Trzciano (województwo pomorskie)

Trzciano

wieś
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	kwidzyński
Gmina	Ryjewo
Liczba ludności (2005)	440
Strefa numeracyjna	55
Kod pocztowy	82-420[1]
Tablice rejestracyjne	GKW
SIMC	0156386
Położenie na mapie gminy Ryjewo Trzciano
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Trzciano
Położenie na mapie województwa pomorskiego Trzciano
Położenie na mapie powiatu kwidzyńskiego Trzciano
53°48′02″N 19°03′47″E/53,800556 19,063056

Kamień upamiętniający bitwę pod Trzcianem w 1629

Kapliczka w Trzcianie, wzniesiona w 1882

Odsłonięta w 1966 tablica pamiątkowa upamiętniająca działaczy polonijnych z Trzciana z okresu II wojny światowej

Trzciano (niem. Honigfelde lub Königfelde) to wieś położona na skraju Pojezierza Iławskiego w Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie kwidzyńskim, we wschodniej części gminy Ryjewo. Miejsce rozegrania się bitwy polsko-szwedzkiej w 1629.

Trzciano znajduje się na trasie drogi powiatowej Kwidzyn-Straszewo. Wieś zachowuje typowo rolniczy charakter oraz rozproszoną zabudowę. Łączna długość dróg publicznych znajdujących się na jej obszarze wynosi 16,38 km^[2].

W Trzcianie działa świetlica wiejska, Ochotnicza Straż Pożarna oraz klub piłkarski Rodło Trzciano, biorący udział w rozgrywkach lokalnej A-klasy. Sołtysem wsi jest Julita Pielarska.

Liczba mieszkańców wsi sukcesywnie maleje – w 1877 wynosiła 1040, w latach 30. XX wieku ok. 700, w 2005 licząc ok. 440.

27 czerwca 2021 w Trzcianie odbyło się uroczyste otwarcie ścieżki edukacyjnej na trasie Trzciano-Straszewo-Pułkowice. Ośmiokilometrowa ścieżka upamiętnia zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Trzcianą z 27 czerwca 1629. W każdym punkcie znajdują się multimedialne kioski, prezentacje w każdym z nich przedstawiają mapy, obrazy z epoki i fragmenty filmowych scen balistycznych. Instalację przygotowano z inicjatywy Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego. Projekt wykonała Fundacja Pomorska Inicjatywa Historyczna^[3].

Historia wsi

XIII-XVI wiek

Wieś powstała w pierwszej połowie XIII wieku na terenach państwa krzyżackiego, w ramach prowadzonej wówczas akcji osadniczej – pierwsze wzmianki o Trzcianie pochodzą z roku 1242. Inne źródła wskazują na okres pomiędzy 1327 a 1366.

Wieś królewska Trzcianna położona była w II połowie XVI wieku w województwie malborskim^[4].

Pierwotna nazwa wsi, nawiązująca do wyrabianego w niej miodu, brzmiała prawdopodobnie Medicz/Miedicz. Pokrewne znaczenie przejęła również jej niemiecka nazwa – Honigfelde (niem. miodowe pole) która w późniejszych latach, zapewne wskutek pomyłki przyjmowała również formę Königfelde (niem. królewskie pole). Pod obiema tymi nazwami Trzciano występuje na mapach Pomorza z XVII wieku.

Po zakończeniu wojny trzynastoletniej wieś leżała w granicach Prus Królewskich, na początku XVI wieku stając się własnością pruskiej rodziny Brandtów^[5].

Wojny szwedzkie

Podczas wojny polsko-szwedzkiej toczonej w latach 1626-1629 Trzciano stało się świadkiem ważnych działań wojennych - 27 czerwca 1629 nastąpiło tu starcie wojsk króla szwedzkiego Gustawa Adolfa i hetmana polnego Stanisława Koniecpolskiego, zakończone zwycięstwem sił polskich i mające istotny wpływ na doprowadzenie do późniejszego rozejmu. Bitwę upamiętniała drewniana kapliczka, w 1882 zastąpiona kapliczką murowaną. Obecnie we wsi znajduje się również kamień pamiątkowy.

Bitwa znana jest w historiografii jako bitwa pod Trzcianą, wskazując na funkcjonowanie w tym czasie zmienionej już polskiej nazwy, nawiązującej do trzcin – Trzciana, Trzciany lub Trzcianka, z której wyewoluowała nazwa obecna.

Z bitwą związana jest miejscowa legenda, według której podczas starcia król Gustaw Adolf upuścił do jednego z miejscowych jezior swą buławę, która pozostaje nieodnaleziona do dziś. Zgubienie buławy jako znaku władzy wojskowej symbolizowało klęskę szwedzką.

Do XVII wieku we wsi znajdował się kościół katolicki, zniszczony w czasie wojen szwedzkich.

XX wiek

W czasie dwudziestolecia międzywojennego Trzciano leżało na terenie Prus Wschodnich, zamieszkiwane przez ludność polsko- oraz niemieckojęzyczną. W ramach przeprowadzonego w 1920, przegranego przez Polskę plebiscytu na Warmii i Mazurach mieszkańcy wsi opowiedzieli się w 64,36% za przynależnością do Polski. Trzciano stanowiło również ośrodek lokalnych działaczy propolskich – należeli do nich Antoni Pacer, Teofil Sadowski oraz Antoni Lewicki, który przewodniczył lokalnej filii organizacji Sokół oraz założył w swoim domu polską szkołę. Wszyscy trzej zginęli w obozach koncentracyjnych (Stutthof oraz Mauthausen-Gusen) wskutek zaostrzenia represji hilterowskich od 1939^[6]. Działaczy upamiętnia tabliczka odsłonięta w 1966.

W latach 1945-1975 Trzciano należało administracyjnie do województwa gdańskiego, w 1975-1998 do województwa elbląskiego, od 1999 należy do powiatu kwidzyńskiego w województwie pomorskim.

Przypisy