Tony Hibbert (wojskowy)

James Anthony Hibbert
major
Data i miejsce urodzenia	6 grudnia 1917 Chertsey
Data i miejsce śmierci	12 października 2014 Kornwalia
Przebieg służby
Lata służby	1938−1947
Siły zbrojne	British Army
Jednostki	Brytyjski Korpus Ekspedycyjny 2 Commando 1 Batalion Spadochronowy 1 Dywizja Powietrznodesantowa T-Force
Stanowiska	dowódca półbaterii dział przeciwlotniczych szef sztabu 1 Brygady Spadochronowej
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa: obrona Dunkierki operacja Torch bitwa o Arnhem operacja Eclipse
Późniejsza praca	przedsiębiorca
Odznaczenia

James Anthony „Tony” Hibbert (ur. 6 grudnia 1917^[1], zm. 12 października 2014) − major Armii Brytyjskiej; weteran II wojny światowej, podczas której służył w siłach specjalnych i powietrznodesantowych. Brał udział m.in. w bitwie o Arnhem (1944) oraz dowodził operacją zdobycia Kilonii (1945). Działacz kombatancki.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Był pierworodnym synem Margaret Judkins oraz Jamesa Edmunda Hibberta, udekorowanego lotnika z czasów I wojny światowej. W 1933 roku zatrudnił się w London Wine Merchant, przedsiębiorstwie zajmującym się importem, m.in. niemieckich win. Wkrótce potem został wysłany jako przedstawiciel handlowy do Bawarii, gdzie nauczył się języka niemieckiego. W 1935 roku, z racji narastających w Niemczech nastrojów prowojennych, postanowił zrezygnować z pracy i wrócić do Wielkiej Brytanii. W styczniu 1938 roku ukończył Royal Military Academy Sandhurst i został zawodowym oficerem w szeregach Royal Artillery^[1].

II wojna światowa

9 września 1939 roku jako dowódca półbaterii dział przeciwlotniczych wylądował we Francji w ramach Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego. Pod koniec maja 1940 roku wziął udział w obronie Dunkierki. 31 maja, po wystrzelaniu całej amunicji, nakazał zniszczyć działa i wraz z podkomendnymi zdołał się ewakuować na pokładzie holownika do Wielkiej Brytanii.

W październiku 1940 roku zgłosił się na ochotnika do 2 Commando, oddziału komandosów, który stał się potem zalążkiem brytyjskich sił powietrznodesantowych. W listopadzie 1940 jednostka otrzymała nazwę 11 Special Air Service Battalion, a we wrześniu 1941 roku została ostatecznie przemianowana na 1 Parachute Battalion (1 Batalion Spadochronowy). Hibbert, jako oficer sztabowy batalionu, w latach 1942−1943 brał udział w operacjach na terenie Afryki i Włoch^[1].

Bitwa o Arnhem

W 1944 roku ukończył Staff College w Kimberley i w lipcu został mianowany szefem sztabu 1 Brygady Spadochronowej, wchodzącej w skład 1 Dywizji Powietrzodesantowej gen. Roya Urquharta. We wrześniu dywizja wzięła kluczowy udział w Operacji Market Garden, gdy bezskutecznie próbowała opanować główny jej cel − most drogowy na Renie w Arnhem. Hibbert znalazł się w nielicznej grupie spadochroniarzy pod dowództwem majora Frosta, której udało się dotrzeć do mostu i zdobyć jego północną część. Po czterech dniach zaciętych walk odcięte od reszty dywizji siły Frosta, nie doczekawszy się odsieczy, musiały w końcu skapitulować. Hibbert podjął wcześniej na czele około 100 wciąż zdolnych do walki spadochroniarzy próbę przebicia się w kierunku Oosterbeek, gdzie walczyły główne siły dywizji. Akcja się nie powiodła, a Hibbert trafił do niemieckiej niewoli.

Jeszcze na terenie Holandii udało mu się zbiec z transportu wiozącego go do oflagu. Dzięki pomocy jednego z farmerów dostał się pod opiekę lokalnej komórki holenderskiego ruchu oporu, która udzieliła mu schronienia i pomogła w skontaktowaniu się z innymi ukrywającymi się żołnierzami rozbitej 1 Dywizji Powietrznodesantowej oraz nawiązaniu łączności z wojskami brytyjskimi po drugiej stronie Renu. Z pomocą Holendrów Hibbert przeprowadził grupę około 60 spadochroniarzy przez niemieckie linie i podstawionymi przez 2 Armię Brytyjską łodziami przeprawił się przez Ren na obszar zajęty przez aliantów (Operacja Pegasus). Za akcję tę otrzymał później Military Cross. Nie powrócił już jednak do macierzystego oddziału, gdyż w wyniku kolizji drogowej doznał ciężkiego złamania nogi i przez 5 miesięcy musiał pozostać w szpitalu^[2][3].

Operacja Eclipse

Po zakończeniu rekonwalescencji, pod koniec marca 1945 roku, został skierowany do T-Force − tajnej jednostki Armii Brytyjskiej, której zadaniem było wykonywanie operacji specjalnych na i za linią frontu w trakcie wiosennej inwazji na Niemcy. 1 maja objął dowodzenie nad oddziałem, przed którym postawiono zadanie jak najszybszego dotarcia i opanowania Kilonii − zanim wkroczy tam Armia Czerwona. Miasto było kluczowym niemieckim portem nad Bałtykiem i stało na najkrótszej drodze Sowietów do Półwyspu Jutlandziego i Cieśnin Duńskich − do których zdobycia, wbrew ustaleniom z Jałty, dążył Stalin. Hibbert wykonał zadanie i 5 maja na czele lekko uzbrojonego 500-osobowego oddziału, współdziałając z komandosami 30 AU i SAS, przedarł się 70 km za linię frontu i opanował port. Następnie utrzymał go przez trzy dni, zanim dotarły posiłki; tym samym nie dopuścił do jego zajęcia przez Rosjan^[4][5]. Zaraz po wkroczeniu do miasta głównych sił brytyjskich Hibbert został aresztowany, gdyż łamiąc rozkaz dowódcy VIII Korpusu, generała Evelyna Barkera, rozpoczął atak na Kilonię o godzinie 3.00, zamiast o 8.00. Chciał on bowiem wykorzystać ciemności dla uzyskania zaskoczenia nad stawiającymi wciąż opór Niemcami oraz za wszelką cenę wyprzedzić spodziewane natarcie Sowietów. Po krótkim dochodzeniu i wyjaśnieniu sytuacji Hibbert został uwolniony, a Barker zainicjował procedurę nagrodzenia majora MiD^[6].

Kulisy tej operacji (którą opatrzono kryptonimem „Eclipse” i która obejmowała również opanowanie przez Brytyjczyków Wismaru i Kopenhagi) były utajnione aż do 2009 roku, kiedy to upubliczniono materiały na jej temat. Wszyscy żyjący jej uczestnicy, łącznie z majorem Hibbertem, otrzymali wtedy oficjalne pochwały od Szefa Sztabu Generalnego Armii Brytyjskiej. W 2010 roku władze Kilonii w podzięce za uratowanie miasta przed radziecką okupacją odznaczyły Hibberta „Wielką Pieczęcią Kilonii”^[7][8][9].

Po wojnie

Po zakończeniu działań wojennych został przydzielony do pracy w War Office. W 1947 roku z powodów zdrowotnych odszedł z armii. Został przedsiębiorcą. W 1960 roku założył w Lymington klub żeglarski dla dzieci „The Salterns”. W 1967 roku przeszedł na emeryturę. W 1980 roku zamieszkał w wiejskiej rezydencji koło Helford Passage, gdzie wraz z żoną Eirą założył wielkopowierzchniowy subtropikalny Ogród Trebah. Hibbertowie udostępnili go w 1987 roku zwiedzającym, a cztery lata później przekazali w celach charytatywnych fundacji Trebah Garden Trust. Ogród stanowi jedną z atrakcji turystycznych Kornwalii^[10].

W 2006 roku w uznaniu jego zasług dla rozwoju żeglarstwa i turystyki królowa Elżbieta II odznaczyła Tony'ego Hibberta Orderem Imperium Brytyjskiego (MBE)^[1].

Aktywnie działał w środowisku brytyjskich kombatantów i kołach weteranów 1 Dywizji Powietrznodesantowej. Wraz ze słuchaczami Defence Academy of the United Kingdom corocznie odwiedzał Arnhem i prowadził wykłady na temat bitwy. Był też prezesem kornwalijskiego oddziału Parachute Regiment Association^[1].

Hibbert a sprawa Sosabowskiego

Stanisław Sosabowski (z lewej) i Frederick Browning

Hibbert, obok Sir Briana Urquharta, był przez lata jednym z głównych krytyków generała Fredericka Browninga (dowódcy 1 Korpusu Powietrznodesantowego). To właśnie Browning winą za niepowodzenie zdobycia Arnhem, a tym samym za klęskę całej Operacji Market Garden, obarczył generała Stanisława Sosabowskiego (dowódcę 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej) i doprowadził do usunięcia go ze stanowiska. Zdaniem Hibberta: generał Browning, odpowiedzialny za to, co się stało, chciał zrobić z Sosabowskiego kozła ofiarnego. Czuję wstyd i jak inni weterani 1 Brygady Spadochronowej zabiorę ten wstyd ze sobą do grobu. Wstyd, że znakomity dowódca został niesłusznie odwołany^[11].

W 2004 roku Hibbert i Urquhart zainicjowali wśród brytyjskich weteranów zbiórkę pieniędzy na ufundowanie pomnika ku czci polskiego generała. Na ich apel darowizny przekazało 7 tysięcy osób. Dzięki temu 16 września 2006 roku, w 62. rocznicę bitwy pod Arnhem, w Driel (gdzie zrzucono polską brygadę) odsłonięto pomnik generała Sosabowskiego. Podczas uroczystości Hibbert stwierdził: 62 lata temu nasz generał Browning bezpodstawnie zdymisjonował gen. Sosabowskiego. Przez lata chcieliśmy to naprawić. Nasz rząd na to się nie zdobył. Dlatego sami postawiliśmy mu pomnik. Jest to gest płynący z głębi naszych serc, rząd zaś patrzy przez pryzmat wydatków^[12].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Order Imperium Brytyjskiego − MBE (2006)
• Military Cross (1945)
• Mentioned in Despatches − dwukrotnie (1940, 1946)
• Pochwała Szefa Sztabu Generalnego (2009)
• Prunksiegel der Landeshauptstadt Kiel (2010)

Przypisy