Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki w Charkowie

Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki w Charkowie

Budynek Teatru Szewczenki na logotypie
Państwowy Ukraiński Akademicki Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki w Charkowie
Typ teatru	teatr dramatyczny
Założyciel(e)	Łeś Kurbas
Data powstania	1934
Państwo	Ukraina
Lokalizacja	Charków
Nagrody	Nagroda UNESCO (2004)
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki w Charkowie
49,995°N 36,232°E/49,995000 36,231667
Strona internetowa teatru

Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki w Charkowie – narodowy ukraiński teatr dramatyczny^[1], działający od 1926 roku w Charkowie, w latach 1922–1933 jako Teatr Berezil, a od 1934 roku pod swoją obecną nazwą^[2].

Historia

Teatr Berezil (1922−1933)

W marcu 1922 roku reżyser Łeś Kurbas założył w Kijowie laboratoryjny Związek Artystyczny Berezil (nazywany również Teatrem Berezil), którego nazwa wzięła się od nazwy miesiąca, w którym powstał (marzec to po ukraińsku „berezeń”). Z czasem stał się on kuźnią elit teatralnych Ukrainy, których następcy dziś tworzą ukraiński teatr dramatyczny^[3].

Kurbas tworzył przy swoim teatrze rozmaite pracownie mające duży wpływ na kształt artystyczny tego zespołu, spośród nich należy wymienić: pierwszą eksperymentalną; drugą, której zadaniem było stworzenie teatru dziecięcego na Ukrainie; trzecią w Białej Cerkwi, a przy niej studio literatury, mające za zadanie propagowanie literatury, edukację literacką i stworzenie kadry tłumaczy; czwartą pracownię, którą był teatr Łesia Kurbasa; piątą zajmującą się sztuką amatorską; szóstą w Odessie; siódmą „Mokro-Kalihirską”, stworzoną przez ponad dwieście wiejskich dziewcząt i chłopców. W planach była kolejna pracownia, zajmująca się teatrem żydowskim^[4][5].

W kwietniu 1926 roku zadecydowano o przeniesieniu Teatru Berezil do Charkowa, ówczesnej stolicy radzieckiej Ukrainy. Tam Kurbas poznał dramaturga Mykołę Kulisza i podjął współpracę ze scenografem Wadymem Mellerem. Ich spotkanie zaowocowało wieloma wybitnymi przedstawieniami. W październiku 1933 roku Kurbasa pozbawiono kierownictwa teatru, a następnie aresztowano.

Teatr Szewczenki (1934)

Gmach teatru (2012)

Andrzej Szczytko i Janusz Głowacki podczas premiery Antygony w Nowym Jorku, Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki w Charkowie (2014)

Zespół Teatru Berezil, pod kierownictwem jego dotychczasowego aktora Mariana Kruszelnickiego^[6], przekształcił się w Ukraiński Teatr Dramatyczny w Charkowie^[1]. W 1935 roku teatr otrzymał imię ukraińskiego poety narodowego Tarasa Szewczenki, a w 1947 roku otrzymał tytuł „akademicki”. Obecnie Mała Scena tego teatru nosi nazwę „Berezil”, oprócz niej Teatr Szewczenki posiada Dużą Scenę (900 miejsc)^[7] oraz Scenę Eksperymentalną.

Aktorzy Berezila są bezpośrednimi kontynuatorami metod swego założyciela, uczniów Konstantego Stanisławskiego, którzy tworzyli tkankę artystyczną tej sceny w latach 60. i 70. oraz od lat 90. wychowanków Anatolija Wasiljewa(ang.)^[8]. Z teatrem współpracowało wielu wybitnych artystów, m.in. Leonid Bykow, a w repertuarze dominowała dramaturgia socrealistyczna i współczesna.

Teatr ponownie uzyskał międzynarodowy rozgłos za czasów dyrekcji Andrija Żołdaka (2002−2005)^[9], występował na wielu europejskich festiwalach teatralnych m.in. w Niemczech, Francji, Finlandii, Holandii, Polsce, Austrii, Rumunii i Rosji^[10]. W 2004 roku na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym w Sankt-Petersburgu teatr został wyróżniony Nagrodą UNESCO, zaś zespół aktorski został zaliczony przez krytykę teatralną do dziesiątki najlepszych zespołów w Europie^[11].

W 2005 roku Andrij Żołdak przestał kierować teatrem, a w roku 2006 wyjechał z Ukrainy na znak protestu wobec cenzury prewencyjnej, jaką stosowała ówczesna władza w stosunku do jego spektaklu Romeo i Julia według Szekspira^[9][12].

Polonica

W 1990 roku Grzegorz Mrówczyński wyreżyserował w Teatrze Szewczenki Operetkę Witolda Gombrowicza, która otrzymała Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich^[13].

W latach 2012–2017 reżyserem-gościem był Andrzej Szczytko, który na deskach teatru wystawił Żegnaj, Judaszu Ireneusza Iredyńskiego (2013), Antygonę w Nowym Jorku Janusza Głowackiego (2014) oraz Kartotekę Tadeusza Różewicza (2017)^[7][8][14].

Przypisy

Bibliografia

• „Łeś Kurbas, czyli teatr Rozstrzelanego Odrodzenia” Anna Korzeniowska-Bihun
• Encyclopedia of Ukraine w 10 tomach, redaktor naczelny; prof. Wołodymyr Kubijowycz – Paryż, Nowy Jork: Mołode Żyttja, 1954/89
• Oficjalna strona internetowa Teatru Szewczenki