Tadeusz Taworski

Tadeusz Taworski
Tadeo Maria Taworski
Data i miejsce urodzenia

15 czerwca 1931
Buenos Aires

Data i miejsce śmierci

3 lipca 2021
Płock

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

inżynier zootechnik

Alma Mater

Wyższa Szkoła Rolnicza we Wrocławiu

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Wolności i Solidarności Medal Komisji Edukacji Narodowej Order Uśmiechu

Tadeusz Maria Taworski (ur. 15 czerwca 1931 w Buenos Aires, zm. 3 lipca 2021 w Płocku) – polski inżynier zootechnik, dyrektor Ogrodu Zoologicznego w Płocku, samorządowiec, działacz społeczny.

Życiorys

Urodził się 15 czerwca 1931 w Buenos Aires w Argentynie w rodzinie polskich emigrantów (formalnie urzędowo pod imieniem Tadeo)[1][2]. Był synem Włodzimierza Taworskiego (1891–1945) i Kazimiery Wandy z domu Michalskiej (1902–1991, pochodząca z Sanoka, córka Kazimierza Michalskiego, tamtejszego radcy skarbowego[3], do końca 1930 asesora w Urzędzie Skarbowym Akcyz i Monopolów Państwowych w Sanoku[4] i dyrektora Komunalnej Kasy Oszczędności w Sanoku[5], siostra Stanisława Michalskiego)[6][7]. Jego ojciec pochodził z Przemyśla, w 1926 wyjechał do Argentyny, gdzie początkowo był zatrudniony w Poselstwie RP, następnie był polonijnym dziennikarzem[8], założył tamże dwie gazety polonijne, a w 1930 sprowadził tam żonę i córkę Annę[9]. Jego siostra Anna Taworska (1923-2007), była lekarzem weterynarii, zamężna z Andrzejem Strzeleckim[10][11][12].

W 1934 przybył z matką do Polski, po czym przebywał z nią w Złoczowie[13]. Od 1938 uczył się w Złoczowie[14]. Ich pobyt w Polsce wydłużył się z uwagi na czas II wojny światowej[15]. Po ataku Niemiec na ZSRR z połowy 1941 zamieszkiwał z matką w mieszkaniu jej brata dr. Stanisława Michalskiego (ofiara zbrodni katyńskiej z 1940)[14]. Wobec zbliżającego się frontu wschodniego w 1944 uciekli do Sanoka[16][7][17]. Przejściowo kształcił się w tamtejszym sanockim gimnazjum[18]. Mając 15 lat (był harcerzem) w maju 1946 za rozwieszanie antykomunistycznych ulotek przed referendum ludowym został zatrzymany przez funkcjonariuszy bezpieki i przez kilkanaście dni był przetrzymywany w siedzibie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Sanoku[7][19].

W 1946 wyjechał z bliskimi do Poznania[20]. Od 1947 uczył się w Gimnazjum Salezjańskim w Twardogórze, następnie od tego samego roku w Liceum w Oświęcimiu oo. salezjanów, gdzie zdał maturę jako eksternista w 1951[21]. Podjął pracę jako pomocnik pielęgniarza zwierząt w zoo we Wrocławiu, gdzie został zatrudniony przez dyrektora Karola Łukaszewicza (lata 1951–1952)[22]. Po dwukrotnym odrzuceniu jego wniosku o przyjęcie na studia (z powodu ubiegania się o wyjazd do Argentyny) oraz skierowanym do B. Bieruta odwołaniu i interwencji w Radzie Państwa został studentem zootechniki na Wydziale Zootechniki w Wyższej Szkole Rolniczej we Wrocławiu[23][7]. Studia ukończył w 1956 z tytułem inżyniera zootechniki[24][7].

Po studiach zamieszkał w Płocku[24][7]. Od podstaw zorganizował Ogród Zoologiczny w Płocku[25], któremu szefował od 1956 do 1996, początkowo jako kierownik do 1966, a następnie jako dyrektor[26][27]. W latach 60. zainicjował akcję „Krokodyl”, w ramach której wysłano z Polski ok. 6 tys. książek dla Polonii argentyńskiej i brazylijskiej w toku wymiany za zwierzęta[28]. Za jego kierownictwa rozbudowywano płockie zoo, w tym stworzono Pawilon Dydaktyczno-Naukowy[28].

Przez dwa lata był członkiem ORMO. W latach 80. wstąpił do NSZZ „Solidarność”. Był delegatem na I Zjazd „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 został usunięty ze stanowiska za naruszenie dekretu o stanie wojennym (wspierał wtedy działalność Konfederacji Polski Niepodległej)[29][7]. Był internowany od 30 kwietnia do 13 sierpnia 1982 w Łowiczu[30]. Potem był zatrudniony na stanowisku asystenta ds. dydaktyki[29]. Od 1983 pracował jako główny specjalista ds. hodowlanych[29]. W latach 80. udzielał się nadal w działalności podziemnej[29].

Po 1989 działał w Komitecie Obywatelskim[29]. Od października 1990 do przejścia na emeryturę w 1996 był znowu dyrektorem zoo w Płocku[29][7]. W latach 1990–1998 radny Rady Miasta Płocka (w okresie 1990–1992 przewodniczący)[31][7]. Propagator ochrony przyrody i miłośnik zwierząt[17]. W drugiej połowie XX wieku kilkakrotnie odwiedzał Argentynę[24]. Został wiceprezesem Katolickiego Stowarzyszenia Pomocy im. św. Brata Alberta oraz Starszym Batiarem Stowarzyszenia Miłośników Lwowa. Udzielał się charytatywnie[29], w 1982 i po swoim internowaniu prowadził akcje wspierające rodziny i dzieci osób internowanych[28]. Na początku XX wieku prezentował w Polsce, m.in. przy kościele Franciszkanów w Sanoku i w Bieszczadach, wystawy o tematyce dotyczące ochrony środowiska naturalnego[32].

Od połowy lat 50. był żonaty z Teresą Marią z domu Jakubowską (1930-2007, zatrudniona w administracji zoo), z którą miał syna Wojciecha (ur. 1956)[33]. Zmarł 3 lipca 2021[34]. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Norbertańskiej w Płocku 7 lipca 2021[35][36]

W 1997 powstał reportaż filmowy pt. Miłość na kilogramy o Tadeuszu Taworskim autorstwa Tomasza Gładkiego[37].

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 5, 20, 88, 117, 119.
  2. ↑ Katolickie Stowarzyszenie Pomocy im. św. Brata Alberta. monitorfirm.pl. [dostęp 2015-12-23].
  3. ↑ Wojciech Sołtys, Pierwsze miesiące wolności. Życie gospodarcze społeczne i polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 507.
  4. ↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 1, s. 28, 20 stycznia 1931. 
  5. ↑ Jolanta Ziobro. Pani profesor, pamiętam. „Tygodnik Sanocki”. Nr 4 (794), s. 6, 26 stycznia 2007. 
  6. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 6, 11, 13.
  7. ↑ a b c d e f g h i Puchała 1996 ↓, s. 6.
  8. ↑ Pasja – praca – patriotyzm... o Tadeuszu Taworskim. mlodzirazem.pl. [dostęp 2015-12-23].
  9. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 5.
  10. ↑ Halszka Więcek. Przy kawie. Rozmowa z Tadeuszem Taworskim. „Tygodnik Sanocki”. Nr 32 (404), s. 5, 6 sierpnia 1999. 
  11. ↑ Więcek 2007 ↓, s. 18.
  12. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 11, 37.
  13. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 20, 22, 27, 88.
  14. ↑ a b Taworscy 2013 ↓, s. 88.
  15. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 22.
  16. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 88–89.
  17. ↑ a b c Więcek 2007 ↓, s. 17.
  18. ↑ Ciekawe spotkania z absolwentem Gimnazjum. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 16 (181), s. 2, 1–10 czerwca 1980. 
  19. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 90–91.
  20. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 89.
  21. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 89, 94.
  22. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 95.
  23. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 97, 119.
  24. ↑ a b c Taworscy 2013 ↓, s. 97.
  25. ↑ Więcek 2007 ↓, s. 17, 18.
  26. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 114, 119.
  27. ↑ 60 lat płockiego ZOO. turystykaplock.eu. [dostęp 2015-12-23].
  28. ↑ a b c Taworscy 2013 ↓, s. 119.
  29. ↑ a b c d e f g Taworscy 2013 ↓, s. 114.
  30. ↑ Lista internowanych. solidarnosc.lodz.pl. [dostęp 2015-12-23].
  31. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 119, 120.
  32. ↑ Więcek 2007 ↓, s. 17–19.
  33. ↑ Taworscy 2013 ↓, s. 37, 97.
  34. ↑ Karolina Burzyńska: Nie żyje Tadeusz Taworski, wieloletni dyrektor płockiego zoo, działacz solidarnościowej opozycji. plock.wyborcza.pl, 2021-07-03. [dostęp 2021-07-04].
  35. ↑ W środę odbędzie się pogrzeb Tadeusza Taworskiego. Pożegnamy wyjątkowego płocczanina. tp.com.pl, 2021-07-05. [dostęp 2021-07-27].
  36. ↑ Karolina Burzyńska: Ostatnia droga Tadeusza Taworskiego. Prezydent: Żył dla Polski wolnej i demokratycznej. I dla Płocka. Kochał ludzi i zwierzęta. plock.wyborcza.pl, 2021-07-05. [dostęp 2021-07-27].
  37. ↑ Miłość na kilogramy. filmpolski.pl. [dostęp 2015-12-23].
  38. ↑ M.P. z 2021 r. poz. 852.
  39. ↑ Order Odrodzenia Polski dla śp. Tadeusza Taworskiego, prezydent.pl [dostęp 2021-07-27].
  40. ↑ M.P. z 1998 r. nr 46, poz. 650.
  41. ↑ M.P. z 2012 r. poz. 549.
  42. ↑ a b Taworscy 2013 ↓, s. 122.
  43. ↑ Tadeusz Taworski. orderusmiechu.pl. [dostęp 2015-12-23].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

POL Krzyż Wolności i Solidarności BAR.svg
Baretka Krzyża Wolności i Solidarności.
POL Order Uśmiechu BAR.svg
Baretka: Order Uśmiechu.