Teleekran

Trwa dyskusja nad usunięciem tego artykułu, kliknij i weź w niej udział.

Ten artykuł od 2022-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji: Artykuł zawiera treści nieuźródłowione i merytorycznie wątpliwe. Należy podać odpowiednie przypisy oraz poprawic styl na encyklopedyczny. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Teleekran (ang. telescreen) – najpowszechniejsza maszyna w Oceanii, fikcyjnym państwie w antyutopii Rok 1984 autorstwa Georga Orwella.

Teleekran znajduje się w każdym mieszkaniu, w miejscach pracy często w każdym pomieszczeniu oraz w każdym miejscu publicznym, na którym dało się go zamontować. Tam, gdzie go nie ma, winien być zakamuflowany mikrofon (np. w lasach). Kilkukrotnie zwracana jest uwaga na to że architektura projektowana jest w ten sposób, by teleekrany mogły monitorować każdy kąt czy zaułek. Być może na skutek pomyłki architekta w mieszkaniu głównego bohatera powieści Winstona Smitha znajduje się kąt, który jest poza zasięgiem teleekranu. Dzięki temu Winston może pisać pamiętnik i czytać Księgę, co jest kluczowe dla powieści. Jednak przebywanie w nim zbyt długo może być podejrzane. Teleekran ma różne rozmiary, ale zwykle zajmuje tak wielką powierzchnię, na ile było to możliwe.

Jest jednym z elementów, umożliwiających trwanie systemu politycznego i społecznego w Oceanii, gdyż jest środkiem nie tylko permanentnej indoktrynacji, ale też inwigilacji wszystkich obywateli. Teoretycznie (oficjalnie) jest zwykłym telewizorem na którym prezentowane są programy informacyjne i propagandowe, lecz wszyscy obywatele mają poczucie, że przy jego pomocy podgląda ich Policja Myśli. Nikt o tym nie mówi głośno, ale wyraża się to np. nawykiem milknięcia lub ściszania rozmowy w pobliżu teleekranu. Patrząc na niego, należy mieć wyraz twarzy emanujący łagodnym optymizmem. Inny może być uznany za myślozbrodnię. Także trzeba uważać na wszelkie inne ruchy ciała, gdy się jest do niego odwróconym. Żadna jednostka nie ma pewności, czy pracownik bezpieki patrzy akurat na nią w danej chwili.

Teleekrany stale emitują filmy propagandowe. Co ważniejsze audycje są poprzedzane kilka minut wcześniej wezwaniem do większej uwagi oraz fanfarami. Wychwala się Wielkiego Brata, sukcesy jego i Partii. Ministerstwo Pokoju chwali się zwycięstwami na froncie wojennym. Gdy połowa Oceanii chodzi bez butów, żyletki są towarem luksusowym, przydział czekolady spada, Ministerstwo Obfitości fanfarami ogłasza zwiększenie produkcji wszelkich dóbr. Osoby występujące w tych programach mogą zwracać się bezpośrednio do jednostek. Gdy Winston Smith został wezwany do ćwiczeń fizycznych, funkcjonariuszka pogoniła go używając jego nazwiska. Teleekran można ściszyć, ale niemożliwe jest jego wyłączenie.

Blisko końca powieści O’Brien oświadczył, że członkom Wewnętrznej Partii przysługuje przywilej wyłączenia teleekranu. Choć nie powinno to trwać więcej niż kilka minut. Ponieważ jednak była to jego prowokacja, nie wiadomo czy wyłączył go naprawdę, czy tylko upozorował.

Biorąc pod uwagę poziom rozwoju technologicznego w roku pisania powieści (1949), teleekran można uznać za bardzo trafną wizję futurologiczną autora. Wprawdzie znany był już telewizor, ale dwukierunkowy przekaz obrazu był wtedy poza zasięgiem zarówno technologicznym, jak i koncepcyjnym.

Zobacz też

• myślozbrodnia