego wierszy zamieścił Jan Bielatowicz w wydanej w 1946 antologii Przypływ. Poeci 2. Korpusu.
Okres powojenny
Jesienią 1946, wraz z innymi żołnierzami Korpusu, dostał się do Anglii, a tam do kolejnych obozów, tym razem demobilizacyjnych: Lovercroft Mill i Stanley Park koło Blackpool. W tym drugim pełnił Sułkowski funkcję oficera kasynowego. Ujawniona wtedy niezaradność życiowa poety potwierdziła się gdy, w marcu 1948, na polecenie prezesa Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, profesora Stanisława Strońskiego, został administratorem Domu Pisarza Polskiego przy Finchley Road 312 w Londynie. Oprócz tego Sułkowski pracował fizycznie w londyńskiej drukarni należącej do emigrantów z Jugosławii oraz w polskiej Oficynie Poetów i Malarzy, prowadzonej przez przyjaciół poety: Krystynę i Czesława Bednarczyków. Jego wiersze ukazywały się w Wiadomościach (np. w 1954 poemat Tarcza) i Kulturze, a Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa nadawała jego felietony na tematy plastyczne, muzyczne i teatralne. Jedyne oficjalne uhonorowanie Sułkowskiego jako poety to przyznana mu w 1956, przez Towarzystwo Przyjaciół Kultury Polskiej w Glasgow, nagroda poetycka Roku Mickiewiczowskiego.
Zmarł w wyniku zawału serca w nocy z 26 na 27 lipca 1960. W rocznicę jego śmierci właściciele Oficyny Malarzy i Poetów z dużą starannością edytorską wydali dwa, ilustrowane przez Feliksa Topolskiego, tomiki z twórczością Sułkowskiego: poemat Tarcza i wiersze Dom złoty.
W 1963 Oficyna Poetów i Malarzy ustanowiła nagrodę im. T. Sułkowskiego. W 1983 Towarzystwo Przyjaciół Skierniewic ufundowało tablicę pamiątkową, umieszczoną na jego rodzinnym domu. 22 stycznia 1997 Rada Miasta nadała mu honorowe obywatelstwo Skierniewic. Jego imieniem nazwano też jedną z ulic w mieście. Od 2003 Skierniewice organizują Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Tadeusza Sułkowskiego.
Twórczość
- 1933: List do dnia (wiersze); Warszawa F. Hoesick
- 1961: Dom złoty (wiersze); Londyn, Oficyna Poetów i Malarzy
- 1961: Tarcza (poemat); Londyn, Oficyna Poetów i Malarzy
- 1980: Tarcza. Wiersze i poematy; Warszawa Czytelnik
- 1990: Poezje wybrane; Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza
- 1997: Poezje; Skierniewice, Wojewódzka Biblioteka Publiczna
Bibliografia
- Urząd Miasta Skierniewice
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 104, 447
- Piotr Bauer i Bogusław Polak, Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1983, ISBN 83-210-0385-0