Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne „Strzelec”

Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne „Strzelec” (także Towarzystwo „Strzelec” lub „Strzelec”) – polska, legalna organizacja o charakterze paramilitarnym założona pod koniec 1910 roku w Krakowie przez Eugeniusza Kiernika. Władze austriackie oficjalnie zalegalizowały organizację 1 grudnia 1910 roku.

Oddziałami terenowymi Towarzystwa „Strzelec” były koła, które starano się zakładać w miejscowościach, gdzie działało minimum ośmiu członków organizacji. Mimo starań Towarzystwo „Strzelec” miało ograniczoną liczbę kół i było organizacją o charakterze lokalnym.

Najwyższą władzą w organizacji było Walne Zgromadzenie, w którym brali udział delegaci poszczególnych kół. Zarząd Główny zwoływał Walne Zgromadzenie raz do roku, a do jego zadań należało m.in. uchwalenie budżetu organizacji, rozliczenie dotychczasowego Zarządu z działalności oraz wybór nowego Zarządu, Sądu Towarzystwa i Komisji Rewizyjnej. Bieżącym sprawowaniem władzy w Towarzystwie zajmował się Zarząd Główny, na czele którego stał prezes. Od roku 1911 do rozwiązania organizacji w roku 1914 tę funkcję sprawował poseł do parlamentu Austro-Węgier Włodzimierz Tetmajer.

Dążąc do zjednoczenia organizacji strzeleckich, czyli Związku Strzeleckiego i Towarzystwa „Strzelec”, w roku 1912 planowano utworzenie jawnej Polskiej Federacji Strzeleckiej. Jednakże władze austriackie nie wyraziły na to zgody, obawiając się powstania dużej organizacji o charakterze niepodległościowym, nie podlegającej kontroli władz Austro-Węgier.

Formalnie władzę nad organizacjami sprawował Wydział Związku Strzeleckiego, jednakże faktycznie był to utajony Wydział Związku Walki Czynnej, w roku 1912 zastąpiony Radą Główną ZWC.

W chwili wybuchu I wojny światowej członkowie Towarzystwa „Strzelec” wraz z członkami Związku Strzeleckiego i Polskich Drużyn Strzeleckich zostali zmobilizowani, tworząc znaczącą siłę zbrojną. Początkowo były to tzw. kompanie kadrowe, a od 16 sierpnia 1914 roku Legiony Polskie.

Formalne rozwiązanie Towarzystwa Sportowo-Gimnastycznego „Strzelec” nastąpiło dopiero 11 maja 1922 roku.

Zobacz też

• Towarzystwo Wychowania Fizycznego „Junak”

Bibliografia

• Małgorzata Wiśniewska: Związek Strzelecki (1910-1939). Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2010, s. 36-37. ISBN 978-83-7543-162-9. (pol.)
• Karol Sęk. Zarys dziejów Związków Strzeleckich w Galicji. „„Strzelec”. Pismo Związku Strzeleckiego”. 2/2007 (40), s. 1-7, 2007. Łódź: Komenda Główna Związku Strzeleckiego.