Teatr Telewizji

Adam Hanuszkiewicz – pierwszy główny reżyser Teatru Telewizji Polskiej w latach 1957–1963. Ogród w Skolimowie, maj 1973. Fot. A.T. Kijowski

Teatr Telewizji – instytucja działająca w Telewizji Polskiej, która zajmuje się produkcją i emisją telewizyjnych przedstawień teatralnych.

Teatr Telewizji do lipca 2013 r. posiadał samodzielną redakcję działającą na wzór normalnego repertuarowego teatru, dawniej również dyrektora dysponującego samodzielnym budżetem, kierowników literackich, budował linię repertuarową, wybierał teksty warte inscenizowania, wynajmował aktorów, prowadził próby, projektował oraz budował scenografię i dawał na antenie premierę.

Spektakle Teatru Telewizji obecnie emitowane są na antenie TVP1 i TVP Kultura, a dawniej w TVP2 (jako Studio Teatralne Dwójki)[1][2]. Teatr posiada dwie sceny – normalną i Scenę Świata, na której spektakle pojawiają się kilka, kilkanaście razy do roku, część z nich jest realizowana na żywo ze studiów TVP w Warszawie.

Znak graficzny Teatru Telewizji stworzył Janusz Kaczkowski[3].

Historia

Teatr Telewizji zaistniał na wizji już wkrótce po rozpoczęciu nadawania przez Telewizję Polską, bo w nieco ponad rok. Pierwszy spektakl, Okno w lesie, w reżyserii Józefa Słotwińskiego, został wyemitowany 6 listopada 1953 r. ze studia telewizyjnego przy ul. Ratuszowej w Warszawie[4]. W czasie swojej długoletniej działalności Teatr Telewizji wyprodukował ponad 4 tysiące spektakli.

Początkowo przedstawienia nadawane były na żywo ze studia telewizyjnego. Od końca lat 50. pojawiła się możliwość rejestrowania programu, i stopniowo odchodzono od nadawania przedstawień na żywo. Wtedy do użycia weszły różne środki filmowe, takie jak wielokrotne nagrywania ujęć, kręcenie scen w plenerze, tzw. „dokrętki” filmowe i użycie montażu. W latach 70. wprowadzono pierwsze spektakle nagrywane w kolorze[4].

22 kwietnia 2013 r., z okazji Roku Aleksandra Fredry, TVP1 przygotował 3 jednoaktówki tego autora (nazwane wspólnie „Trzy razy Fredro”), emitowane na żywo z 3 różnych studiów TVP – w Katowicach, Krakowie i Warszawie.

W 2012 r. otrzymał Perłę Honorową Polskiej Gospodarki (w kategorii kultura), przyznawaną przez redakcję Polish Market[5].

Kierownictwo

  • Adam Hanuszkiewicz (1957–1963) - Dyrektor Artystyczny. Główny reżyser
  • Jerzy Antczak (1963–1975) - Dyrektor Artystyczny. Główny reżyser
  • Marina Samet-Niecikowska (1976)
  • Jan Paweł Gawlik (1977–1981) - Redaktor Naczelny
  • Jerzy Koenig (1982–1996) - Redaktor Naczelny
  • Mirosław Bork (1997–1998) jako dyrektor „Telewizyjnej Agencji Produkcji Teatralnej i Filmowej”[6].
  • Jacek Weksler (1999–2003) w strukturze „Telewizyjnej Agencji Produkcji Teatralnej i Filmowej” jako zastępca dyrektora ds. Teatru
  • Paweł Konic (2004–2005)
  • Wanda Zwinogrodzka (2006–2012)
  • Krzysztof Domagalik (2013)
  • Wojciech Majcherek (2013–2020) w strukturze TVP Kultura
  • Ewa Milles-Lacroix (2017–2020) w strukturze „Agencji Kreacji Teatru Telewizji”
  • Kalina Zalewska (2020) w strukturze „Agencji Kreacji Teatru Telewizji”; od stycznia do 30 kwietnia 2021 r. w strukturze odtworzonego „Teatru Telewizji”.
  • Kalina Cyz (od maja 2021).

Do innych osób związanych z organizacją Teatru Telewizji Polskiej należeli

    • Stanisław Marczak-Oborski (1959–1964) Kierownik Naczelnej Redakcji Programów Teatralnych
    • Jan Kłossowicz (1963–1969) - Kierownik Redakcji Klasyki
    • Ernest Bryll (1965–1973) - Kierownik Literacki
    • Henryk Bieniewski (1968–1975) - Kierownik Naczelnej Redakcji Programów Teatralnych
    • Jan Buchwald (1975–1982)- organizator "Studia Teatralnego Dwójki" i z-ca redaktora naczelnego Teatru Telewizji.

Wybrane spektakle Teatru TV

Najstarszym zachowanym w całości spektaklem Teatru Telewizji jest, oparty na głośnej sztuce Jeana Giraudoux, Apollo z Bellac, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza.

W rzeczywistości prawdziwa premiera tej sztuki miała miejsce kilka lat wcześniej – 17 marca 1958 roku. Niestety nie zachowało się nagranie z tego przedstawienia. Z tego względu po 3 latach powtórzono ten spektakl w niezmienionej obsadzie. Ponowna emisja telewizyjna miała miejsce 10 lipca 1961 roku.

Lista najlepszych przedstawień Teatru TV [7]

Poniżej lista 100 najlepszych w historii Teatru Telewizji przedstawień teatralnych, wytypowanych w sierpniu 1999 r. przez Akademię Teatru Telewizji.

Autor oryginalnego tekstuTytułReżyserRok produkcji
Shaffer, PeterPeter ShafferAmadeus cz. I i IIWojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko1993
Mrożek, SławomirSławomir MrożekAmbasadorAxer, ErwinErwin Axer1997
Głowacki, JanuszJanusz GłowackiAntygona w Nowym JorkuKutz, KazimierzKazimierz Kutz1994
Giraudoux, JeanJean GiraudouxApollo z BellacHanuszkiewicz, AdamAdam Hanuszkiewicz1958
Kesselring, JosephJoseph KesselringArszenik i stare koronkiEnglert, MaciejMaciej Englert1975
Jasieński, BrunoBruno JasieńskiBal manekinówWarmiński, JanuszJanusz Warmiński1979
Frisch, MaxMax FrischBiedermann i podpalaczeAxer, ErwinErwin Axer1964
Dostojewski, FiodorFiodor DostojewskiBracia KaramazowKrasowski, JerzyJerzy Krasowski1969
Grochowiak, StanisławStanisław GrochowiakChłopcyJaworski, TadeuszTadeusz Jaworski1966
Rostand, EdmondEdmond RostandCyrano de BergeracZaleski, KrzysztofKrzysztof Zaleski1981
Miller, ArthurArthur MillerCzarownice z SalemHübner, ZygmuntZygmunt Hübner1978
Fredro, AleksanderAleksander FredroDamy i huzaryLipińska, OlgaOlga Lipińska1973
Różewicz, TadeuszTadeusz RóżewiczDo piachu...Kutz, KazimierzKazimierz Kutz1990
MolierDon JuanWosiewicz, LeszekLeszek Wosiewicz1995
Mickiewicz, AdamAdam MickiewiczDziady cz.I i IISwinarski, KonradKonrad Swinarski1983
Mickiewicz, AdamAdam MickiewiczDziady cz.I i IIEnglert, JanJan Englert1997
Kantor, TadeuszTadeusz KantorDziś są moje urodzinyKantor, TadeuszTadeusz Kantor1992
Bruckner, FerdynandFerdynand BrucknerElżbieta Królowa AngliiAdamík, LacoLaco Adamík1984
Mrożek, SławomirSławomir MrożekEmigranciKutz, KazimierzKazimierz Kutz1995
Strindberg, AugustAugust StrindbergEryk XIVGruza, JerzyJerzy Gruza1979
Gombrowicz, WitoldWitold GombrowiczFerdydurkeWojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko1985
Harwood, RonaldRonald HarwoodGarderobianyWojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko1991
Shakespeare, WilliamWilliam ShakespeareHamlet (IV)Wajda, AndrzejAndrzej Wajda1992
Ibsen, HenrikHenrik IbsenHedda GablerŚwiderski, JanJan Świderski1974
Zapolska, GabrielaGabriela ZapolskaIch czworoZygadło, TomaszTomasz Zygadło1977
Goethe, Johann WolfgangJohann Wolfgang von GoetheIfigenia w TaurydzieAxer, ErwinErwin Axer1965
Drda, JanJan DrdaIgraszki z diabłemLis, TadeuszTadeusz Lis1979
Bernhard, ThomasThomas BernhardImmanuel KantLupa, KrystianKrystian Lupa1997
Gombrowicz, WitoldWitold GombrowiczIwona, księżniczka BurgundaHübner, ZygmuntZygmunt Hübner1987
Dorst, TankredTankred DorstJa, FeuerbachŁomnicki, TadeuszTadeusz Łomnicki1990
Bernhard, ThomasThomas BernhardKalkwerkLupa, KrystianKrystian Lupa1998
Brecht, BertoltBertolt BrechtKariera Artura UiGruza, JerzyJerzy Gruza1973
Różewicz, TadeuszTadeusz RóżewiczKartotekaSwinarski, KonradKonrad Swinarski1967
Różewicz, TadeuszTadeusz RóżewiczKartotekaKieślowski, KrzysztofKrzysztof Kieślowski1979
Różewicz, TadeuszTadeusz RóżewiczKartoteka rozrzuconaKutz, KazimierzKazimierz Kutz1998
Kleist, HeinrichHeinrich von KleistKasia z HeilbronnuJarocki, JerzyJerzy Jarocki1995
Chandler, RaymondRaymond ChandlerKłopoty to moja specjalnośćPiwowski, MarekMarek Piwowski1978
Barz, PaulPaul BarzKolacja na cztery ręceKutz, KazimierzKazimierz Kutz1990
Słowacki, JuliuszJuliusz SłowackiKordian cz.IEnglert, JanJan Englert1994
Słowacki, JuliuszJuliusz SłowackiKordian, cz.IIEnglert, JanJan Englert1994
Mrożek, SławomirSławomir MrożekKrawiecKwieciński, MichałMichał Kwieciński1997
Słowacki, JuliuszJuliusz SłowackiKsiądz MarekNazar, KrzysztofKrzysztof Nazar1997
Grochowiak, StanisławStanisław GrochowiakLęki poranneZygadło, TomaszTomasz Zygadło1978
Musset, AlfredAlfred de MussetLorenzaccio Laco Adamík, Agnieszka Holland1978
Gelman, AleksandrAleksandr GelmanŁaweczkaWojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko1987
Bertolt Brecht, Kurt WeillMahagonnyZaleski, KrzysztofKrzysztof Zaleski1985
Witkiewicz, Stanisław IgnacyStanisław Ignacy WitkiewiczMatkaJarocki, JerzyJerzy Jarocki1976
Brecht, BertoltBertolt BrechtMatka CourageZamkow, LidiaLidia Zamkow1974
Słowacki, JuliuszJuliusz SłowackiMazepaHoloubek, GustawGustaw Holoubek1969
Aleksander FredroMąż i żonaKorzeniewski, BohdanBohdan Korzeniewski1973
MolierMieszczanin szlachcicemGruza, JerzyJerzy Gruza1969
Mrożek, SławomirSławomir MrożekMiłość na KrymieAxer, ErwinErwin Axer1998
Skowroński, ZdzisławZdzisław SkowrońskiMistrzAntczak, JerzyJerzy Antczak1972
Bułhakow, MichaiłMichaił BułhakowMolier, czyli zmowa świętoszkówWojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko1981
Zapolska, GabrielaGabriela ZapolskaMoralność pani DulskiejZygadło, TomaszTomasz Zygadło1992
Krasiński, ZygmuntZygmunt KrasińskiNie-Boska komediaHübner, ZygmuntZygmunt Hübner1982
Kantor, TadeuszTadeusz KantorNiech sczezną artyściKantor, TadeuszTadeusz Kantor1988
Rostworowski, Karol HubertKarol Hubert RostworowskiNiespodziankaŚwiderski, JanJan Świderski1978
Kantor, TadeuszTadeusz KantorNigdy tu już nie powrócęKantor, TadeuszTadeusz Kantor1990
Wyspiański, StanisławStanisław WyspiańskiNoc listopadowaWajda, AndrzejAndrzej Wajda1978
Strindberg, AugustAugust StrindbergOjciecMaciejowski, JanJan Maciejowski1991
Kitowicz, JędrzejJędrzej KitowiczOpis obyczajów, czyli jak zwyczajnie...Grabowski, MikołajMikołaj Grabowski1990
Hampton, ChristopherChristopher HamptonOpowieści HollywooduKutz, KazimierzKazimierz Kutz1986
Beckett, SamuelSamuel BeckettOstatnia taśmaLibera, AntoniAntoni Libera1989
Shakespeare, WilliamWilliam ShakespeareOtelloChrzanowski, AndrzejAndrzej Chrzanowski1981
Gogol, NikołajNikołaj GogolOżenekBonacka, EwaEwa Bonacka1976
Mickiewicz, AdamAdam MickiewiczPan TadeuszHanuszkiewicz, AdamAdam Hanuszkiewicz1970
Potocki, JanJan PotockiParadyZaleski, KrzysztofKrzysztof Zaleski1978
Czechow, AntonAnton CzechowPłatonowDomalik, AndrzejAndrzej Domalik1992
Mrożek, SławomirSławomir MrożekPortretDejmek, KazimierzKazimierz Dejmek1990
Shakespeare, WilliamWilliam ShakespearePoskromienie złośnicyHübner, ZygmuntZygmunt Hübner1971
Kafka, FranzFranz KafkaProces Laco Adamík, Agnieszka Holland1980
Shaw, George BernardGeorge Bernard ShawProfesja pani WarrenBardini, AleksanderAleksander Bardini1971
Brešan, IvoIvo BrešanPrzedstawienie Hamleta we wsi Głucha DolnaLipińska, OlgaOlga Lipińska1985
Różewicz, TadeuszTadeusz RóżewiczPułapkaRóżewicz, StanisławStanisław Różewicz1990
Gogol, NikołajNikołaj GogolRewizorGruza, JerzyJerzy Gruza1977
Tym, StanisławStanisław TymRozmowy przy wycinaniu lasuTym, StanisławStanisław Tym1998
Shakespeare, WilliamWilliam ShakespeareRyszard IIIFalk, FeliksFeliks Falk1989
Erdman, NikołajNikołaj ErdmanSamobójcaKutz, KazimierzKazimierz Kutz1989
Słowacki, JuliuszJuliusz SłowackiSen srebrny SalomeiNazar, KrzysztofKrzysztof Nazar1994
Conrad, JosephJoseph ConradSpiskowcyHübner, ZygmuntZygmunt Hübner1987
Salvatore, GastonGaston SalvatoreStalinKutz, KazimierzKazimierz Kutz1992
Spiró, GyörgyGyörgy SpiróSzalbierzWiszniewski, TomaszTomasz Wiszniewski1990
Williams, TennesseeTennessee WilliamsSzklana menażeriaAntczak, JerzyJerzy Antczak1963
Gombrowicz, WitoldWitold GombrowiczŚlubJarocki, JerzyJerzy Jarocki1992
Aleksander FredroŚluby panieńskieŁapicki, AndrzejAndrzej Łapicki1986
Miller, ArthurArthur MillerŚmierć komiwojażeraKarabasz, KazimierzKazimierz Karabasz1980
MolierŚwiętoszekHübner, ZygmuntZygmunt Hübner1971
Gombrowicz, WitoldWitold GombrowiczTrans-AtlantykGrabowski, MikołajMikołaj Grabowski1991
Betti, UgoUgo BettiTrąd w pałacu sprawiedliwościHoloubek, GustawGustaw Holoubek1970
Czechow, AntonAnton CzechowTrzy opowiadaniaTowstonogow, GeorgijGeorgij Towstonogow1966
Czechow, AntonAnton CzechowTrzy siostryBardini, AleksanderAleksander Bardini1974
Witkiewicz, Stanisław IgnacyStanisław Ignacy WitkiewiczW małym dworkuHübner, ZygmuntZygmunt Hübner1970
Wyspiański, StanisławStanisław WyspiańskiWarszawiankaŁapicki, AndrzejAndrzej Łapicki1978
Nowaczyński, AdolfAdolf NowaczyńskiWielki FryderykGruda, JózefJózef Gruda1981
Kantor, TadeuszTadeusz KantorWielopole, WielopoleKantor, TadeuszTadeusz Kantor1984
Dürrenmatt, FriedrichFriedrich DürrenmattWizyta starszej paniGruza, JerzyJerzy Gruza1971
Czechow, AntonAnton CzechowWujaszek WaniaBardini, AleksanderAleksander Bardini1980
Wyspiański, StanisławStanisław WyspiańskiWyzwolenieSwinarski, KonradKonrad Swinarski1980
Dostojewski, FiodorFiodor DostojewskiZbrodnia i karaWajda, AndrzejAndrzej Wajda1987
Fredro, AleksanderAleksander FredroZemstaŚwiderski, JanJan Świderski1972
Calderón de la Barca, PedroPedro Calderón de la BarcaŻycie jest snemJarocki, JerzyJerzy Jarocki1987

Zobacz też

Przypisy

  1. Teatr Telewizji. [dostęp 2022-04-22].
  2. Teatr Telewizji, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-04-22].
  3. Falencik-Masznicz Wanda: Dom Kultury Stokłosy: Wystawa grafiki telewizyjnej autorstwa Janusza Kaczkowskiego i Wandy Falencik-Masznicz. domkulturystoklosy.blogspot.com, 2013-02-12. [dostęp 2020-08-12]. (pol.).
  4. a b Encyklopedia, Teatr Telewizji, Encyklopedia teatru polskiego [dostęp 2020-06-17] (pol.).
  5. Laureaci z poprzednich edycji: Polish Market, www.polishmarket.com.pl [dostęp 2015-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-19].
  6. ROM Teraz Weksler, Gazeta Wyborcza 1999-01-14.
  7. Złota Setka Teatru Telewizji. teatrtv.vod.tvp.pl, 2009-02-08. [dostęp 2023-01-03]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Hanuszkiewicz.jpg
Autor: Andrzej Tadeusz Kijowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Adam Hanuszkiewicz w Domu Aktora w Skolimowie - 1973.