Tomasz Piskorski

Tomasz Henryk Piskorski
Ilustracja
Tomasz Piskorski (1936)
podporucznik kawalerii podporucznik kawalerii
Data i miejsce urodzenia

21 grudnia 1898
Warszawa

Data i miejsce śmierci

kwiecień 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1916–1921 i 1939–1940

Siły zbrojne

Orzełek II RP.svg Wojsko Polskie

Jednostki

1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, 2 Dywizja Piechoty Legionów, Grupa Operacyjna gen. Lucjana Żeligowskiego, 4 Armia (II RP), 21 Pułk Ułanów Nadwiślańskich

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa, zajęcie Wilna, III powstanie śląskie, II wojna światowa, Bitwa pod Krasnobrodem (1939)

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920-1941) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939
Krzyż Legionowy Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej
Tomasz Henryk Piskorski
Stopień instruktorski

harcmistrz

Organizacja harcerska

Związek Harcerstwa Polskiego

p.o. Naczelnika Harcerzy ZHP
Okres sprawowania

od 1936
do 1937

Poprzednik

Antoni Olbromski

Następca

Zbigniew Trylski

Tomasz Piskorski jako szwoleżer, z etyszkietami, z okresu walk o niepodległość Polski
Piskorski na obozie harcerskim
Piskorski w stroju harcerskim

Tomasz Henryk Piskorski (ur. 9 grudnia?/ 21 grudnia 1898 w Warszawie, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie[1]) – polski prawnik, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, oficer kawalerii Wojska Polskiego, działacz Związku Harcerstwa Polskiego, uczestnik walk o niepodległość Polski, ofiara zbrodni katyńskiej.

Wykształcenie i praca

Urodził się w rodzinie Wacława (1852–1928) i Kazimiery z Maciejewskich (1860–1919). Był młodszym bratem Leonarda (1883–1957).

Uczył się w Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego (późniejsze Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego), a następnie w Gimnazjum im. Rocha Kowalskiego w Warszawie. Zdał maturę eksternistycznie zimą 1919 roku (w czasie urlopu z wojska)[2]. Po studiach w latach 1920–1925 (po demobilizacji) ukończył Wydział Nauk Politycznych i Społecznych Wolnej Wszechnicy Polskiej (WWP).

W latach 1926–1938 pracował jako senior w seminarium prawa konstytucyjnego WWP prof. Władysława Maliniaka. Był współzałożycielem i długoletnim przewodniczącym Towarzystwa Przyjaciół Wolnej Wszechnicy Polskiej. Od 1938 roku jako starszy radca organizował Wydział Rzemiosła w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. W tym samym roku otworzył przewód doktorski na temat zastępstwa głowy państwa. 1 września 1939 miał objąć urząd wojewody poznańskiego, jednak uniemożliwił to wybuch II wojny światowej[3].

Udział w walkach o niepodległość Polski

W 1916 roku Tomasz Piskorski wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej i jesienią 1918 roku pełnił funkcję komendanta VI dzielnicy w Warszawie. Był trzykrotnie aresztowany i przez tydzień więziony na Pawiaku. W listopadzie 1918 roku uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w garnizonie warszawskim.

W lutym 1919 roku zaciągnął się do 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w Hrubieszowie. W kwietniu tego roku wziął udział w wyprawie wileńskiej, walcząc w szeregach szwadronu technicznego dowodzonego przez Mieczysława Bernadzikiewicza. W lipcu został odkomenderowany do Szkoły Podchorążych w Warszawie, a w październiku – do służby wywiadowczej 2 Dywizji Piechoty Legionów.

W końcu lutego 1920 roku został przeniesiony do Grupy Operacyjnej gen. Lucjana Żeligowskiego, później do dowództwa 4 Armii. W połowie sierpnia tego roku działał w Związku Obrony Ojczyzny na Lubelszczyźnie, gdzie wkrótce został instruktorem wywiadowczym w pow. hrubieszowskim i włodzimierskim. Służył w wojsku aż do demobilizacji w listopadzie 1920 roku[2].

Piskorski brał udział w III powstaniu śląskim.

We wrześniu 1939 roku zgłosił się po raz czwarty ochotniczo do wojska[3]. Otrzymał przydział do 21 pułku Ułanów Nadwiślańskich[4][5] lub na szefa transportu ŁódźLublin, gdzie brał udział w walkach obronnych[6]. Walczył pod Krasnobrodem. Został internowany przez Armię Czerwoną. Trafił do obozu w Starobielsku, został rozstrzelany w kwietniu 1940 roku w Charkowie[1][7].

Harcerstwo

Tomasz Piskorski związał się na stałe z harcerstwem w 1911 roku, początkowo jako uczeń w liceum Chrzanowskiego[8] w drużynie skautowej, która później przyjęła nazwę 2 Warszawska Drużyna im. Tadeusza Rejtana. Już jako instruktor harcerski brał udział w zjeździe połączeniowym 1 listopada 1916 roku w Warszawie czterech organizacji skautowych w Związek Harcerstwa Polskiego. W roku 1916 roku wspólnie z legionistą sierżantem Antonim Mańkowskim założył pierwszą drużynę harcerską na terenie Wołomina, łącząc samodzielne zastępy i tworząc 1 Wołomińską Drużynę Harcerską. Do drużyny zwerbowali głównie chłopców z ulicy i rodzin robotniczych. Drużynowym, a po rozrośnięciu się struktury harcerskiej około 1920 roku do hufca – hufcowym był Tomasz Piskorski, uznawany dziś za twórcę Hufca ZHP Wołomin.

W 1918 roku został komendantem 24. drużyny im. Jana Karola Chodkiewicza. W czerwcu 1920 roku w czasie służby wojskowej zorganizował wśród harcerzy w Mińsku Litewskim oddział wywiadowczy. Był hufcowym, a potem zastępcą komendanta Chorągwi Warszawskiej Męskiej. Wizytował obozy drużyn warszawskich, np. obóz 17. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej w Rytrze[9]. Latem 1923 roku był zastępcą komendanta trzeciego kursu instruktorskiego Chorągwi Warszawskiej Męskiej w Mickunach na Wileńszczyźnie (90 uczestników)[10]. W listopadzie 1925 roku został mianowany komendantem Chorągwi Warszawskiej Męskiej. Pełnił tę funkcję do marca 1929 roku.

Organizował i kierował 4 zjazdami starszego harcerstwa.

W kwietniu 1926 roku zorganizował w Sromowcach Niżnych 3. Zjazd Programowy Starszego Harcerstwa i kierował jego obradami. Eugeniusz Sikorski pisze o tym zjeździe:

Zaczęły się coraz bardziej zarysowywać postacie czołowych działaczy ruchu starszoharcerskiego. Byli to: Tomasz i Maria Piskorscy, Sabina Marcinkowska, Jerzy Zawodzki[8].

Był twórcą i następnie kierownikiem kręgu starszoharcerskiego im. Zygmunta Jeża-Miłkowskiego (tzw. Jeżów). W sierpniu 1928 roku zorganizował 4. Zjazd Starszego Harcerstwa w Pieninach[8]. W lipcu 1930 roku był komendantem 5. zjazdu starszoharcerskiego w Kiełpinach. Był przewodniczącym komitetu redakcyjnego pracy zbiorowej „Polacy na Dżembori” (wydanej w 1931 roku), w której zamieścił swój artykuł pod tym samym tytułem. Kierował w sierpniu 1931 roku wyprawą polskiej delegacji na 1. Międzynarodowy Zlot Starszych Skautów (Roversów) w Kantersteg w Szwajcarii.

W kwietniu 1931 roku przewodniczył w Warszawie IV konferencji żeglarskiej, poświęconej zagadnieniom rozwoju żeglarstwa i ustaleniu programu prac na najbliższą przyszłość[11].

…widać było, że ta nowa gałąź wyszkolenia harcerskiego wzbudziła ogromne zainteresowanie i przyciągnęła wielu zwłaszcza starszych harcerzy swoistym urokiem wędrówki żeglarskiej, pełnej przygód i niebezpieczeństw…[12].

Był inicjatorem zbiórki pieniędzy na duży, 100-tonowy żaglowiec harcerski:

…przyboczny Janusz Wolski odczytał przed frontem drużyny odezwę Dha Naczelnika Harcerzy Tomasza Piskorskiego, harcmistrza, w sprawie składania datków przez harcerzy na utworzony Fundusz Żeglarski, z którego ma być zakupiony wielki żaglowiec harcerski, 100 tonowy, służący do celów podróżniczych oraz szkoły żeglarza[13].

W sierpniu 1932 roku był komendantem obozu 6. Zjazdu Starszego Harcerstwa w Garczynie. W 1933 roku został powołany na kierownika Wydziału Starszego Harcerstwa w Głównej Kwaterze Harcerzy[14]. W kwietniu tego roku w czasie zlotu starszoharcerskiego w Starej Miłośnie został wybrany do Rady Starszego Harcerstwa. Jako jej delegat uczestniczył w konferencji Roversów w Jamboree w Gödöllő na Węgrzech, gdzie wygłosił referat o ruchu starszoharcerskim w Polsce. Również w 1933 roku był przewodniczącym Komisji Osobowej przy Głównej Kwaterze Harcerzy.

W tym okresie uczestniczył w ochronie i wyrwaniu ZHP spod wpływów nacjonalistycznych[2]. M.in. wraz z Janem Mauersbergerem należał w kierownictwie Związku do grupy o orientacji piłsudczykowskiej, której celem było ograniczenie klerykalizmu w ZHP i dopuszczenie do udziału w organizacji dzieci i młodzieży mniejszości narodowych[15].

Należał do komitetu organizacyjnego Jubileuszowego Zlotu ZHP w Spale w 1935 roku. Jesienią tego roku przewodniczył zorganizowanej przez siebie ponad stuosobowej wyprawie starszych harcerzy i instruktorów na 2. Międzynarodowy Zlot Roversów na wyspie Ingarö w Szwecji[16].

Był wiceprzewodniczącym warszawskiego Koła Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość.

W 1936 roku opracował komentarz do prawa harcerskiego dla starszych harcerzy, który został przyjęty na 8. Zjeździe Harcerstwa Starszego 24–30 sierpnia 1936 roku nad jeziorem Narocz[11].

W końcu 1936 roku został pełniącym obowiązki Naczelnika Harcerzy. Był nim do początku 1937 roku.

W dniach 5–28 sierpnia 1938 roku Tomasz Piskorski był zastępcą komendanta kursu podharcmistrzowskiego Chorągwi Warszawskiej nad Wigrami. W kursie tym uczestniczył m.in. Jan Bytnar, bohater książki Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec. Jan Bytnar wspominał bardzo ciekawe, gorące dyskusje na tematy związane z problematyką społeczną i ekonomiczną, a także i polityczną. Zdobył tam stopień harcerza Rzeczypospolitej[17].

Działalność w OMN, „PET”, Związku Młodzieży Polskiej „ZET” i ZPMD

W szkole Chrzanowskiego został przyjęty do Organizacji Młodzieży Narodowej (OMN) i wkrótce potem do „PET”.

W czasie studiów został przyjęty do Związku Młodzieży Polskiej „ZET”. Po rozłamie w 1923 roku (w wyniku sprzeciwu wobec przejmowania kontroli nad Związkiem przez Młodzież Wszechpolską) powstał Związek Polskiej Młodzieży Akademickiej, który zwołał pierwszy zjazd w kwietniu 1923 roku. Na zjeździe tym powołano 7-osobowy Centralny Komitet Akademicki, w skład którego wszedł m.in. Piskorski[2].

W 1924 roku wziął udział w III Zjeździe Ogólnym OMN Szkół Wyższych w Lublinie, gdzie został wybrany na przewodniczącego prezydium[18]. Po połączeniu się kilku organizacji w 1927 roku powstał Związek Polskiej Młodzieży Demokratycznej (ZPMD). W czasie Pierwszego Ogólnego Zjazdu ZPMD w Warszawie w grudniu 1927 roku został wybrany do Prezydium Związku[18].

W 1925 roku Piskorski – wraz ze swoją późniejszą żoną – Marią Podgórską reaktywował „PET” (po likwidacji tej organizacji w 1921 roku)[2]

W tym samym roku zainicjował powołanie (w 1926 roku) Związku Seniorów Organizacji Młodzieży Narodowej. Nazwę tę zmieniono w następnym roku na Związek Seniorów OMN i ZPMD. Wszedł również do pierwszego Tymczasowego Zarządu. Przed II Zjazdem organizacji (w 1934 roku) był sekretarzem jej zarządu.

Na przełomie lat 20. i 30. redagował organ ZPMD − kwartalnik „Brzask”[19].

Na II Zjeździe Seniorów OMN i ZPMD w 1934 roku podjęto uchwałę o zorganizowaniu w 1936 roku obchodów 50. rocznicy pierwszego zebrania Warszawskiego Koła ZET-u. Piskorski został referentem organizacyjnym Zjazdu i członkiem Głównego Komitetu Organizacyjnego (uczestników zjazdu było ponad 1000).

Swoje wielkie talenty organizacyjne ujawnił w czasie Zjazdu Jubileuszowego 50-lecia ZET-u jeden z wielkich działaczy organizacji, Tomasz Piskorski[2].

Kierował pracami komisji organizacyjnej, a w jej składzie kilkoma podkomisjami. W 1935 roku Zarząd Główny Seniorów przyjął wytyczne organizacyjne Piskorskiego[18]. Piskorski przygotował na Zjazd Wykaz poległych i zmarłych uczestników ruchu niepodległościowego Młodzieży Narodowej w okresie 1886–1936. Gromadził archiwum ZET-owe, opracował sprawozdanie z Jubileuszowego Zjazdu. Całe archiwum (wraz z kilkunastoma tomami jego dzienników) spłonęło w powstaniu warszawskim.

Uczestnictwo w innych organizacjach

Zarząd Stowarzyszenia Bratniej Pomocy w 1921 roku. Siedzą: po lewej Tomasz Piskorski – prezes i po prawej – Stanisław Dubois – wiceprezes
  • prezes Bratniej Pomocy w czasie studiów
  • prezes Organizacji Młodzieży Narodowej (OMN) w czasie studiów
  • członek Związku Patriotycznego
  • członek Związku Naprawy Rzeczypospolitej
  • przewodniczący Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej
  • redaktor organu ZPMD „Brzask”
  • wicedyrektor Biura Związku Polaków z Zagranicy (1933 rok)
  • praca w Lidze Morskiej i Kolonialnej w 1935–1938, gdzie wraz z Wiesławem Czermińskim zorganizował Wydział Młodzieżowy i został jego kierownikiem. W ramach prac tego wydziału prowadził szkolenia w urządzanych przez siebie obozach nad morzem (sam był ratownikiem morskim). W 1936 roku opracował sprawozdanie Głównego Komitetu Wykonawczego Święta Morza w 1935 roku
  • po Zjeździe Uczestników Walki o Szkołę Polską w 1936 roku zorganizował – wspólnie z Zofią Wańkowicz i Stefanem Szwedowskim – komitet, który zebrał dość znaczną sumę na rzecz polskich szkół w Bytomiu i Cieszynie, które wtedy leżały poza granicami Polski.

Twórczość

Ostatnia pocztówka od Tomasza Piskorskiego z obozu dla internowanych w Starobielsku z 12 lutego 1940 roku
Symboliczny grób Piskorskiego, gdzie leżą również jego żona i córki
Tablica poświęcona ofiarom stalinowskim, wśród upamiętnionych jest Tomasz Piskorski
Uroczystość posadzenia Dębu Pamięci dla uhonorowania Tomasza Piskorskiego. Dąb sadzą Tomasz Chlebowski (po lewej), wnuk Tomasza Piskorskiego i Waldemar Miśko, burmistrz Karlina
Tablica poświęcona związanym z Sadybą oficerom WP zamordowanym w Katyniu i Charkowie, wśród nich Tomaszowi Piskorskiemu, w dniu jej odsłonięcia, 9 kwietnia 2022 roku na Skwerze Ormiańskim w Warszawie. Za tablicą widocznych jest 18 młodych dębów poświęconych tym oficerom.

Książki

  • Polacy na Dżembori. Wspomnienia z Międzynarodowego Zlotu Skautowego w Arrowe Parku pod Birkenhead Anglia 1929 r. Wydawnictwo zbiorowe pod redakcją komitetu w składzie: przewodniczący Tomasz Piskorski, członkowie – Eugeniusz Ryszkowski i Eugeniusz Konopacki. Warszawa 1931. Nakładem Komendy Wyprawy Polskiej na Dżembori. Druk. St. Niemiry Syn i S-ka[20]
  • W przededniu ofensywy harcerskiej na młodzież. Wytyczne pracy Głównej Kwatery Harcerzy na rok 1934 (1933)
  • Komitet Wychowania Narodowego Młodzieży Polskiej z zagranicy przy Radzie Organizacyjnej Polaków z Zagranicy (1933)[21]
  • Książka o Polsce dla młodzieży polskiej zagranicą (1934)
  • Krąg Starszoharcerski. Wskazania organizacyjne, metodyczne i programowe (Biblioteczka Starszoharcerska 1935)
  • Konstytucja 1935 r. a t.zw. tytuły rodowe (1936)
  • XV-lecie Starszego Harcerstwa (Katowice 1936)
  • Katalog prasy skautowej (1937, wydana w 3 językach)
  • W pięćdziesiątą rocznicę powstania „Zetu”. Sprawozdanie ze Zjazdu Uczestników Ruchu Niepodległościowego Związku Młodzieży Polskiej („Młodzieży Narodowej”) 28 i 29 IX 1936 w Warszawie (1937).

Inne

  • Zjazd Lubelski OMN w roku 1924, w: Akademicka Młodzież Demokratyczna w Lublinie w latach 1920–1930, Lublin, 11 maja 1930.
  • W sprawie bibliografii harcerskiej, w: Harcerstwo. Organ Naczelnictwa Związku Harcerstwa Polskiego, Warszawa, Rok I, nr 4 (grudzień 1934)
  • Sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Seniorów Organizacji Młodzieży Demokratycznej Szkół Wyższych 1926–1934 (1934)
  • Redakcja i wstęp do pracy Ingarö − Wyspa Braterstwa: Wspomnienia z wyprawy polskiej na 2-gi Światowy Zlot Roversów na Ingarö w Szwecji w 1935 r. Wacława Błażejewskiego (1936)[22]
  • Wykaz poległych i zmarłych uczestników ruchu niepodległościowego Młodzieży Narodowej (członków Związku Młodzieży Narodowej „Zet”), Organizacji „Przyszłość-Pet” i innych stopni organizacyjnych w okresie lat 1866–1936 (Warszawa 1936)
  • Wspomnienie pośmiertne o Kazimierzu Stańczykowskim (1901–1937) (Warszawa 1937)
  • Niepełny wykaz członków Związku Młodzieży Polskiej ZET i Związku Patriotycznego oraz organizacji pochodnych starszego społeczeństwa, „Przyszłość” − ZET, Organizacja Młodzieży Narodowej Szkół Wyższych i Średnich OMNSW, OMNSŚ, Grupy Narodowe, Związek Młodej Polski, Związek Rad Ludowych i inne ekspozytury zewnętrzne w okresie 1889–1966 (razem z Z. Dłużewską-Kańską i S. Szwedowskim), maszynopis w posiadaniu Tadeusza W. Nowackiego[23]
  • Słownik ruchu zetowego (razem ze S. Szwedowskim i Z. Dłużewską-Kańską), maszynopis w posiadaniu Tadeusza W. Nowackiego[23].

Awanse

Ordery i odznaczenia

Życie rodzinne

Ożenił się z Marią z Podgórskich (1906–1980) w 1928 roku. Zamieszkali przy ul. Nowy Zjazd 3 m. 5 w Warszawie[31], tel. 2-53-97[32]. Mieli 2 córki:

Po śmierci

Symboliczny grób

W latach 60. powstał na warszawskich Starych Powązkach symboliczny grób Tomasza Piskorskiego (kwatera 18-1-1)[33]. W grobie tym zostały również pochowane:

  • w 1980 roku – Maria Piskorska
  • w 1983 roku – Anna Piskorska-Chlebowska
  • w 2010 roku – Katarzyna Piskorska.
Drużyny harcerskie im. Tomasza Piskorskiego
  • Starszoharcerska drużyna 10 DSH Con-cordia im. Tomasza Piskorskiego w Sejnach[34] rozwiązana 18 grudnia 2008 roku[35].
Tablice poświęcone Tomaszowi Piskorskiemu
Inne formy upamiętnienia

Na terenie szkoły podstawowej im. Macieja Rataja w Karwinie 18 września 2012 roku posadzono Dąb Pamięci dla uhonorowania Tomasza Piskorskiego.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Lista Katyńska. [dostęp 2010-05-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-10)].
  2. a b c d e f Tadeusz W. Nowacki (przewodniczący zespołu i redaktor naczelny): ZET w walce o niepodległość i budowę państwa − szkice i wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12142-4.
  3. a b Barbara Stanisławczyk: Ostatni krzyk. Od Katynia do Smoleńska historie dramatów i miłości. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2011, s. 158. ISBN 978-83-7510-814-9.
  4. Wykaz akt ewidencyjnych jeńców wojennych, którzy opuścili obóz NKWD w Starobielsku, kopia w zbiorach Ośrodka KARTA – sygnatura STAR -/2509.
  5. a b Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934, s. 125.
  6. Wacław Błażejewski: Piskorski Tomasz Henryk. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 26. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1981, s. 561–563.
  7. Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu, Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Instytut Wydawniczy „PAX”, 1991, s. 471. ISBN 83-211-1408-3.
  8. a b c Eugeniusz Sikorski: Szkice z dziejów harcerstwa polskiego w latach 1911-1939. Warszawa: Interpress, 1989, s. 16. ISBN 83-223-2240-2.
  9. Zygmunt Syrokomski: Wspomnienie „Harcerze z Władysława IV”. [dostęp 2010-11-12].
  10. Marian Miszczuk. Naczelnik Adolf Zbigniew Heidrich (1899–1983), biografia harcerska – cz. II. „Skaut, harcerskie pismo historyczne”. 4 (30), s. 4, październik 2012. Tarnów. ISSN 1898-7729. 
  11. a b Maria Appelt: Pod żaglami „Grażyny” − Relacje i wspomnienia. T. Zeszyt 4. Poznań: Związek Harcerstwa Polskiego, Komenda Chorągwi Wielkopolskiej im. Powstańców Wielkopolskich 1918/19, Sprawozdania Komisji Historycznej, 1997, seria: III − Wspomnienia. ISSN 0239-8273.
  12. Wacław Błażejewski: Z dziejów harcerstwa polskiego (1910–1939). Warszawa: MAW, 1985. ISBN 83-203-1714-2.
  13. Kroniki Harcerzy-Wodniaków cz. II. 2008. [dostęp 2010-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-20)].
  14. Historia harcerstwa przedwojennego na stronie ZHR. [dostęp 2014-09-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
  15. Bartosz Zawisza: Wolne Harcerstwo i jego wpływ na lewicowe nurty w ruchu harcerskim w dwudziestoleciu międzywojennym. lewicowo.pl. [dostęp 2014-09-11].
  16. pwd. Kazimierz Golec: Harcerstwo Starsze w Drugiej Rzeczypospolitej. [dostęp 2010-05-17].
  17. Wspomnienie o Janie Bytnarze na stronie ZHR. [dostęp 2010-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-11)].
  18. a b c Józef Pietrusza (red.): Związek Polskiej Młodzieży Demokratycznej podczas II Rzeczypospolitej i II wojny światowej. Kraków: Mała Poligrafia Redemptorystów w Tuchowie, 1998. ISBN 83-87171-02-6.
  19. Mieczysław Peszczyński. Przyczynki do historii Zetu akademickiego lat trzydziestych. „Zeszyty Historyczne”. 69, s. 3–21, 1984. Paryż: Instytut Literacki. ISBN 2-7168-0051-0. 
  20. hm. Wojciech Hausner: Pobudka – pismo instruktorskie ZHR, Baden-Powella sen na jawie …. [dostęp 2010-05-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-09)].
  21. Elżbieta Kieszczyńska: Księgozbiór biblioteki Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, cz. I.. Nowy Dziennik (Polish Daily News), 2010-01-14. [dostęp 2010-05-17].
  22. BiblioNETka, serwis rekomendujący książki. [dostęp 2010-05-17].
  23. a b Tadeusz W. Nowacki: Młodzież tworzy historię − Zwycięska walka młodzieży o szkołę polską 1901–1917. Warszawa: Studio Wydawnicze Familia, 2008. ISBN 83-914861-5-X.
  24. Charków Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojskowego. Warszawa: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  25. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 r. w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie – nie ogłoszona w dzienniku Urzędowym MON
  26. Lista oficerów mianowanych na wyższy stopień. [dostęp 2016-02-12].
  27. M.P. z 1938 r. nr 177, poz. 323 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” - zamiast uprzednio nadanego Medalu Niepodległości (M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94).
  28. Tomasz Sikorski, Z krzyżem harcerskim w bój 1914–1921, Wybrane pamiątki, wyd. 1, Warszawa: SIKORSKY, Tomasz Sikorski, Oficyna Pamiątki Przeszłości, 2018, s. 195, ISBN 978-83-935946-4-1.
  29. M.P. z 1939 r. nr 57, poz. 100 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  30. M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 298 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  31. Pisane miłością. Losy wdów katyńskich. T. II. Gdynia: ASP Rymsza, 2001, s. 517-525. ISBN 83-914184-3-X.
  32. Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 576.
  33. Jerzy Waldorff (red.): Cmentarz Powązkowski w Warszawie. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 86. ISBN 83-03-00758-0.
  34. Szkoła z klasą. [dostęp 2010-05-15].
  35. Rozkaz L12 Komendantki Hufca Suwałki im. Tadeusza Lutostańskiego phm. Lidii Żyniewicz. [dostęp 2010-12-13].

Bibliografia

  • Grzegorz Nowik: Straż nad Wisłą. T. 1–3. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2001. ISBN 83-88794-55-8.
  • Eugeniusz Sikorski: Szkice z dziejów harcerstwa polskiego w latach 1911–1939. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989. ISBN 83-223-2240-2.
  • Janusz Wojtycza (red.), Harcerski Słownik Biograficzny, t. 3, Warszawa: Muzeum Harcerstwa – Marron Edition, 2012, s. 157–160, ISBN 978-83-932229-2-6.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

PL Epolet ppor.svg
Naramiennik podporucznika Wojska Polskiego (1919-39).
Orzełek II RP.svg
Autor: Poznaniak, Licencja: CC BY-SA 2.5
Orzełek Wojsk Lądowych II RP
POL Krzyż Walecznych (1920) BAR.svg
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).
Tomasz Piskorski harcmistrz.JPG
Tomasz Piskorski - p.o. Naczelnika Harcerzy w 1936 r.
Tomasz Piskorski i Stanisław Dubois.JPG
Zarząd Bratniej Pomocy. Siedzą: po lewej - Prezes Tomasz Piskorski, po prawej - Wiceprezes Stanisław Dubois, 1921
Skwer Ormiański - Katyń and Charków Monument 2.jpg
Autor: Happa, Licencja: CC BY 3.0
Uroczystości odsłonięcia tablicy poświęconej 18 oficerom związanym z Sadybą zamordowanym w Katyniu i Charkowie. Wieńce. Widok na krąg 18 dębów będących elementem upamiętnienia
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe1.png
Autor: Olerys, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowe
Krzyż legionowy.jpg
(c) I, DJPastesz, CC-BY-SA-3.0
Krzyż Legionowy, odznaka organizacyjna Związku Legionistów Polskich. fot.Tomasz K. Żurawski
Pomnik ofiarom stalinowskiego ludobójstwa zbliżenie.jpg
Autor: Happa, Licencja: CC BY 3.0
Nowa tablica na pomniku ofiarom stalinowskiego ludobójstwa odsłonięta 17 września 2021 roku na terenie kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej w Wołominie
Tomasz Piskorski scout.jpg
Tomasz Piskorski na obozie harcerskim
POL Krzyz Kampanii Wrzesniowej 1939 BAR.svg
Baretka Krzyża Kampanii Wrześniowej 1939.
Tomasz Piskorski ostatnia kartka.JPG
Ostatnia kartka od Tomasza Piskorskiegoze Starobielska z 12 lutego 1940 r.
Katarzyna Piskorska grave.jpg
Autor: Cezary Piwowarski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Katarzyny Piskorskiej na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim
Tomasz Piskorski glowa.JPG
Tomasz Piskorski w 1936 r.
Tomasz Piskorski 1920.jpg
Tomasz Piskorski około roku 1920
Karwin - Dąb Pamięci.JPG
Autor: Happa, Licencja: CC BY 3.0
Karwin - uroczystość posadzenia Dębu Pamięci dla uhonorowania Tomasza Piskorskiego, zamordowanego w Charkowie w kwietniu 1940 roku. Dąb sadzą: burmistrz Karlina, Waldemar Miśko i wnuk Tomasza Piskorskiego - Tomasz Chlebowski