Ulica Żydowska w Poznaniu

ulica Żydowska
	Stare Miasto
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Długość	257 m
Przebieg
	Położenie na mapie Poznania ulica Żydowska
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Żydowska
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego ulica Żydowska
	52°24′32,0″N 16°56′05,0″E/52,408889 16,934722

Ul. Żydowska, widok w kierunku północnym

Ulica Żydowska – ulica w Poznaniu na Starym Mieście, na osiedlu samorządowym Stare Miasto biegnąca od Starego Rynku w kierunku północnym do ulicy Małe Garbary^[1]. W średniowieczu nosiła nazwę Sukiennicza^[2], do 1919: Judenstrasse^[2] oraz Michael-Hertz-Strasse^[2], 1919-1939: Żydowska^[2], 1939-1945: Fremdengasse^[2], lato – 22 października 1945: Żukowa^[3], od 22 października 1945: Żydowska^[4].

Historia

W XIII wieku, podczas lokowania miasta żydowskim osadnikom wydzielono parcele wzdłuż właśnie tej ulicy^[5]. Na przełomie XV i XVI wieku pod numerem 15/18 wzniesiono Starą Synagogę. Sto lat później do jej północnej ściany dobudowano Nową Synagogę, a w 1735 do jej północno-wschodniego narożnika – Synagogę Nehemiasza. Rozebrano je w 1908, przy okazji budowy Synagogi Wielkiej, a na ich miejscu wybudowano żydowskie Schronisko dla Starców i Zniedołężniałych^[6].

7 września 1639 ulica była główna areną zamieszek antyżydowskich. Tumult powstał pomiędzy czeladzią klasztoru dominikanów pomagającą transportować zepsuty dzwon do Wagi Miejskiej (celem zważenia kruszcu), a Żydami zamieszkującymi trakt. Kilku Żydów odniosło rany, a część szyb w domach została potłuczona. Rozruchy byłyby znaczniejsze, gdyby nie ulewny deszcz, który rozproszył atakujących do domów. Następnego dnia w mieście doszło do kolejnych zamieszek, jednak nie wiadomo, czy miały one charakter antyżydowski^[7].

Ulica została poszerzona podczas odbudowy w 1803 po pożarze tej części miasta^[8].

Od 1 maja 2013 ulica Żydowska na odcinku od Starego Rynku do skrzyżowania z ulicą Dominikańską stała się deptakiem. Na pozostałym odcinku część miejsc parkingowych została zamieniona na ogródki kawiarniane, tworząc woonerf^[9]. 12 maja 2013 obchodzono pierwsze święto ulicy Żydowskiej^[10], odbyły się koncerty a na środku wyłączonej z ruchu ulicy postawiono 100 metrowy stół z żydowskimi potrawami^[11]. Święto to było elementem uroczystości związanych z 65 rocznicą utworzenia państwa Izrael^[12], w ramach tych uroczystości na zamku Cesarskim, wręczono medale "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata"^[13]

Zabytki

Przy ulicy Żydowskiej znajdują się następujące zabytki wpisane do rejestru wojewódzkiego^[14]:

Kościół Najświętszej Krwi Pana Jezusa, nr 34^[15], róg z ulicą Kramarską, nr rej.: A-154 z 26.02.1931,
kamienica, nr 1, XV, XVIII, XIX, nr rej.: A-138 z 11.04.1958,
kamienica, nr 2/3, XV, 2 poł. XIX, nr rej.: A-139 z 11.04.1958,
kamienica, nr 4, XV, 1959, nr rej.: A-140 z 25.04.1966,
kamienica, nr 6, XV, k. XVIII-XIX, nr rej.: A-141 z 11.04.1958,
kamienica, nr 7, XV, XVIII, 1948, nr rej.: A-142 z 11.04.1958,
kamienica, nr 8, XV, k. XVIII, 1951, nr rej.: A-143 z 25.04.1966,
kamienica, nr 10, XV, 1957, nr rej.: A-144 z 25.04.1966,
kamienica, nr 12, 3 ćw. XIX, nr rej.: A-408 z 1.03.1993,
kamienica, nr 19, XV, 2 poł. XIX, nr rej.: A-145 z 25.04.1966,
dom, ul. nr 26, 1 poł. XIX, nr rej.: kl.III-81-205/58 z 11.04.1958,
dom, ul. nr 28, pocz. XIX, nr rej.: kl.III-81-205/58 z 11.04.1958,
dom, ul. nr 29, 1 poł. XIX, nr rej.: kl.III-81-205/58 z 11.04.1958,
kamienica, nr 32, 1803, nr rej.: A-146 z 11.04.1958,
kamienica, nr 33, XV, XVI, 1803, nr rej.: A-147 z 11.04.1958.

Budynki pod opieką konserwatora zabytków

dom nr 11, 1 poł. XV wieku, pocz. XVI wieku,
dom nr 5, 1796,
dom nr 9, XV wiek,
dom nr 27, 1806,
dom nr 30, 1806,
dom nr 31, 1904-1906,
dom nr 35, XV wiek,
Schronisko dla Starców i Zniedołężniałych im. Salomona Beniamina Latza nr 15/18, 1910^[15].

Zobacz też

Dzielnica żydowska w Poznaniu

Przypisy

↑ ^a ^b Zarząd Dróg Miejskich: Spis dróg publicznych w administracji ZDM w formacie Excel (pol.). [dostęp 2012-08-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Żydowska
↑ Antoni Gąsiorowski, Nazwy poznańskich ulic. Przemiany i trwanie: wieki XIV-XX, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1984, s.47, ISSN 0137-3552
↑ Żydowska.
↑ Rafał Witkowski: Żydzi w Poznaniu. Krótki przewodnik po historii i zabytkach. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2012, s. 11, 18. ISBN 978-83-7768-046-9.
↑ Rafał Witkowski: Kalendarium dziejów poznańskiej gminy żydowskiej [w:] Kronika Miasta Poznania nr 1/2009 „Poznańscy Żydzi II”. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2009, s. 284–341. ISSN 0137-3552.
↑ Daina Kolbuszewska, Ważenie dzwonu a... Żydzi, w: IKS Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny nr 9(299)/2016, s.46, ISSN 1231-9139
↑ Poznaj ulicę Żydowską. Jak na wsi, przynajmniej do południa
↑ Żydowska: mniej dla samochodów, więcej dla pieszych
↑ Święto Ulicy Żydowskiej
↑ Wielkie świętowanie na Żydowskiej
↑ Zabawa i pamięć. W niedzielę deptak obok synagogi
↑ Medale za ratowanie Żydów. Tam, gdzie Himmler nawoływał do zagłady
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 157,174,175 [dostęp 2013-03-27] .
↑ ^a ^b Żydowska

Bibliografia

Zygmunt Zaleski, Nazwy ulic w Poznaniu, Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926
Zbigniew Zakrzewski, Nazwy osobowe i historyczne ulic Poznania, Wydawnictwo Poznańskie, 1971
Poznań plus 4 – plan miasta 1:20.000, wyd. Demart, Warszawa, 2006, ISBN 83-7427-282-1.

Linki zewnętrzne

LISTA ADRESÓW BAZY SYSTEMU ADRESOWEGO ZGiKM GEOPOZ stan na 12-05-2013
galeria zdjęć ulicy. 11ujec.blogspot.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-27)].

[ZDM-1] Zarząd Dróg Miejskich: Spis dróg publicznych w administracji ZDM w formacie Excel (pol.). [dostęp 2012-08-12].

[GEOPOZ-2] Żydowska

[Gasior-3] Antoni Gąsiorowski, Nazwy poznańskich ulic. Przemiany i trwanie: wieki XIV-XX, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1984, s.47, ISSN 0137-3552

[posen-4] Żydowska.

[5] Rafał Witkowski: Żydzi w Poznaniu. Krótki przewodnik po historii i zabytkach. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2012, s. 11, 18. ISBN 978-83-7768-046-9.

[6] Rafał Witkowski: Kalendarium dziejów poznańskiej gminy żydowskiej [w:] Kronika Miasta Poznania nr 1/2009 „Poznańscy Żydzi II”. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2009, s. 284–341. ISSN 0137-3552.

[7] Daina Kolbuszewska, Ważenie dzwonu a... Żydzi, w: IKS Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny nr 9(299)/2016, s.46, ISSN 1231-9139

[8] Poznaj ulicę Żydowską. Jak na wsi, przynajmniej do południa

[9] Żydowska: mniej dla samochodów, więcej dla pieszych

[10] Święto Ulicy Żydowskiej

[11] Wielkie świętowanie na Żydowskiej

[12] Zabawa i pamięć. W niedzielę deptak obok synagogi

[13] Medale za ratowanie Żydów. Tam, gdzie Himmler nawoływał do zagłady

[zabytek-14] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021, s. 157,174,175 [dostęp 2013-03-27] .

[MKZ-15] Żydowska

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

ulice	23 Lutego Dominikańska Franciszkańska Gołębia Góra Przemysła Ignacego Paderewskiego Jana Baptysty Quadro Klasztorna Kozia Kramarska Kurzanoga Ludgardy Masztalarska Mokra Murna Różany Targ Rynkowa Sieroca Stawna Szewska Szkolna Ślusarska Świętosławska Wielka Wodna Woźna Wrocławska Wroniecka Za Bramką Zamkowa Żydowska
place	Plac Kolegiacki Stary Rynek

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne