Tanganika (jezioro)

Tanganika
Ilustracja
Zdjęcie satelitarne jeziora
Położenie
Państwo Burundi
 Demokratyczna Republika Konga
 Tanzania
 Zambia
Miejscowości nadbrzeżneBużumbura, Kalemie, Kigoma
Wysokość lustra773[1] m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia34 400[1] km²
Wymiary
• max długość
• max szerokość

670 km
80 km
Głębokość
• średnia
• maksymalna

570 m
1435[1] m
Hydrologia
Rzeki zasilająceMalagarasi, Ruzizi
Rzeki wypływająceLukuga
Rodzaj jezioratektoniczne
Położenie na mapie Demokratycznej Republiki Konga
Mapa konturowa Demokratycznej Republiki Konga, po prawej nieco na dole znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Tanganika”
Ziemia6°00′11,9″S 29°32′41,9″E/-6,003306 29,544972
Mapka jeziora
Mapa fizyczna jeziora

Tanganikajezioro w Afryce Wschodniej, jedno z Wielkich Jezior Afrykańskich, położone w strefie ryftu wschodnioafrykańskiego, w Wielkim Rowie Zachodnim, na terytorium Zambii, Demokratycznej Republiki Konga, Burundi i Tanzanii. Zajmuje powierzchnię 34,4 tys. km², jest najdłuższym słodkowodnym jeziorem świata (670 km długości) i najgłębszym jeziorem afrykańskim. Jezioro położone na wysokości 773 m n.p.m. Średnia głębokość wynosi 570 m, zaś maksymalna osiąga 1435 m (drugie pod względem głębokości po jeziorze Bajkał) – stanowi tym samym kryptodepresję, dno jeziora leży 662 m p.p.m.

Jezioro Tanganika
Zachód słońca nad jeziorem Tanganika

Rejon ten znajduje się w tzw. Wielkim Rowie Zachodnim, jednym z Wielkich Rowów Afrykańskich. Jest to gigantyczna rozpadlina powstała na skutek ruchów tektonicznych. W obrębie doliny ryftowej wytworzyło się szereg zbiorników wodnych: Tanganika, Malawi, Jezioro Wiktorii, Jezioro Edwarda, Kiwu, Jezioro Jerzego, Turkana (zwane dawniej Jeziorem Rudolfa) i Jezioro Alberta. Każdy z tych zbiorników wodnych ma inną historię i wiek powstawania, istotne różnice dotyczą także fauny zasiedlającej wymienione akweny.

Formowanie się środkowej części jeziora Tanganika rozpoczęło się 12–9 mln lat temu[2], a północnej 8–7 mln lat temu[3]. Południowa część powstała w wyniku plioceńskiego (4–2 mln lat temu) wypiętrzenia zrębu zachodniego obrzeża jeziora, czego efektem było utworzenie rowu tektonicznego. Jego dno zostało wypełnione wodami płynącymi z kotliny Uniamwezi. Głębinowa część powstała około 6–5 mln lat temu[4]. Jezioro Tanganika należy do dorzecza Konga. Połączenie stanowi rzeka Lukuga. Przy niskim poziomie wody w jeziorze przepływ do Lukugi ustaje i Tanganika staje się jeziorem bezodpływowym[1].

Jezioro jest otoczone wysokimi górami, miejscami dochodzącymi do brzegów jeziora. W takich miejscach brzegi są skaliste, często bardzo strome. Szerokość jeziora waha się od 20 do 80 km. Temperatura wody przy powierzchni utrzymuje się w granicach 24–29 °C[5]. Woda w jeziorze charakteryzuje się odczynem zasadowym (pH 7,5–9,2) i wysoką twardością (twardość węglanowa 7–11°n, twardość ogólna 16–18°n)[5].

Tanganika posiada bogatą faunę: krokodyle, hipopotamy, wiele gatunków ptactwa wodnego. Jezioro znane jest z wielu gatunków ryb, w większości endemitów, głównie z rodziny Cichlidae (pielęgnicowate – ponad 200 gatunków, m.in. rodzaje Tropheus, Labeotropheus i Pseudotropheus, niektóre bardzo popularne w akwarystyce), a także Latidae, Mastacembelidae (długonosowate) i Mochokidae (pierzastowąsowate)[6]. Gatunki endemiczne jeziora powstały w efekcie długotrwałej izolacji zbiornika. Nastąpiła w nim szybka radiacja adaptacyjna pielęgnic. Znaczenie konsumpcyjne ma ok. 60 gatunków ryb. Eksperci ONZ w połowie lat 80. XX w. ocenili możliwości połowowe w jeziorze na ok. 2 mln ton rocznie[7].

Rybacy na jeziorze Tanganika

Przypisy

  1. a b c d Encyklopedia Geograficzna Świata: Afryka. Kraków: OPRES, 1997. ISBN 83-85909-21-4.
  2. Cohen et al. Estimating the age of ancient lakes: An example from Lake Tanganyika, East African rift system. „Geology”. 21, s. 511–514, 1993 (ang.). 
  3. Cohen et al. New paleogeographic and lake-level reconstructions of Lake Tanganyika: implications for tectonic, climatic and biological evolution in a rift lake. „Basin Research”. 7, s. 107–132, 1997. DOI: 10.1046/j.1365-2117.1997.00038.x (ang.). 
  4. J.J. Tiercelin, A. Mondeguer: The geology of the Tanganyika Trough. [W:] Coulter GW (red.) Lake Tanganyika and its Life. Nowy Jork: Oxford University Press, 1991, s. 7–48.
  5. a b Roman Pawlak, Adam Adamski: Pielęgnice jeziora Tanganika. Toruń: BGA Science Publ., 1992. ISBN 83-900575-0-6.
  6. Steenberge et al. A recent inventory of the fishes of the north-western and central western coast of Lake Tanganyika (Democratic Republic Congo). „Acta Ichthyologica et Piscatoria”. 41 (3), s. 201–214, 2011. DOI: 10.3750/AIP2011.41.3.08 (ang.). 
  7. Ryby z jeziora Tanganika, w: „Poznaj Świat” R. XXXIV, nr 2 (397), luty 1986, s. 27.

Bibliografia

  • Stanislav Frank: Wielki Atlas Ryb. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1977.

Media użyte na tej stronie

Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg
The national flag of the Democratic Republic of the Congo. Created according to the 2006 constitution : Son emblème est le drapeau bleu ciel, orné d’une étoile jaune dans le coin supérieur gauche et traversé en biais d’une bande rouge finement encadrée de jaune. (Its symbol is a sky blue flag, decorated with a yellow star in the upper left corner and crossed in the diagonal by a red strip with thin yellow borders) It seems to be identical, except for a lighter field hue, to the 1966–1971 flag.
Legenda jezioro.gif
Autor: Tzugaj, Licencja: CC0
znak graficzny do map, ukazujący przykładowe jezioro
Grafika-Tanganika12-2.png
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Lukas3~commonswiki (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

© Denis Jacquerye 2005-2006, GFDL/cc-by-sa (Image:Congo Kinshasa Template.svg)

© Lukas3 2006, GFDL/cc-by-sa
Fisherman on Lake Tanganyika.jpg
Autor: Worldtraveller, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Fisherman on Lake Tanganyika, Mishemba Bay, Zambia.
NASA - Visible Earth, Lakes of the African Rift Valley.jpg
The lakes of the African Rift Valley exhibit wide variations in water color as can be seen in this SeaWiFS image. From left to right the lakes are: Lake Upembe, Lake Mweru, Lake Tanganyika (largest), and Lake Rukwa. This image spans the southeastern corner of the Democratic Republic of the Congo, northeastern Zambia, and southern Tanzania.
Tanganyika.jpg
Autor: fdecomite, Licencja: CC BY 2.0
Lake Tanganyika - For w:Tourism in Burundi
Democratic Republic of the Congo relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of Democratic_Republic_of_the_Congo.
  • Projection: Equirectangular projection, stretched by 100.0%.
  • Geographic limits of the map:
  • N: 6.0° N
  • S: -14.0° N
  • W: 11.0° E
  • E: 32.0° E
  • GMT projection: -JX19.473333333333333cd/18.546031746031744cd
  • GMT region: -R11.0/-14.0/32.0/6.0r
  • GMT region for grdcut: -R11.0/-14.0/32.0/6.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.