Układ z Schengen

Układ z Schengen
	Układ pomiędzy rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu oraz Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Francuskiej dotyczący stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach
Podpisanie	14 czerwca 1985; Schengen
Wejście w życie	15 czerwca 1985
Depozytariusz	Rząd Wielkiego Księstwa Luksemburga
Język oryginału	niderlandzki, francuski, niemiecki
	Strona internetowa
	Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych

System wizowy przy wjeździe do strefy Schengen

Państwa członkowskie strefy Schengen

Przepisy szczególne ruchu bezwizowego (Układ z Schengen, OCT lub inne)

Państwa członkowskie UE z niezależną polityką wizową

Bezwizowy wjazd do strefy Schengen przez okres 90 dni

Wiza jest wymagana dla wjazdu

Wiza wymagana do tranzytu przez państwa Schengen

Status wizy nieznany

Członkowie układu z Schengen i lata przystąpienia do układu

Wzór oznakowania polskich granic wewnętrznych strefy Schengen

Moment przystąpienia Polski do strefy Schengen (Słubice/Frankfurt nad Odrą)

Współczesne znaki graniczne oraz widoczny brak kontroli granicznej; porozumienie z Schengen pozwala na przekraczanie granicy w dowolnym miejscu

Układ z Schengen – porozumienie z 1985 znoszące kontrole na granicach wewnętrznych państw sygnatariuszy.

Porozumienie zostało zawarte 14 czerwca 1985 roku w miejscowości Schengen w Luksemburgu^[1]. Jego stronami jest obecnie 27 państw (23 państwa członkowskie Unii Europejskiej oraz Islandia, Norwegia, Szwajcaria i Liechtenstein)^[2].

Historia

13 lipca 1984 roku RFN i Francja zawarły umowę z Saarbrücken. Była to dwustronna umowa w sprawie ułatwiania obywatelom obu państw przekraczania wspólnej granicy. Umowa ta dotyczyła jedynie kontroli na drogowych przejściach granicznych. Umową z Saarbrücken zainteresowały się kraje Beneluksu, mające już doświadczenie w funkcjonowaniu unii paszportowej. Wykorzystano więc część rozwiązań z Saarbrücken i zawarto nową umowę. W dniu 14 czerwca 1985 w miejscowości Schengen podpisano porozumienie o stopniowym znoszeniu kontroli na wspólnych granicach (tzw. Schengen I) między krajami Unii Gospodarczej Beneluksu, Francją i RFN. Umowa ta została zawarta poza wspólnotowym porządkiem prawnym.

Od 1986 roku wprowadzono zwykłą kontrolę wzrokową na granicy dokonywaną w stosunku do pojazdów przekraczających ją ze zmniejszoną prędkością. Natomiast 26 marca 1995 całkowicie zniesiono kontrolę na granicach. W 1995 roku na mocy układu z 1990 roku również Hiszpania i Portugalia stały się pełnoprawnymi członkami Grupy. Włochy, Grecja, Austria oraz pięć krajów nordyckich (Dania, Finlandia, Szwecja, Norwegia, Islandia) uzyskały wówczas status obserwatorów.

W Polsce Pełnomocnik Rządu do Spraw Przygotowania Organów Administracji Państwowej do Współpracy z Systemem Informacyjnym Schengen i Systemem Informacji Wizowej został ustanowiony już rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. nr 281, poz. 2788). Rządowy projekt ustawy o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej wpłynął do Sejmu 5 lipca 2007 jako druk sejmowy nr 1934. Projekt dotyczył uporządkowania i uzupełnienia w niezbędnym zakresie podstaw prawnych dotyczących uczestnictwa Polski w Systemie Informacyjnym Schengen (SIS) i Systemie Informacji Wizowej (VIS), ustalenia w odpowiedni sposób kompetencji poszczególnych organów w zakresie wprowadzania i udostępniania danych SIS i VIS. Nad projektem pracowała Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych. Na posiedzeniu nr 46 V kadencji Sejm uchwalił ustawę z dnia 24 sierpnia 2007 r. o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w Systemie Informacyjnym Schengen oraz Systemie Informacji Wizowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1844). 401 posłów było za, 29 przeciw, 8 wstrzymało się. Senat nie wniósł poprawek. 7 września 2007 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podpisał ustawę. Ustawa realizuje decyzję Rady 2004/512/WE z dnia 8 czerwca 2004 r. w sprawie ustanowienia Wizowego Systemu Informacyjnego (VIS) (Dz. Urz. UE L 213 z 15.06.2004, s. 5–7 (CELEX: 32004D0512)) i inne^[3]. Zgodnie z art. 46 ustawy i decyzją Rady Rzeczpospolita Polska weszła do układu z Schengen 21 grudnia 2007.

W 2011 r. rozpoczęły się prace nad modyfikacją układu, która dałaby możliwość pozwolenia państwom członkowskim na okresowe przywrócenie kontroli na ich granicach wewnętrznych^[4].

Opis

Układ jest otwarty dla wszystkich członków Unii Europejskiej. Wynikająca z niego swoboda przepływu osób wewnątrz tzw. strefy Schengen dotyczy nie tylko obywateli państw będących jego sygnatariuszami, ale wszystkich osób wszelkiej narodowości i o dowolnym obywatelstwie, które przekraczają granice wewnętrzne na obszarze objętym porozumieniem.

Do układu z Schengen należą obecnie 22 państwa Unii Europejskiej oraz Islandia i Norwegia, wchodzące w skład Związku Paszportowego Krajów Nordyckich, oraz Szwajcaria i Liechtenstein, który jest z grupą z Schengen stowarzyszony.

Przyjęcie przepisów wynikających z układu z Schengen jest jednym z wymogów uzyskania członkostwa w Unii Europejskiej^[5].

Układ ma istotne znaczenie gospodarcze. Wyeliminowanie kontroli na granicach wewnętrznych pozwala m.in. na obniżenie cen usług transportowych oraz optymalizowanie łańcuchów dostaw przez stosowanie systemu just-in-time („zawsze na czas”), tj. bez nadmiernych zapasów i związanego z tym magazynowania^[6]. Ma on także pozytywny wpływ na skłonność do dojeżdżania do pracy w innych krajach, ruch turystyczny oraz handel przygraniczny^[6]. Bezpośrednie korzyści dla budżetów państw to m.in. brak konieczności finansowania wynagrodzeń personelu prowadzącego kontrole graniczne, utrzymania infrastruktury na granicach, a także zmniejszenie kosztów wydawania wiz^[6].

Państwa członkowskie układu z Schengen

Strefa Schengen

Kandydaci

Członkostwo częściowe

Pełne członkostwo

Członkowie układu z Schengen

Członkowie strefy Schengen
Państwo^[7]	Data przystąpienia	Lotn. i morskie przejścia gran.	Uwagi
Austria	1 grudnia 1997
Belgia	26 marca 1995
Chorwacja	1 stycznia 2023	26 marca 2023
Czechy	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Dania	25 marca 2001		bez Grenlandii i Wysp Owczych
Estonia	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Finlandia	25 marca 2001
Francja	26 marca 1995
Grecja	26 marca 2000		bez terytorium Athos
Hiszpania	26 marca 1995
Holandia	26 marca 1995
Islandia	25 marca 2001		nie jest członkiem UE
Liechtenstein	19 grudnia 2011	brak na terytorium państwa	nie jest członkiem UE
Litwa	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Luksemburg	26 marca 1995
Łotwa	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Malta	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Monako	26 marca 1995		nie jest członkiem UE, formalnie nie należy, otwarta granica z Francją
Niemcy	26 marca 1995
Norwegia	25 marca 2001		bez Spitsbergenu i Wyspy Niedźwiedziej, nie jest członkiem UE
Polska	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Portugalia	26 marca 1995
San Marino	26 października 1997		nie jest członkiem UE, formalnie nie należy, otwarta granica z Włochami
Słowacja	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Słowenia	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Szwajcaria	12 grudnia 2008	29 marca 2009	nie jest członkiem UE
Szwecja	25 marca 2001
Watykan	26 października 1997		nie jest członkiem UE, formalnie nie należy, otwarta granica z Włochami
Węgry	21 grudnia 2007	30 marca 2008
Włochy	26 października 1997

Państwa, które chcą przystąpić do strefy Schengen

Tymczasowe przywrócenia kontroli – wybrane sytuacje

Podpisy pod umową z Schengen

Kontrola na granicach wewnętrznych jest tymczasowo przywracana w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa i porządku publicznego i wynika z art. 23 porozumienia z Schengen^[8].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Układ między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz.U. L 239 z 22.9.2000, str. 13—18 (ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT, FI, SV))
↑ Strefa Schengen: wszystko, co musisz wiedzieć o europejskiej strefie bez granic, europa.eu [dostęp 2021-03-06] (pol.).
↑ Sejm Rzeczypospolitej Polskiej: Opis przebiegu procesu legislacyjnego – druk sejmowy nr 1934: projekt wraz z uzasadnieniem.
↑ Aneta Pruszyńska: Bruksela planuje zmiany w układzie z Schengen. UniaEuropejska.org, 2011-05-04. [dostęp 2011-11-12]. (pol.).
↑ Ośrodek Informacji i Dokumentacji Europejskiej, oide.sejm.gov.pl [dostęp 2015-11-27] .
↑ ^a ^b ^c Adrian Grycuk, Piotr Russel: Członkostwo w Unii Europejskiej a rozwój gospodarczy Polski. [w:] Studia BAS [on-line]. Biuro Analiz Sejmowych, 2017. s. 91. [dostęp 2017-10-15].
↑ granica.gov.pl: Co to jest Układ z Schengen. [dostęp 2020-10-15].
↑ Zasady przekraczania po tymczasowym przywróceniu kontroli granicznej. Śląski Oddział Straży Granicznej. [dostęp 2020-10-15].

Linki zewnętrzne

[eur-lex-1] Układ między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz.U. L 239 z 22.9.2000, str. 13—18 (ES, DA, DE, EL, EN, FR, IT, NL, PT, FI, SV))

[2] Strefa Schengen: wszystko, co musisz wiedzieć o europejskiej strefie bez granic, europa.eu [dostęp 2021-03-06] (pol.).

[decyzja08062004-3] Sejm Rzeczypospolitej Polskiej: Opis przebiegu procesu legislacyjnego – druk sejmowy nr 1934: projekt wraz z uzasadnieniem.

[4] Aneta Pruszyńska: Bruksela planuje zmiany w układzie z Schengen. UniaEuropejska.org, 2011-05-04. [dostęp 2011-11-12]. (pol.).

[5] Ośrodek Informacji i Dokumentacji Europejskiej, oide.sejm.gov.pl [dostęp 2015-11-27] .

[Studia-6] Adrian Grycuk, Piotr Russel: Członkostwo w Unii Europejskiej a rozwój gospodarczy Polski. [w:] Studia BAS [on-line]. Biuro Analiz Sejmowych, 2017. s. 91. [dostęp 2017-10-15].

[sch1-7] ranica.gov.pl: Co to jest Układ z Schengen. [dostęp 2020-10-15].

[st1-8] Zasady przekraczania po tymczasowym przywróceniu kontroli granicznej. Śląski Oddział Straży Granicznej. [dostęp 2020-10-15].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne