Torii

Torii chramu Itsukushima
Poszczególne elementy torii
Rodzaje torii:
A shinmei-torii, B kashima-torii,
C myōjin-torii, D hachiman-torii,
E kasuga-torii, F nakayama-torii,
G gekū-torii, H mihashira-torii,
I miwa-torii, J ryōbu-torii

Torii (jap. 鳥居 dosł. miejsce dla ptaków, grzęda) – symboliczna brama o charakterystycznym kształcie, prowadząca do świętego obszaru chramów i miejsc świętych shintō (w shintō ptaki są uważane za posłańców kami (bogów, bóstw). Chramy mogą mieć jedną lub więcej torii. Największa z nich nazywa się „pierwszą torii” (ichi-no-torii) i stoi przy wejściu na teren chramu. Mogą być ustawione również w różnych punktach, aby wskazywać poziom świętości w zbliżaniu się do głównego pawilonu (honden).

Opis

Torii jest także powszechnie rozpoznawalnym elementem architektury japońskiej. Najczęściej stosowanymi materiałami budowlanymi są drewno i kamień, ale nie ma szczególnych ograniczeń. Jest to konstrukcja, której podstawowy kształt tworzą dwa słupy złączone u góry dwiema poprzecznymi belkami[1]. Pomimo tego, że prawie każda torii jest unikalna i ma swoje własne cechy, to ogólnie można je podzielić na dwa podstawowe typy. Pierwszym jest shinmei-torii (神明鳥居), który charakteryzuje się prostymi belkami. Drugim – myōjin-torii (明神鳥居) z wygiętymi końcami belek poprzecznych[2].

Torii symbolizuje przejście od „świata skończonego” – fizycznego świata ziemskiego, którego końcem jest śmierć, do „świata nieskończonego” będącego światem kami (bogów). Torii jest stawiane tam, gdzie może mieszkać kami, a więc nie są rzadkością torii stojące w wodzie, na przybrzeżnych skałach lub w przydomowym ogrodzie – w miejscach szczególnych dla shintō.

Największa brama torii znajduje się w chramie Itsukushima na wyspie Miyajima. Ma wysokość 16 metrów.

Legenda

Na temat pochodzenia bramy, jak i słowa torii (dosł. „są ptaki”, ale prawdopodobnie są to ateji, znaki do zapisu fonetycznego) istnieje wiele teorii, ale żadna nie uzyskała formalnej akceptacji. Najczęściej za wyjaśnienie służy mit o Ama-no-iwato („Brama Niebiańskiej Jaskini Skalnej”)[3]. Amaterasu, najważniejsza bogini shintō i przodek japońskiej rodziny cesarskiej, obraziła się na swojego brata Susanoo i ukryła w jaskini. Ponieważ jest boginią słońca świat pogrążył się w całkowitej ciemności. Aby wywabić ją z jaskini, inni bogowie próbowali wielu sposobów. Zorganizowali także głośną imprezę taneczną, ale ponieważ nie przyniosło to skutku, usadowiono na żerdzi przed jaskinią koguta. Zmuszono go następnie do piania, aby Amaterasu myślała, że nadchodzi świt bez jej udziału. Pomysł zdał egzamin: bogini wyszła na zewnątrz, jaskinię zamknięto za nią, a świat odzyskał światło[4].

Galeria

Przypisy

  1. Mary Neighbour Parent: torii (鳥居) (ang.). Japanese Architecture and Art Net Users System, Tokio, 2001. [dostęp 2019-07-06].
  2. Mary Neighbour Parent: myoujin torii (明神鳥居) (ang.). Japanese Architecture and Art Net Users System, Tokio, 2001. [dostęp 2019-07-06].
  3. Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 23. ISBN 4-7674-2015-6.
  4. Story of the Torii (ang.). Tokyo Creative Co.,Ltd., 2020. [dostęp 2020-04-21].

Media użyte na tej stronie

Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Torii gate variation.svg
Autor: Mukai, Licencja: CC BY-SA 3.0
日本の宗教、主に神道の施設に設けられた門にあたるものである「鳥居」の種類を示した図である。左より、A「神明鳥居(Shinmei torii)」、B「鹿島鳥居(Kashima torii)」、C「明神鳥居(Myōjin torii)」、D「八幡鳥居(Hachiman torii)」、E「春日鳥居(Kasuga torii)」、F「中山鳥居(Nakayama torii)」、G「外宮鳥居(Gekū torii)」、H「三柱鳥居(Mihashira torii)」、I「三輪鳥居(Miwa torii)」、J「両部鳥居(Ryōbu torii)」である。
Meiji-jingu torii.JPG
Torii at the entrance to Meiji-jingu in Tokyo. Photograph taken by Teddy Yoshida on October 25, 2002.
Double torii path at Fushimi Inari Taisha Shrine, Kyoto, Japan.jpg
Autor: Basile Morin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Double torii path at Fushimi Inari Taisha Shrine Senbontorii, in Kyoto, Japan. The way in is at the right, while the way out is at the left.
Meoto Iwa rocks 01.jpg
Autor: Douglas Perkins, Licencja: CC BY 4.0
The rocks of Meoto Iwa. Futami-cho, Ise City, Mie Prefecture, Japan.
Torii nomenclature.svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
The various parts of a torii
Obama Shrine Torii.jpg
Autor: さかおり, Licencja: CC BY-SA 4.0
小浜神社鳥居(福井県小浜市)
Torii at the Japanese Garden in Oliwa Park.jpg
Autor: Ethan Doyle White, Licencja: CC BY-SA 4.0
A timber torii marking the entrance to the Japanese Garden in Oliwa Park.