Ulica Gołębia w Poznaniu

ulica Gołębia

Stare Miasto
Widok od ul. Szkolnej, w tle widoczna Fara
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Długość	215 m
Przebieg
0 m Plac Kolegiacki 35 m ul. Klasztorna 80 m ul. Świętosławska 160 m ul. Wrocławska 215 m ul. Szkolna
Położenie na mapie Poznania ulica Gołębia
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Gołębia
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego ulica Gołębia
52°24′23,4″N 16°56′02,9″E/52,406510 16,934140

Ulica Gołębia – ulica znajdująca się w południowej części Starego Miasta, na osiedlu Stare Miasto w Poznaniu.

Przebieg

Swój bieg zaczyna przy Placu Kolegiackim, a kończy na skrzyżowaniu z ulicą Szkolną, przy szpitalu. Na całej długości jest wybrukowana. Na jej początku, po południowej pierzei wznosi się budynek kolegium jezuickiego i budynek fary poznańskiej. Pod numerem 2 mieści się siedziba Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków^[1].

Nazwa

Nazwa ulicy, którą Zbigniew Zakrzewski określał jako nader przyjemną architektonicznie (była popularna wśród malarzy), prawdopodobnie wzięła się od stad gołębi, które chętnie obsiadały zarówno kościół farny, jak i jego okolice, w tym kolegium jezuickie. Przypuszczenie to wysunął historyk Artur Kronthal^[2].

Historia i obiekty

Szkoła Baletowa (ul. Gołębia po prawej)

W późnym średniowieczu istniał przy ulicy niewielki, gotycki kościół i szpital pod wezwaniem św. Stanisława, do którego z czasem dostawiono hospicjum dla ubogich księży. W latach 1571–1572 teren został przekazany jezuitom na budowę kolegium^[3].

Z urbanistycznego punktu widzenia trakt definiowany jest przez barokowe budynki fary i kolegium jezuickiego (architekci: Bartłomiej Wąsowski, autor fasady farnej i Jan Catenazzi^[3]), wzniesione w drugiej połowie XVI wieku dzięki inicjatywie biskupa Adama Konarskiego. Zabudowania te były na tyle obszerne, że konieczne było przesunięcie fragmentu murów miejskich i ulokowanie części gmachów po ich zewnętrznej stronie^[3]. Budynki te stanowiły istotne centrum życia umysłowego i kulturalnego, w szczególności muzycznego i teatralnego, I Rzeczypospolitej. Rektorem uczelni był m.in. ksiądz Jakub Wujek. W XVIII wieku zabudowania jezuickie rozbudowano. W dobie Księstwa Warszawskiego funkcjonowała w nim Szkoła Departamentowa (Lycee), której kontynuacją było Gimnazjum św. Marii Magdaleny, w 1858 wyprowadzone do nowego budynku na Garbarach. Dominantą ulicy jest wysoka wieża farna, którą wzniesiono w 1737^[2]. Po przeciwnej stronie ulicy znajdują się, zbudowane przez Bartłomieja Wąsowskiego, obiekty Szkoły Baletowej, które dawniej również przynależały do zespołu jezuickiego. Rozbudowywano je w wiekach XVII i XVIII, tak że ostatecznie zajęły cały kwartał. Schody i dziedziniec wzorowany był na rzymskim kościele San Carlo alle Quattro Fontane. W budynku działał pierwszy w mieście zawodowy teatr, którego enterprenerem był Wojciech Bogusławski^[3]. W budynkach kolegialnych działało też pierwsze w Poznaniu laboratorium fizyczne^[4]. W 1810, na narożniku ulicy Wrocławskiej, działała najstarsza w mieście pensja i szkoła dla dziewcząt prowadzona przez Szczepana Trimaila^[5]. W okresie zaboru pruskiego, a także okupacji niemieckiej ulica nosiła nazwę Taubenstrasse^[6][7][8].

Kamienica przy ul. Gołębiej 2, stanowiąca siedzibę Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, ozdobiona jest gotyckim portalem z XVI wieku (odkryto go w latach 60. XX wieku). Na narożniku ul. Wrocławskiej stoi XV-wieczna kamienica nazywana Palazzo Rosso. W jej miejscu istniała kiedyś osada wczesnośredniowieczna^[9]. Inne cenne budynki przy ulicy, to zlokalizowane pod numerem: 3 (z lat 1869–1871), 4–4a (z lat 70. XIX wieku), 6 (z 1866 autorstwa zapewne Gustava Schultza) i 7 (z lat 70. XIX wieku)^[10].

Przed II wojną światową ulicę zamieszkiwali głównie drobni rzemieślnicy i emeryci. W 1923 z gmachu Szkoły Budowlanej na Rybakach, do kolegium jezuickiego wprowadziła się Szkoła Sztuki Zdobniczej, gdzie wykładali m.in. Szczęsny Detloff, Wiktor Gosieniecki, Józef Kostrzewski, Kazimierz Ulatowski i Marcin Rożek. Prace uczniów wyróżniono w 1925 na międzynarodowej wystawie sztuki w Paryżu^[2].

Galeria

• 

  Zabudowania pojezuickie jako determinanta urbanistyczna ulicy

• 

  Siedziba Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (nr 2)

• 

  Dziedziniec Szkoły Baletowej

Przypisy

Bibliografia

• Jacek Y. Łuczak: Spacerownik Poznański. Warszawa: Agora, 2010. ISBN 978-83-268-0055-9.