Tutkarzowate
| Rhynchitidae | |
| Gistel, 1848 | |
_female_(6771136055).png) Samica tutkarza cygarowca (Byctiscus betulae) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| (bez rangi) | Phytophaga |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina | |
| Rodzina | tutkarzowate |
Tutkarzowate[1] (Rhynchitidae lub Rhynchitinae) – rodzina lub podrodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych i nadrodziny ryjkowców. Obejmuje około 800 gatunków. Larwy żerują na więdnących tkankach roślinnych. Samice składają jaja w różnych częściach roślin; niektóre zwijają z liści tutki lub uszkadzają owoce. Dorosłe chrząszcze mają wyraźne ryjki i często są jaskrawo ubarwione.
Opis
_Syn.-_Deporaus_mannerheimii_(Hummel%2c_1823)_(7690114982).png)
_Syn.-_Tatianaerhynchites_aequatus_(Linn%c3%a9%2c_1767)_(6815939819).png)
_Syn.-_Pselaphorhynchites_nanus_(Paykull%2c_1792)_(7833113788).png)
_male_(6771104265).png)
Ryjkowce o ciele długości od 1,7 do 13 mm, błyszczącym, często jaskrawo ubarwionym np. zielono, niebiesko, fioletowo lub złoto[2][3]. Kształt ciała częściej wysmukły, rzadziej krępy. Powierzchnia ciała może być porośnięta szczecinkami[3]. Ryjek mają co najmniej dwukrotnie dłuższy niż szerszy, zawsze dłuższy niż długość głowy za oczami. Skronie równoległe, tylko wyjątkowo przewężone. Pokrywy skrócone lub wydłużone, o bokach równoległych lub rozszerzających się, o guzach barkowych dobrze zaznaczonych. Powierzchnia pokryw zwykle z wyraźnymi, punktowanymi rowkami. Kolce na wierzchołkach goleni zazwyczaj bardzo małe i proste. Charakterystyczną cechą, odróżniającą je od podryjowatych są wolne (niezrośnięte), często ząbkowane pazurki stóp[2].
Biologia i ekologia
Samice składają jaja do pąków liściowych i kwiatowych, liści, młodych pędów i owoców. U wielu gatunków samica zwija liść w tutkę w której wnętrzu rozwijają się larwy. Pokarm larw stanowią stopniowo więdnące lub gnijące części roślin. W przypadku owoców samica uszkadza je tak, by zahamować ich wzrost[3]. Istnieją także gatunki, u których samica podrzuca jaja do cudzych tutek[2]. Przepoczwarczenie następuje w glebie lub na jej powierzchni, pod szczątkami roślinnymi[3].
Rozprzestrzenienie
Spośród około 800 gatunków fauny światowej, w Europie występuje około 50, z czego w Polsce stwierdzono 25[3] (tutkarzowate Polski).
Systematyka
W systematyce chrząszczy opublikowanej przez J.F. Lawrence’a i A.F. Newtona w 1995 roku omawiany takson miał rangę podrodziny w obrębie rodziny Attelabidae[4]. Podobnie potraktowany został w pracy P. Boucharda i innych z 2011 roku[5]. W takim układzie polska nazwa zwyczajowa tutkarzowate była uznawana za synonim podryjowatych[6]. Niektórzy autorzy w tamtym okresie uznawali jednak Rhynchitidae za osobą rodzinę, np. E.C. Zimmerman (1994)[7], Wanat i Mokrzycki[8], E. Colonnelli (2003)[9] czy A.A. Legałow (2010)[10]. Wiele najnowszych źródeł również traktuje Rhynchitidae jako osobną od Attelabidae rodzinę. Przykładami z 2016 roku mogą być Fauna Europaea[11], Wykaz chrząszczy Polski On-Line[1] i Biodiversity Map[12].
Systematyka tutkarzowatych według Legałowa (tutkarzowate z rangą rodziny)[13]:
- Rhynchitinae Gistel, 1848
- Rhynchitini Gistel, 1848
- Auletini Desbrochers des Loges, 1908
- Auletorhinini Voss, 1935
- Byctiscini Voss, 1923
- Deporaini Voss, 1929
- Rhinocartini Voss, 1931
- Isotheinae Scudder, 1893
- Isotheini Scudder, 1893
- Toxorhynchini Scudder, 1893
- Pterocolinae Lacordaire, 1866
Systematyka tutkarzowatych według Boucharda i innych (tutkarzowate z rangą podrodziny, Pterocolinae i Isotheinae jako osobne podrodziny)[5];
- Auletini Desbrochers des Loges, 1908
- Auletorhinini Voss, 1935
- Byctiscini Voss, 1923
- Cesauletini Legalov, 2003
- Deporaini Voss, 1929
- Minurini Legalov, 2003
- Rhinocartini Voss, 1931
- Rhynchitini Gistel, 1848
Przypisy
- ↑ a b J.Kurzawa, M.Przewoźny: Wykaz chrząszczy Polski On-Line. entomo.pl, 2005-2016. [dostęp 2016-02-23].
- ↑ a b c Zdzisław Cmoluch: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 96-97 Rhinomaceridae, Attelabidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1979.
- ↑ a b c d e Fauna Polski – Charakterystyka i wykaz gatunków. Tom II. Arthropoda pro parte: Insecta pro parte (Coleoptera, Hemiptera, Hymenoptera et Lepidoptera excluduntur). Entognatha. Wiesław Bogdanowicz, Elżbieta Chudzicka, Irmina Pilipiuk, Ewa Skibińska (red.). Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2007.
- ↑ J. F. Lawrence, A. F. Newton Jr.: Families and subfamilies of Coleoptera (with selected genera, notes, references and data on family-group names). W: Biology, phylogeny and classification of Coleoptera: Papers celebrating the 80th birthday of Roy A Crowson. Vol II. J. Pakaluk, S. A. Ślipiński (red.). Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 1995, s. 779–1006.
- ↑ a b Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807.
- ↑ Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000.
- ↑ Elwood C. Zimmerman: Australian Weevils (Coleoptera: Curculionoidea). Volume I. Orthoceri. Anthribidae to Attelabidae. The Primitive Weevils. CSIRO Australia, 1994.
- ↑ Marek Wanat, Tomasz Mokrzycki. A new checklist of the weevils of Poland (Coleoptera: Curculionoidea). „Genus”. 16 (1), s. 69–117, 2005.
- ↑ E. Colonnelli. A revised checklist of Italian Curculionoidea (Coleoptera). „Zootaxa”. 337, s. 1–142, 2003.
- ↑ Andrei A. Legalov. A review of the genus Teretriorhynchites (Coleoptera, Rhynchitidae) from the Russian fauna. „Entomological Review”. 90 (1), s. 59–70, 2010. DOI: 10.1134/S0013873810010057.
- ↑ Rhynchitidae. W: Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2016-02-22].
- ↑ rodzina: Rhynchitidae Gistel, 1848 – tutkarzowate. W: Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2016-02-23].
- ↑ Andrei A. Legalov: System of the leaf-rolling weevils of family Rhynchitidae of world. [dostęp 2016-02-23].
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: Siga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Byctiscus betulae female from Hungary near Kállósemjén, caught at 1994-05-07, photo taken at 2012-08-10
Autor: Siga, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rhynchites giganteus from Hungary, claw
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0
Family: Rhynchitidae Size: 2.7 to 4.5 mm Origin: Europe Ecology: in shrub and tree-like Rosaceae, especially Crataegus Location: Germany, Bavaria, Upper Franconia, Selbitz leg.det. U.Schmidt, 13.V.2005
Photo: U.Schmidt, 2012Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0
Family: Rhynchitidae Size: 1,8-2,8 mm Origin: from Siberia across the whole of Europa Ecology: an Alnus-, Betula- und Salix-species Location: England, Crowthorne leg.det. P.Harwood, 22.VIII.1909 Coll. Museum Oxford
Photo: U.Schmidt, 2012Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0
Family: Rhynchitidae Size: 5.5 to 9 mm Distribution: in much of the Palaearctic Region Ecology: on Prunus and Crataegus, larval development in the fruit Location: Germany, Bavaria, Lower Franconia, Rödelsee, Schwanberg U.Eitschberger leg, 18.V.1986; det. U.Schmidt, 1986
Photo: U.Schmidt, 2012
Autor: Pristurus, Licencja: CC BY-SA 3.0
Leaf-rolling weevils Byctiscus populi mating. Filmed in the Burgwald (Hesse, Germany).
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0
Family: Rhynchitidae Size: 4.8 to 7 mm Distribution: Palaearctic region Ecology: on deciduous trees, laying eggs in a roll of half-eaten, dry leaves Location: Germany, Bavaria, Upper Franconia, Kulmbach leg.det. U.Schmidt, 20.VI.1972
Photo: U.Schmidt, 2012Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0
Family: Rhynchitidae Size: 3,6 mm (2,8-4 mm) Origin: East Asia through Siberia and most of Europe Oekologie: on Betula, rare on Salix and Corylus Location: England, Hampshire, New Forest leg.det. P.Harwood, 22.VI.1932 Coll.Museum Oxford
Photo: U.Schmidt, 2012