Tlstá (Wielka Fatra)

Tlstá

Widok od zachodu
Państwo	Słowacja
Położenie	Powiat Martin
Pasmo	Wielka Fatra
Wysokość	1373 m n.p.m.
Położenie na mapie Słowacji Tlstá
48°56′24,5″N 18°58′17,5″E/48,940139 18,971528

Tlstá (1373 m) – jeden z wyższych i najbardziej charakterystycznych szczytów w grupie górskiej Wielkiej Fatry w Karpatach Zachodnich na Słowacji^[1].

Na niektórych mapach nazwą jako Tlstá oznaczany jest wyższy, północno-zachodni i porośnięty wierzchołek o wysokości 1414 m^[2]. Na innych mapach nosi on nazwę Lubená (1414 m)^[1][3].

Położenie

Tlstá wznosi się w południowo-zachodniej, „turczańskiej” części Wielkiej Fatry. Jej masyw stanowi zakończenie potężnego ramienia górskiego, oddzielającego się w kierunku północno-zachodnim od głównego grzbietu tych gór w Smrekowicy (Smrekovica, 1415 m), tuż na zachód od Kráľovej studni. Masyw Tlstej oddziela Gaderską dolinę od jej odgałęzienia – doliny Konský dol. Wcinają się w niego jeszcze dwa inne odgałęzienia Gaderskiej doliny – Vápenná dolina i Sokolovo^[3].

Tlstá leży w granicach Parku Narodowego Wielka Fatra. Cały rozległy masyw tej góry jest dodatkowo chroniony w rezerwacie przyrody Tlstá, w którym obowiązuje 5. (w pięciostopniowej skali) stopień ochrony^[4].

Charakterystyka

Cały rozległy masyw Tlstej zbudowany jest z grubych, w przybliżeniu poziomo ułożonych warstw triasowych wapieni i dolomitów. Na skutek tego zbocze góry, zwłaszcza w górnej części, tworzy szereg coraz to wyżej położonych tarasów i skalnych półek, utworzonych na stropach kolejnych warstw skalnych, porozdzielanych stromymi ściankami i uskokami skalnymi, w których widoczne są czoła tych warstw. Występujące w wielu miejscach większe i mniejsze turniczki wypreparowane są w większości w bardziej odpornych wapieniach^[4].

W zboczach Tlstej znajduje się szereg jaskiń. Obok szeroko znanej i często odwiedzanej Jaskini Mažarnej są to m.in. jaskinie: Biela, Havranova, Stlpová, Textorisová i V lome^[4]. W masywie Tlstej znajduje się również przepaść Nezábudka głęboka na 14 m, należąca do rzadko spotykanej w Wielkiej Fatrze kategorii jaskiń o rozwinięciu pionowym typu awen^[5].

Nazwę Tlstá (słow. tłusta, gruba) uzyskała góra dzięki swej szerokiej, rozłożystej sylwetce o płaskiej wierzchowinie (będącej pozostałością dawnej powierzchni zrównania), wyraźnie kontrastującej ze skalistą sylwetką sąsiadującej z nią od południa Ostrej.

Cały masyw Tlstej charakteryzuje się niezmiernie bogatą roślinnością. Oprócz zespołów leśnych i łąkowych znajdziemy tu zwłaszcza doskonale wykształcone zespoły roślinności naskalnej^[4].

Turystyka

Szczyt Tlstej, z uwagi na jego znaczną atrakcyjność krajoznawczą i korzystne położenie na okraju grupy Wielkiej Fatry, jest często odwiedzany przez turystów^[4]. Na szczyt wiodą znakowane szlaki turystyczne.

Na szczyt Tlstej wiodą szlaki z Doliny Gaderskiej, obydwa strome, dość trudne i męczące:

rozdroże w Gaderskiej dolinie (dolne) – Konský dol – Muráň – Tlstá. Odległość 5,2 km, suma podejść 863 m, suma zejść 5 m, czas przejścia 3:20 h, z powrotem 2:25 h^[1]

rozdroże w Gaderskiej dolinie (górne) – Vapenná dolina – Jaskinia Mažarná – Tlstá. Odległość 4 km, suma podejść 846 m, czas przejścia 2:55 h, z powrotem 2 h^[1]

Tlstá – Lubená – Bágľov kopec – Zadná Ostrá – sedlo Ostrej – Ostrá. Odległość 3,4 km, suma podejść 125 m, suma zejść 263 m, czas przejścia 1 h, z powrotem 1:10 h^[1].

Przejście pętli będącej sumą tych dwóch szlaków, obejmowanych wspólnie tradycyjną, słowacką nazwą chodník Janka Bojmíra, stanowi jedną z najatrakcyjniejszych wycieczek w grupie Wielkiej Fatry^[4]

Rozległy, płaski i trawiasty szczyt Tlstej jest dobrym punktem widokowym. Widoki rozciągają się również z niektórych miejsc jego trawiastych zboczy będących pozostałościami dawnej hali pasterskiej. Panorama widokowa obejmuje całą Kotlinę Turczańską, Małą Fatrę, Ptacznik i znaczną część Wielkiej Fatry^[4].

Przypisy

Widok ze zboczy szczytu Tlstá na Wielką Fatrę