Tuchorza
| Artykuł | 52°11′9″N 16°2′43″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°10'59.9"N, 16°3'0.0"E, 52°11'5.14"N, 16°2'45.60"E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 450 m |
| wieś | |
 (c) silu, CC BY-SA 3.0 pl Kościół śś. Piotra i Pawła (2011) | |
| Państwo |  Polska |
|---|---|
| Województwo |  wielkopolskie |
| Powiat | wolsztyński |
| Gmina | Siedlec |
| Wysokość | ok. 60 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2019) | 1164[1] |
| Strefa numeracyjna | 68 |
| Kod pocztowy | 64-232 |
| Tablice rejestracyjne | PWL |
| SIMC | 0913290 |
Położenie na mapie gminy Siedlec _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Siedlec") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wolsztyńskiego  | |
 52°11′09″N 16°02′43″E/52,185833 16,045278 | |
Tuchorza – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie wolsztyńskim, w gminie Siedlec[2]. Na północ od wsi przepływa rzeka Szarka[3]. Stacja kolejowa Tuchorza wbrew nazwie leży w położonej bardziej na południe wsi Stara Tuchorza[3].
Historia
Wieś była wzmiankowana w 1311 pod nazwą Thugorze[4][5]. Jezelo z Tuchorzy wraz z braćmi darował wtedy cystersom z Obry młyn Ruchocin nad Dojcą[4]. W 1543 rodzina Ossowskich ufundowała pierwszy kościół, pod wezwaniem św. Trójcy[4]. W 1564 używano nazwy Tuchora[4]. W 1641 w miejscowości była szkoła[4]. W 1793 właścicielami wsi była rodzina Dziembowskich.
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Tuchorze należała do wsi większych w ówczesnym powiecie babimojskim rejencji poznańskiej[6]. Tuchorze należało do tuchorskiego okręgu policyjnego tego powiatu i stanowiło część majątku Tuchorze, który należał do Kotwicza[6][a]. Według spisu urzędowego z 1837 roku Tuchorze liczyło 430 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 37 dymów (domostw)[6]. W 1845 właścicielką była baronesa von Kottwitz[4]. Pod koniec XIX wieku okrąg wiejski Tuchorze (wieś i młyn Borujka) liczył 42 domy, 270 ha i 320 mieszkańców, z czego 232 było katolikami, a 88 protestantami[4]. W Tuchorzu była wówczas gorzelnia i młyn parowy[4]. W okolicy uprawiano chmiel[4].
Egzekucja w 1942
9 lipca 1942 roku miała miejsce pokazowa, masowa egzekucja powieszenia piętnastu nieznanych mieszkańcom mężczyzn, przywiezionych przez Niemców, wśród których było 10 więźniów Fortu VII[5]. Około 200 mieszkańców Tuchorzy zgromadzono pod przymusem[5], aby unaocznić ludności narodowości polskiej, że jakikolwiek opór wobec poczynań władz okupacyjnych będzie traktowany w podobny sposób. Istnieją rozbieżności co do przyczyn zaistniałego faktu. Egzekucja mogła odbyć się w odwecie za zastrzelenie żandarma przez nieustalonych sprawców, być może dezerterów z armii niemieckiej[5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego[3].
Zabytki
W Tuchorzy znajdują się dwa kościoły należące do tutejszej parafii pw. Świętej Trójcy. Pierwszy kościół (parafialny) został wybudowany na cmentarzu, w miejsce drewnianej świątyni, która spłonęła w 1997 roku. Kościół cmentarny pochodził z 1732 roku, a w ołtarzu znajdował się późnorenesansowy tryptyk z 1592[5][7]. Zabytkowy kościół filialny (poewangelicki) pochodzi z lat 1905-1906, a jego patronami są święci Piotr i Paweł[8]. Znajduje się na terenie parku podworskiego o pow. 10,00 ha[5] albo 6,3 ha[7], z pomnikowymi drzewami[5]. Ochronie podlegają również kaplica grobowa rodziny von Kottvitz z 1880, plebania (dawniej pastorówka) wybudowana wraz z kościołem, budynek gospodarczy z muru pruskiego z początku XX wieku[8].
Dawna plebania z poł. XIX służy celom mieszkalnym (dom nr 125)[8].
Uwagi
- ↑ W innych źródłach używa się nazwiska von Kottwitz. Przypuszczalnie Bobrowicz spolszczył nazwisko właścicieli
Przypisy
- ↑ Ludność Gminy Siedlec. UG Siedlec. [dostęp 2020-05-16].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 2242, 13 lutego 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-01-24].
- ↑ a b c Alicja Dziewulska, Jan Maj: Kościan: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-149-6.
- ↑ a b c d e f g h i Tuchorze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 599. (Edmund Callier)
- ↑ a b c d e f g Paweł Anders: Jeziora Wolsztyńsko-Zbąszyńskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 106. ISBN 83-7005-113-8. (pol.)
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 188.
- ↑ a b Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 419. ISBN 83-7079-589-7.
- ↑ a b c Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 251. [dostęp 2015-01-23].
Linki zewnętrzne
- Tuchorza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 598.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Osada | |
| Osady leśne | |
| Integralne części wsi |
|
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.70 N
- S: 51.05 N
- W: 15.68 E
- E: 19.19 E
(c) silu, CC BY-SA 3.0 pl
Tuchorza, kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. śś. Apostołów Piotra i Pawła, mur., 1905-1906
Autor:
Mapa powiatu wolsztyńskiego, Polska
Autor: Silu, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tuchorza, pastorówka, ob. plebania (nr 45), przy kościele ewangelickim, ob. rzym.-kat. fil. p.w. śś. Apostołów Piotra i Pawła, mur., 1905-1906
Autor:
Mapa gminy Siedlec, Polska