UNPC

Komisja Narodów Zjednoczonych do Spraw Palestyny
United Nations Palestine Commission
Logotyp / flaga
Język roboczy

angielski

Siedziba

Jerozolima, Izrael

Utworzenie

29 listopada 1947

Rozwiązanie

14 maja 1948

Plan podziału Palestyny uchwalony przez ONZ w 1947

United Nations Palestine Commission (UNPC; pol. Komisja Narodów Zjednoczonych do Spraw Palestyny) – jest organizacją powołaną w dniu 29 listopada 1947 w celu wprowadzenia w życie planu Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 o podziale Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie[1]. Komisja działała jako Tymczasowy Rząd Palestyny[2], jednak wypełnianie jej obowiązków zostało uniemożliwione przez brak współpracy ze strony brytyjskich władz Mandatu Palestyny i wybuch wojny domowej w Mandacie Palestyny.

Tło powstania organizacji

Od przełomu XIX i XX wieku w Palestynie rozwijało się osadnictwo żydowskie, będące silnym czynnikiem pobudzającym konflikt żydowsko-arabski. Po zakończeniu II wojny światowej przywódcy społeczności żydowskiej wykazywali pozytywne zainteresowanie brytyjskimi planami podziałem Palestyny i budowy dwóch równorzędnych państw. Odmiennie postąpili przywódcy społeczności arabskiej. Odrzucili oni jakiekolwiek propozycje brytyjskie, zapowiadając walkę aż do uzyskania pełnej samodzielności[3]. Narastające antagonizmy doprowadziły do wybuchu konfrontacji zbrojnej pomiędzy obydwoma społecznościami. W następstwie tego, Wielka Brytania zrzekła się w dniu 14 lutego 1947 roli mediatora, a niedługo po tym, w dniu 2 kwietnia, sprawa Palestyny została poddana pod obrady Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych.

W dniach od 28 kwietnia do 15 maja 1948 trwała I Sesja Specjalna Zgromadzenia Ogólnego NZ w sprawie Palestyny, która powołała Specjalny Komitet do Spraw Palestyny (ang. United Nations Special Committee on Palestine – UNSCOP). Wysoki Komitet Arabski zajął przy tym stanowisko, że Specjalny Komitet nie ma prawa podejmować żadnych decyzji w sprawie Palestyny i odmówił współpracy. W wyniku rozbieżności zdań, Zgromadzenie Ogólne powołało 23 września Komitet Ad Hoc do Spraw Problemu Palestyńskiego. W dniu 25 listopada 1947 Komitet Ad Hoc zaakceptował projekt większościowy Specjalnego Komitetu. Był to plan odseparowania części żydowskiej od arabskiej i przekształcenie ich w samodzielne państwa, połączone jedynie unią gospodarczą. Jerozolima wraz z przyległym okręgiem miała zostać pod zarządem międzynarodowym. Zgromadzenie Ogólne zaakceptowało raport Komitetu Ad Hoc i przyjęło 29 listopada 1947 Rezolucję nr 181 w sprawie rozwiązania konfliktu arabsko-żydowskiego w Palestynie, poprzez utworzenie dwóch państw: arabskiego i żydowskiego[1].

W dniu 15 maja 1948 miało nastąpić wygaśnięcie mandatu ONZ dla Wielkiej Brytanii w Palestynie. Brytyjczycy nie wykazywali przy tym większego zainteresowania wspieraniem nowych suwerennych organów władzy państw żydowskiego i arabskiego, które miały powstać po ustaniu mandatu brytyjskiego. Wynikało to po części z faktu, że propozycje przedstawione przez Komitet Ad Hoc do Spraw Problemu Palestyńskiego nie były zgodne z intencjami rządu brytyjskiego. Ponadto Brytyjczycy posiadali złe doświadczenia ze wszystkich prób rozwiązania konfliktu żydowsko-arabskiego, podjęli więc decyzję o jednostronnym wycofaniu swoich sił z Palestyny. Powstała luka musiała być w jakiś sposób zapełniona i zadanie to otrzymała Komisja Narodów Zjednoczonych do Spraw Palestyny.

Wielka Brytania została zobowiązana do przekazania 15 maja 1948 całej władzy w Palestynie na ręce Komisji Narodów Zjednoczonych do Spraw Palestyny, która miała występować jako Tymczasowy Rząd Palestyny. Miała ona przejąć cały majątek Mandatu Palestyny i następnie przekazać go właściwym suwerennym organom administracyjnym państwa żydowskiego i arabskiego, zgodnie z Rezolucją nr 181[4].

Historia

Pierwsze spotkanie Komisji Narodów Zjednoczonych do Spraw Palestyny odbyło się 9 stycznia 1948 w Nowym Jorku. W skład Komisji weszło pięciu członków:

Komisji powierzono następujące zadania:

  1. zorganizowanie stopniowego przekazywania władzy przez władze mandatowe na rzecz utworzonego Tymczasowego Rządu;
  2. nadzór nad funkcjonowaniem Tymczasowego Rządu, w tym utrzymanie porządku publicznego w okresie przejściowym po ustaniu mandatu;
  3. wytyczenie granic państw arabskiego i żydowskiego, oraz miasta Jerozolimy;
  4. sprawowanie politycznej i wojskowej kontroli nad zbrojnymi milicjami w każdym z przewidywanych państw, w tym przeprowadzenie wyboru ich dowództwa;
  5. prace przygotowawcze związane z utworzeniem Unii Gospodarczej, w tym utworzenie Ekonomicznej Komisji Przygotowawczej i utrzymanie usług gospodarczych w okresie przejściowym;
  6. negocjacje w sprawie przydziału i podziału majątku;
  7. utrzymanie podstawowych usług administracyjnych i publicznych po wprowadzeniu statusu ONZ miastu Jerozolima;
  8. ochrona miejsc świętych[2].

W następnych pięciu miesiącach Komisja zapoznała się z ogólnymi sprawami władz mandatowych w Palestynie, kwestiami finansów, kolei, lotnictwa cywilnego i na bieżąco obserwowała rozwój wydarzeń w Mandacie Palestyny. W dniu 27 lutego 1948 Komisja wydała następujące oświadczenie odnoszące się do ciągłości zatrudnienia pracowników administracji i zwróciła się do brytyjskich władz mandatowych o opublikowanie oświadczenia lub przekazania do wiadomości wszystkich pracowników obecnego rządu w Palestynie:

„Komisja Narodów Zjednoczonych do Spraw Palestyny, która zgodnie z uchwałą Zgromadzenia Ogólnego odpowiada za administrację Palestyny natychmiast po wygaśnięciu mandatu, niniejszym wzywa wszystkich obecnych pracowników administracji Palestyny, aby kontynuowali swoją współpracę z następnym organem w Palestynie, kiedy Brytyjski Mandat się zakończy. Polityką Komisji Narodów Zjednoczonych do Spraw Palestyny jest utrzymanie podstawowych usług na tych samych zasadach i utrzymanie tych samych praw dla pracowników, z których korzystają w ramach Rządu Mandatu. Komisja zwraca się do wszystkich obecnych pracowników administracji Palestyny aby poinformowali w najbliższym możliwym terminie, i Rząd Mandatu do poinformowania Komisji, czy byliby skłonni pozostać w służbie administracji Palestyny na takich samych warunkach”[5].

W dniu 12 marca 1948 rząd brytyjski poprosił Komisję o przybycie do Palestyny na dwa tygodnie przed wygaśnięciem Mandatu Palestyny[6]. 17 marca Komisja otrzymała informację od Żydowskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego Palestyny, że pomimo nieobecności w Palestynie Komisji, oni w kwietniu utworzą własny żydowski Tymczasowy Rząd[7].

Przyjęta 14 maja 1948 Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 186 utworzyła urząd Mediatora Narodów Zjednoczonych w Palestynie, który miał współpracować z Komisją Narodów Zjednoczonych do Spraw Palestyny. Następna Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 188 zwalniała Komisję Palestyny z dalszego wykonywania swoich obowiązków, i wyrażała pełne uznanie za jej pracę w zakresie przyznanego mandatu.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b United Nations General Assembly Resolution 181 (ang.). W: The Avalon Project at Yale Law School [on-line]. [dostęp 2011-12-10].
  2. a b United Nations Palestine Commission: Pierwsze sprawozdanie Komisji do Rady Bezpieczeństwa ONZ (ang.). W: United Nations [on-line]. 1948-01-29. [dostęp 2011-12-10].
  3. Michał Jadwiszczok: Pierwsza wojna izraelsko-arabska 1948 roku i jej wpływ na formowanie się Izraelskich Sił Obronnych. Poznań: Wydział Historyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2010, s. 14. [dostęp 2011-12-02]. (pol.)
  4. Yearbook of the United Nations 1947-48 (ang.). W: United Nations [on-line]. 1948-12-31. [dostęp 2011-12-10].
  5. United Nations Palestine Commission: UK Memorandum Names Commission As Successor Government (ang.). W: United Nations [on-line]. 1948-02-27. [dostęp 2011-12-10].
  6. Drugi Raport do Rady Bezpieczeństwa ONZ (ang.). W: United Nations Palestine Commission [on-line]. 1948-03-12. [dostęp 2011-12-10].
  7. Hebrew Comittee of National Liberation: Drugi Raport do Rady Bezpieczeństwa ONZ (ang.). W: United Nations [on-line]. 1948-03-17. [dostęp 2011-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-26)].

Media użyte na tej stronie