Taironi

Pomnik Taironów w Santa Marta w Kolumbii

Taironi – lud indiański zamieszkujący masyw Sierra Nevada de Santa Marta (północno-wschodnia Kolumbia), twórca późno-prahistorycznej kultury zwanej współcześnie kulturą Tairona.

Kultura Tairona rozwijała się między 900 a 1600 n.e., a szczyt cywilizacyjnego rozkwitu osiągnęła około 1000 n.e. (ośrodek w Buritaca). Jednym z największych jej stanowisk jest Pueblito, gdzie odkryto około 3000 domostw i innych budowli. Taironi byli twórcami m.in. systemów irygacyjnych oraz mieszkalnych platform-tarasów formowanych w zboczach górskich – większość stanowisk kultury Tairona to wioski z centralnie usytuowanym kopcem platformowym. Wyrabiali jednobarwne naczynia ceramiczne oraz liczne ozdoby ze złota, miedzi i tumbaga, czyli stopu obu tych metali. Zasłynęli z wyrobów złotniczych o wyjątkowej wartości artystycznej (nazwa Taironi oznacza „złotnicy”), szczególnie z masek z przedstawieniami człowieka-nietoperza, motywu bardzo charakterystycznego dla sztuki Taironów. Podobnie jak u innych ludów zaliczanych do grupy Chibcha, ptak w locie symbolizował u nich władzę i moc.

Taironi ulegli wyniszczeniu w okresie kolonizacji hiszpańskiej, po ponad stuletnim oporze.

Zabytki kultury Taironów

• 

  Złota figurka człowieka w masce nietoperza (Luwr, Paryż)

• 

  Inne złota figurka człowieka w masce (Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork)

• 

  Złota maska Taironów

• 

  Okaryna w kolorze czerwonej ochry (Honolulu Academy of Arts, Honolulu)

Bibliografia

• Museo del Oro del Banco de la República de Colombia: Tairona. La gente y el oro en la Sierra Nevada de Santa Marta (hiszp.). [dostęp 2010-02-27].
• Rajmund Mydel, Jerzy Groch (red.): Przeglądowy Atlas Świata, Ameryka Południowa, Popularna Encyklopedia Powszechna. Kraków: Wyd. Fogra Oficyna Wydawnicza, 1999. ​ISBN 83-85719-39-3​ – Ameryka Południowa, ​ISBN 83-85719-31-8​ – komplet.
• Encyklopedia sztuki starożytnej, praca zbiorowa, WAiF i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998, s. 499, 555. ​ISBN 83-01-12466-0​ (PWN), ​ISBN 83-221-0684-X​ (WAiF).