Transport express régional

Logo TER

Pociąg Z 27500 należący do TER Bourgogne

Pociąg X 73900 należący do TER Alsace

(c) BB 22385 / X72729-730-Amiens / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0

Pociąg X 72500 należący do TER Picardie

Pociąg Z 24500 należący do TER Rhône-Alpes

Transport express régional (TER, z fr. „Ekspresowy transport regionalny”) – marka francuskich kolei państwowych SNCF, pod którą prowadzą one regionalne kolejowe przewozy pasażerskie, współfinansowane przez władze regionalne. TER jest jednocześnie kategorią pociągów na sieci SNCF.

Geneza i funkcjonowanie

Od końca lat 90. organizacja lokalnego transportu kolejowego we Francji zaczęła być powierzana radom regionów, zgodnie z ogólnymi tendencjami decentralizacyjnymi w kraju. Jedynym przewoźnikiem realizującym przewozy regionalne pozostaje monopolista SNCF, natomiast organizacją przewozów (wytyczaniem tras, układaniem rozkładów jazdy, określaniem taryf) zajmują się władze regionalne. W praktyce SNCF, jako właściciel taboru, jedyny pasażerski przewoźnik kolejowy we Francji, oraz faktyczny zarządca infrastruktury kolejowej mają spory udział również w organizacji przewozów.

Finansowanie pociągów TER odbywa się ze środków publicznych. Średnio 72% kosztów uruchomienia pociągów jest pokrywane przez rząd Francji oraz władze regionalne, wpływy z biletów pokrywają pozostałe 28% kosztów. Udział środków publicznych wykazuje tendencję wzrostową, związaną z wprowadzaniem nowych połączeń i taryf na wniosek władz regionalnych.

Niewielka rentowność transportu kolejowego jest związana przede wszystkim z nieefektywnym wykorzystaniem taboru poza godzinami szczytu oraz z niewielkimi odległościami podróży. Wypełnienie pociągów jest również dalekie od optymalnego, rzędu 66 pasażerów na pociąg.

Przekazywanie kompetencji

Przekazanie kompetencji do organizowania transportu kolejowego nastąpiło w roku 1997 w przypadku sześciu regionów Francji:

• Alzacja
• Region Centralny
• Nord-Pas-de-Calais
• Kraj Loary
• Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
• Rodan-Alpy

oraz w roku 1998 dla regionu Limousin. Ruch pasażerski na liniach lokalnych w tych regionach wzrósł w roku 1998 o 4,9%, podczas gdy wzrost w pozostałych regionach wyniósł 3,2%.

Pozostałe regiony podpisywały sukcesywnie tzw. umowy przejściowe (fr. conventions intermédiaires), które miały je przygotować do przejęcia organizacji przewozów lokalnych.

• Górna Normandia (wrzesień 1997)
• Midi-Pireneje (listopad 1997)
• Burgundia (listopad 1997)
• Pikardia (styczeń 1998)
• Lotaryngia (luty 1998)

Historia

• 1970: pierwsza umowa dotycząca udziału władz regionalnych w transporcie kolejowym, zawarta pomiędzy SNCF a departamentami Mozela i Meurthe i Mozela, dotycząca połączeń na trasie Nancy – Metz – Thionville pod nazwą Métrolor.
• 30 grudnia 1982: wejście w życie ustawy precyzującej zasady regulacji transportu krajowego, zwanej LOTI (fr. Loi d’orientation sur les transports intérieurs).
• 31 marca 1994: komisja Huberta Haenela publikuje raport Régions, SNCF: vers un renouveau du service public (pl. Regiony, SNCF – w stronę ożywienia usług publicznych).
• 4 lutego 1995: ustawa o zagospodarowaniu i rozwoju przestrzennym określa podstawy prawne dla przekazania regionom odpowiedzialności za organizację transportu zbiorowego o znaczeniu lokalnym.
• 19 grudnia 1996: podpisanie pierwszej umowy o organizacji transportu regionalnego (z regionem Rhodan-Alpy).

Od roku 2002 wszystkie regiony są związane z SNCF poprzez umowy eksploatacyjne, powierzające narodowemu przewoźnikowi prowadzenie pasażerskich przewozów kolejowych, za których organizację odpowiadają. W większości wypadków umowy te są zawarte na okres 5 lat i, dla większości z 22 regionów, są lub będą renegocjowane w roku 2006.

Środki przeznaczone na kolejowy transport regionalny

Poniższa tabela jest zestawieniem środków wydatkowanych przez rząd Francji, za pośrednictwem regionów, na finansowanie usług TER w wybranych regionach:

Powyższe sumy obejmują jedynie środki związane z uruchamianiem pociągów i nie uwzględniają wydatków na utrzymanie i modernizację infrastruktury kolejowej.

Turystyczne pociągi TER

Dziewięć linii TER otrzymało również nazwę „pociągów turystycznych” (fr. train touristique):

• Chemins de fer de Corse
• train des merveilles
• train des gorges de l'Allier
• Mont-Blanc Express
• train jaune
• autorail Espérance
• Blanc-Argent
• train des Alpes
• ligne des hirondelles

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona TER. ter-sncf.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2001-11-27)].