Ulica Kolejowa we Wrocławiu

Ulica Kolejowa

Przedmieście Świdnickie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	875 m
Poprzednie nazwy	Friedrichstrasse
Przebieg
ul. W. Bogusławskiego ul. T. Zielińskiego ul. W. Stysia / sięgacz ul. Kolejowej ul. J. Lelewela ul. Prosta pl. Rozjezdny ul. Grabiszyńska ul. Tęczowa
Położenie na mapie Wrocławia Ulica Kolejowa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulica Kolejowa
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Ulica Kolejowa
51°06′08,825″N 17°01′10,162″E/51,102451 17,019489

Nieistniejący "szkieletor"

Nieistniejąca hala

(c) Danuta B. / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Nieistniejące targowisko

Nieistniejąca kładka

Zachowane tory

Zachowane kamienice

Park Lesława Węgrzynowskiego

Ulica Kolejowa – ulica położona we Wrocławiu, łącząca ulicę Tadeusza Zielińskiego z ulicą Tęczową, na osiedlu Przedmieście Świdnickie w dawnej dzielnicy Stare Miasto^[1][2][3]. Ulica ma 875 m długości^[4]. Znajduje się przy niej kilka zabytkowych obiektów, w tym wpisana do rejestrów zabytków dawna fabryka wagonów Braci Hofman & Co^[5][6]. Na wschodnim odcinku ulicy południową jej pierzeję stanowi estakada kolejowa z lokalami użytkowymi urządzonymi w ramach przęseł tej budowli^[5][7], a przy zachodnim odcinku znajduje się Park Lesława Węgrzynowskiego^[5][8].

Historia

Ulica powstała na śladzie drogi gruntowej biegnącej wzdłuż południowej granicy miasta. Pierwotnie obejmowała dzisiejszą ulicę Kolejową, Wojciecha Bogusławskiego i Nasypową^{[9][10][11][12]}. Przy tej drodze u zbiegu z dzisiejszą ulicą Grabiszyńską znajdowała się rogatka miejska, tzw. Kącka, a u zbiegu z ulicą Świdnicką znajdowała się inna rogatka, tzw. Świdnicka^[13]. W 1845 r. wpłynął do władz miejskich wniosek o utworzenie ulicy i przesunięcie rogatki Świdnickiej. Właściciele posesji mieli w planach utworzenie reprezentacyjnej ulicy dorównującej dzisiejszej ulicy Józefa Piłsudskiego. Ulicę wytyczono i nadano jej nazwę Friedrichstrasse, ale już w 1846 r. zbudowano linię kolejową, łączącą trzy wrocławskie dworce kolejowe, w poziomie terenu biegnącą wzdłuż niemal całej ulicy. Ograniczało to rozwój zabudowy i przeszkadzało w codziennej komunikacji. W latach 1900-1905 tory wyniesiono na estakadę kolejową, nasyp i wiadukty^{[5][7][9][10]}, zbudowaną w latach 1900-1905^[5] (1896-1901^[7]), przesuwając przebieg linii kolejowej, w rejonie dzisiejszej ulicy Kolejowej, nieco bardziej na południe^[9].

Wzdłuż współczesnej ulicy Grabiszyńskiej biegła droga do polskiej wsi Grabiszyn, wzmiankowanej już w 1149 r.; wzmianki o tej drodze pochodzą już z 1465 r. Natomiast na początku XIX wieku wzdłuż tej ulicy, od dzisiejszego placu Legionów (wówczas Sonnenplatz^[14][15]) do torów kolejowych, ciągnęły się ogrody warzywne. Zabudowa o charakterze miejskim rozpoczęła się na tym terenie po 1860 r.^[16][17], a w 1823 r. droga została uznana ulicą (Gräbschner Gasse). Stała się ona jedną z głównych arterii miasta^[17]. Nieco bardziej na północ, wzdłuż współczesnej ulicy Tęczowej na odcinku od placu Orląt Lwowskich (placu Kirowa w czasach PRL) do ulicy Kolejowej, położona była wieś Siedem Łanów (Septem mansi), a wspomina o niej najstarszy z zapisów pochodzący z 1353 r. Droga do ulicy Kolejowej została uznana za miejską ulicę w 1823 r. W 1842 r. oddano do eksploatacji Dworzec Świebodzki i tory biegnące do niego położone na północ od zakończenia ulicy Kolejowej. W 1847 r. rozpoczęła pracę pierwsza w mieście gazownia położona na końcu ulicy za skrzyżowaniem. Dalszy odcinek drogi od ulicy Kolejowej został włączony do ulicy Tęczowej w 1892 r.^[18]

W latach 1856-1922 pomiędzy dzisiejszymi ulicami: Prostą i Kolejową, działała fabryka produkująca wagony: Hofman Bracia & CO. Fabryka Wagonów S.A. (Hofmann Gebr. & CO Wagenfabik AG). Ówcześnie adres fabryki przypisany był do ulicy Prostej (numery 3-19), a obecnie do ulicy Kolejowej 63-65. Współcześnie zakład należy do Poczty Polskiej, w którym urządzono Centrum Logistyki^[5][6].

W 1865 r. zakupiono parcelę przy ulicy Kolejowej ówcześnie pod numerem 2 i zbudowano szpital Bożego Ciała – Trójcy Świętej według projektu Karla Schmidta, który obecnie nie istnieje^[19][20][21]. Później, bo w 1877 r., w pobliżu ulicy Tęczowej zbudowany został kościół św. Trójcy, obecnie również nieistniejący, zburzony w wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. Zniszczeniu uległa także pozostała zabudowa ulicy z wyjątkiem dwóch kamienic i części zabudowy dawnych zakładów. W latach 1962-1967 spółdzielnia Chemik zbudowała w tym rejonie bloki mieszkalne cztero- i ośmio-piętrowe. Pomiędzy ulicą Grabiszyńską a Tęczową po stronie zachodniej ulicy w miejscu ogrodów zburzonego szpitala i kościoła utworzono park, a jego urządzenie w ramach czynu społecznego przeprowadziła Liga Ochrony Przyrody. W pracach wzięło udział około 2.800 osób, a otwarcie parku miało miejsce 12 maja 1967 r. W tamach plebiscytu prowadzonego przez Wieczór Wrocławia, wyłoniono dla niego nazwę Staromiejski^{[9][21][22][23]}. Nazwa ta później została zniesiona, a współcześnie park ten otrzymał imię Lesława Węgrzynowskiego^[21][24] (urodzonego w 1885 r., zmarłego w 1956 r.), doktora, majora Wojska Polskiego, uczestnika walk o Lwów i powstańca warszawskiego. W 2019 r. przeznaczono kwotę 750.000,00 złotych na rewitalizację parku, przy czym szacuje się, że całość prac przewidzianych do wykonania etapami ma kosztować około 3 miliony złotych^[21]. Wskazuje się na konieczność uwzględnienia w zagospodarowaniu terenu zachowania elementów historycznych i układu urbanistycznego podlegającego ochronie w ramach Przedmieścia Południowego ujętego w ewidencji zabytków, konieczność nawiązania do założenia ogrodowego z czasów przedwojennych, oraz przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji dendrologicznej^{[21][25][26][27]}.

W latach 1881-1882 został założony plac (Luisenplatz), ówcześnie jeszcze w ramach Gajowic, na nieregularnym planie (dwa obszary o planie zbliżonym do trójkątów), między ulicą Kolejową, Pszenną, Jęczmienną, a torami kolejowymi, który współcześnie nosi nazwę placu Rozjezdnego. Tu w latach 80. XIX wieku budowano kamienice czynszowe, w 1877 r. powstał cyrk E. Renza, w 1898 r. zbudowano podstację tramwajową, która w latach 1927-1928 została przebudowana na elektrociepłownię miejską^[28].

Z kolei w 1898 roku zbudowano przy placu Rozjezdnym jedną z podstacji (elektrownię) dla potrzeb zasilania sieci trakcyjnej powstającej sieci komunikacji tramwajowej opartej na tramwajach elektrycznych spółki akcyjnej ESB („Elektrische Strassenbahn Breslau”). Do elektrowni doprowadzono ulicą Kolejową tory tramwajowe, którymi na platformach dowożono węgiel. Resztki szyn zachowały się do dziś w brukowanym odcinku ulicy od placu do ulicy Grabiszyńskiej. W latach 1927–1928 elektrownia przebudowana została na elektrociepłownię miejską (współcześnie nie istnieje)^[28][29].

W latach 1906-1908 w ramach projektu budowy hal targowych mających zastąpić otwarte targowiska, zbudowano Halę Targową nr 2 u zbiegu ulicy Kolejowej (numer 43-45) i Tadeusza Zielińskiego. Była to bliźniacza hala do powstałej hali nr 1 przy ulicy Piaskowej (numer 17). Projekt opracowali Richard Plüddemann i Heinrich Küster. Miała 3.500 m² powierzchni i przeznaczona była na 513 stoisk. Ponieważ podczas II wojny światowej w 1945 r. uległa poważnym uszkodzeniom, rozebrano ją w 1973 r.^[13][30][31], ze szkołą uzupełniającą od strony ulicy Józef Piłsudskiego^[13][30], pod nr 27. Później w budynku tej szkoły utworzono Zespół Szkół Elektronicznych^[32], a obecnie swoją siedzibę ma tu urząd skarbowy^[33]. Natomiast na wolnym terenie po wyburzonej hali później powstało tu targowisko określane jako "targowisko przy ulicy Zielińskiego"^[34].

W drugiej połowie lat 60. XX wieku obszar przy Kolejowej od ulicy Prostej i placu Rozjezdnego do ulicy Grabiszyńskiej został zabudowany blokami zrealizowanymi przez spółdzielnię mieszkaniową Cichy Kącik^{[28][35][36][37]}. Sama ulica Grabiszyńska na odcinku od placu Legionów do ulicy Zaporoskiej została wówczas znacznie poszerzona^[16]. W 1980 r. nad ulicą Grabiszyńską w ciągu ulicy Kolejowej zbudowano kładkę o funkcji nadziemnego przejścia dla pieszych. Miała ona konstrukcję o trzech przęsłach wykonaną jako trójkomorowa skrzynka stalowa. Długość kładki wynosiła 63 m, szerokość 5,46 m, a nawierzchnię na pomoście wykonano z asfaltu lanego^[38]. Pod koniec 2018 r. kładkę rozebrano, a w jej miejsce wykonano naziemne przejście dla pieszych sterowane przy pomocy sygnalizacji świetlnej w połączeniu z nowymi przystankami tramwajowymi w każdą stronę jazdy na połączonych z przejściem peronach^[39][40]. Przystanki otrzymały nazwę "Kolejowa"^[41].

W latach 90. XX wieku narożna parcela przy skrzyżowaniu z ulicą Kolejową, o adresie ulica Joachima Lelewela 14 została zabudowana obiektem specjalnego przeznaczenia – budynkiem należącym do Narodowego Banku Polskiego. Podczas XIII Międzynarodowych Targów Budownictwa TARBUD JESIEŃ 2000, w ramach pierwszej edycji konkursu zatytułowanego "Dolnośląska Budowa Roku 1999", zorganizowanego przez wrocławski oddział Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa, realizacji tej przyznano wyróżnienie w kategorii obiektów specjalnego przeznaczenia^[42].

Od ulicy Wincentego Stysia do jezdni przypisanej do placu Rozjezdnego po południowej stronie ulicy Kolejowej przez lata powojenne pozostawał wolny plac, później z urządzonym skwerem, na którym w 2000 r. rozpoczęto budowę kompleksu usługowo-parkingowego, według projektu M. Kupczyka i P. Spychały^[28]. Inwestycja była jedną z przyczyn upadku Wrocławskiej Jedynki. Projekt nie został zrealizowany, a przez kilka lat budynek stał w stanie surowym i określany był jako "wrocławski szkieletor". Rozbiórka niezakończonego obiektu miała miejsce około 2017 r.^{[43][44][45][46]}. Nowy projekt na zabudowę tego miejsca, pod adresem przy ulicy Kolejowej 8-10, powstał w Autorskiej Pracowni Architektury Kuryłowicz & Associates z Warszawy, natomiast inwestorem ma być firma Develia. Przewidziano tu budowę budynku o powierzchni użytkowej około 33 000 m² i roboczej nazwie Biurowiec Kolejowa^[47].

Nazwy

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Friedrichstrasse (Fryderyka), od 1845 r. do 1946 r.^{[9][10][11][12]}
• Kolejowa, od 1946 r.^{[1][9][10][11]}

Nazwa Friedrichstrasse upamiętniała pobyt Fryderyka Wielkiego (króla Prus) we Wrocławiu, który zatrzymał się w ogrodzie przy tej ulicy, w części później nazwanej Springerstrasse (obecnie ulica Wojciecha Bogusławskiego)^[12]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 12 z 7.03.1946 r.^[1]

Układ drogowy

Do ulicy Kolejowej przypisana jest droga gminna nr 105015D o długości 875 m (numer ewidencyjny drogi G1050150264011)^[1][48][49], klasy lokalnej^[50] i dojazdowej (od ulicy Grabiszyńskiej do ulicy Tęczowej)^[51]. Do ulicy przypisana jest także droga gminna – sięgacz o długości 79 m, droga wewnętrzna o długości 32 m i rezerwa 37 m^[52]. Ulica posiada jezdnię o nawierzchni z granitowej kostki brukowej (z wyjątkiem krótkich odcinków przy niektórych skrzyżowaniach z innymi drogiami)^[53][54].

Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi, kołowymi, oraz innymi drogami:

Drogi powiązane.

rodzaj powiązania	droga	klasa	foto
kontynuacja	ul. W. Bogusławskiego[2][4]	klasy dojazdowej[55]
skrzyżowanie	ulica Tadeusza Zielińskiego[1][2][9][56]	klasy zbiorczej[57][58]
skrzyżowanie	ulica Wincentego Stysia[1][59]	klasy dojazdowej[60]
	sięgacz ulicy Kolejowej[1]	klasy dojazdowej[61]
skrzyżowanie	ulica Joachima Lelewela[35][62][63]	klasy lokalnej[50]
skrzyżowanie	ulica Prosta[35][62][64]	klasy dojazdowej[55]
skrzyżowanie	plac Rozjezdny[62][65]	klasy dojazdowej[55]
skrzyżowanie sygnalizacja świetlna dla pieszych[39]	ulica Grabiszyńska[66] torowisko tramwajowe[67][41]	klasy zbiorczej[68]
skrzyżowanie	ulica Tęczowa[9][69]	klasy lokalnej[70]

Ulica położona jest na działkach ewidencyjnych stanowiących drogi gminne, wewnętrzne i rezerwę terenu^[1].

Ul. Kolejowa w kierunku estakady

Ulica na odcinku od ulicy Tadeusza Zielińskiego do ulicy Grabiszyńskiej objęta jest strefą ograniczenia prędkości 30 km/h^[77]. W ramach wymienionej strefy ruchu uspokojonego przeznaczona jest także dla ruchu rowerowego. Jako droga rowerowa łączy się ona z ulicą Joachima Lelewela, Prostą i placem Rozjezdnym również objętych ruchem uspokojonym^[78], oraz z trasami rowerowymi biegnącymi przy ulicy Tadeusza Zielińskiego i Grabiszyńskiej^[77][78][79]. Ulicą Tadeusza Zielińskiego przebiegają linie autobusowe w ramach komunikacji miejskiej, a przystanki położone tu na odcinku pomiędzy ulicą Kolejową i Józefa Piłsudzkiego noszą nazwę "Piłsudzkiego". Zaś przystanki tramwajowe położone na ulicy Grabiszyńskiej przy skrzyżowaniu z ulicą Kolejową noszą nazwę "Kolejowa". Z kolei przystanki autobusowe położone w ciągu ulicy Tęczowej przy skrzyżowaniu ulicą Kolejową noszą nazwę "Tęczowa"^[41]. Do lat 90. XX wieku istniało powiązanie piesze, umożlwiające przejście od ulicy Kolejowej i Tęczowej, kładką nad torami kolejowymi stacji Wrocław Świebodzki do ulicy Robotniczej. Obecnie kładka zachowana jest jedynie częściowo, a przejście zostało wyłączone z eksploatacji^[2][5].

Ulica przebiega przez teren o wysokości bezwzględnej od 117,9 do 118,9 m n.p.m.^[53][80]

Zabudowa i zagospodarowanie

Zabudowa i zagospodarowanie

Budynek NBP

Zabudowa przy ul. Prostej i Lelewela

Pawilon ul. Lelewela 8a

Sięgacz

Sięgacz i drukarnia

Ul. Kolejowa 22 i 31

Ul. Kolejowa 42-48

Ul. Kolejowa 50-56 i sklep

Ul. Kolejowa 35-41 i dalej 27-33

Teren przy ul. Grabiszyńskiej

Odcinek w kierunku ul. Tęczowej

Estakada z lokalami

W początkowym biegu ulicy po jej południowej stronie przebiega estakada kolejowa, z lokalami użytkowymi urządzonymi w ramach jej przęseł, o adresach przypisanych do ulicy Kolejowej do numeru 2 do numeru 20a^{[2][81][82][83]}. Estakadą przebiegają linie kolejowe: linia kolejowa nr 271 i linia kolejowa nr 273^[84][85]. Dalej za ulicą Wincentego Stysia położony jest wolny teren przeznaczony po zabudowę, na którym poprzednio prowadzono niedokończoną inwestycję polegającą na budowie kompleksu usługowo-parkingowego (wrocławski szkieletor)^[43][45][46]. Teren ten przeznaczony jest po zabudowę z funkcją między innymi szeroko rozumianych usług, handlu, kultury, zdrowia, sportu itd., z dopuszczeniem mieszkań towarzyszących, przy czym od strony ulicy wymiar pionowy budynku nie może być mniejszy niż 20 m, a maksymalny w różnych częściach tego terenu nie może być większy niż odpowiednio 36, 45 i 55 m^[86]. Po północnej stronie tego odcinka ulicy znajduje się również wolny teren po dawnej hali targowej nr 2, a po wojnie targowiska przy Zielińskiego^[13][30][34]. Teren ten przeznaczono pod zabudowę z funkcją między innymi szeroko rozumianych usług, handlu, kultury, zdrowia, sportu itd., z dopuszczeniem mieszkań towarzyszących, przy czym od strony ulicy wymiar pionowy budynku nie może być mniejszy niż 20 m^[87]. Za nim znajduje się sięgacz umożliwiający komunikację z posesjami położonymi przy ulicy Józefa Piłsudskiego i Joachima Lelewela^[1][2], oraz budynek specjalnego przeznaczenia Narodowego Banku Polskiego^[42]. Przy tym budynku i sięgaczu teren również przeznaczony jest pod zabudowę z przeznaczeniem i parametrami zabudowy zbliżonymi do opisanego terenu po danej hali i targowisku^[86]. Dalej wzdłuż ulic Joachima Lelewela i Prostej znajduje się kamienicowa zabudowa pierzejowa^[2][5].

Kolejny odcinek ulicy Kolejowej, od Placu Rozjezdnego i ulicy Prostej do ulicy Grabiszyńskiej zabudowany jest osiedlem mieszkaniowym z lat 60. XX wieku, obejmującym mieszkalne bloki cztero- i ośmio-piętrowe^{[28][35][36][37]}. Przy tym odcinku ulicy zachowały się dwie przedwojenne kamienice pod numerem 36 oraz 38-40^[2][5]. Natomiast przy skrzyżowaniu z ulicą Grabiszyńską położony jest pawilon handlowy ze sklepem.

Ostatni odcinek ulicy Kolejowej biegnie od ulicy Grabiszyńskiej do ulicy Tęczowej. Przy ulicy Grabiszyńskiej, po obu stronach ulicy Kolejowej, położone są dwa mieszkalne bloki czteropiętrowe z lat 60. XX wieku^[9][88]. Dalej po stronie zachodniej leży Park Lesława Węgrzynowskiego^[8][23][24], w ramach którego dopuszcza się obiekty przeznaczone do rekreacji i sportu oraz na ograniczonym obszarze parking oraz droga wewnętrzna, przy czym dla całego obszaru teren biologicznie czynny musi stanowić nie mniej niż 70% powierzchni działki^[89]. Obecnie w obszarze tym znajduje się przy skrzyżowaniu z ulicą Tęczową parking o nawierzchni gruntowej, a za nim przy budynku szkoły położonej przy ulicy Tęczowej 60 – korty tenisowe^[89][90]. Natomiast po wschodniej stronie położony jest teren dawnej fabryki wagonów, obecnie Centrum Logistyki Poczty Polskiej^[5][6] i na końcu przy skrzyżowaniu z ulicą Tęczową zabudowa mieszkaniowa^[2]. Obszar ten przeznaczono pod zabudowę mieszkaniową, z usługami, skwerami i placami zabaw^[91], z obowiązkiem zachowania podlegających ochronie zabytków budynków i budowli^[92][91], przy czym wysokość zabudowy wzdłuż ulicy Kolejowej może wynosić od 15 m do 21 m i do 15 m we wnętrzu urbanistycznym^[91]. Za ulicą Tęczową znajduje się teren zakładu gazowniczego, w miejscu dawnej gazowni^[5].

Zieleń

Południowy fragment zieleńca

Przy ulicy znajdują się następujące tereny zieleni:

• Park Lesława Węgrzynowskiego^[8][24], o powierzchni 32.627 m^2[a][23][93]
• Zieleniec przy ul. Prostej – Kolejowej^[8], o powierzchni 2.526 m^2[a][94].

Park Lesława Węgrzynowskiego, którego historia powstania opisana jest wyżej, przeznaczony jest na teren rekreacyjno-wypoczynkowy, z dopuszczeniem obiektów rekreacji i sportu^[89][95].

Zieleniec przy ul. Prostej – Kolejowej powstał w ramach zabudowy osiedla w latach 60. XX wieku i po przekształceniach własnościowych jakie nastąpiły po zmianie ustrojowej w Polsce, jako fragment terenu pozostały we władaniu Gminy Wrocław. Składają się na niego dwa obszary zieleni rozdzielone zabudową przy ulicy Kolejowej 31. Na terenie tym dopuszcza się rekreację, ciągi piesze i ciągi pieszo-rowerowe, przy czym wymaga się 80% powierzchni jako terenu biologicznie czynnego^{[2][8][37][94][96]}.  

Demografia

Ulica przebiega przez kilka rejonów statystycznych, przy czym dane pochodzą z 31.12.2019 r.^[97]

Ochrona i zabytki

Obszar na którym położona jest ulica Kolejowa, na odcinku od ulicy Tadeusza Zielińskiego do ulicy Wincentego Stysia po obu stronach ulicy, oraz na odcinku od ulicy Wincentego Stysia do ulicy Grabiszyńskiej po stronie północno-wschodniej ulicy, ujęty jest w ewidencji zabytków, w ramach tzw. Przedmieścia Południowego^[25][26][98]. Dla tego obszaru ochronie podlega przede wszystkim historyczny układ urbanistyczny kształtowany od XIII wieku, następnie od około 1840 r. i w początkach lat 60. XX wieku^[27]. Analogicznej ochronie podlega obszar, przez który przebiega ulica, od ulicy Grabiszyńskiej w kierunku północno-zachodnim, łącznie z terenami kolejowymi stacji Wrocław Świebodzki, w ramach tzw. Przedmieścia Mikołajskiego, którego obszar urbanistyczny kształtowany był od początku XIX wieku do lat 70. XX wieku^{[99][100][101][102]}. Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki i inne obiekty historyczne:

Obiekty zabytkowe.

obiekt, położenie	powstanie, nr rej.[b]	fotografia
strona północna i wschodnia
Kamienica ulica Joachima Lelewela 23[5][103][104]	około 1870-1880 r. rodzaj ochrony: inny[5][103]
dawny zespół warsztatów głównych Niemieckiej Poczty Rzeszy i fabryki wagonów braci Hoffmann, obecnie budynki Poczty Polskiej Centrum Logistyki ulica Kolejowa 63-65[105][106]	rodzaj ochrony – gez, mpzp[92][91][105][106]
Budynek przemysłowy (lakiernia z malarnią) Deutsche Reichspost Hauptwerkst. f. Postkraftwag. (obszar fabryki wagonów Braci Hofman & Co.), obecnie budynek administracyjno-biurowy z bramą przejazdową Poczty Polskiej Centrum Logistyki ulica Kolejowa 63-65[5][107][108][109][110]	1935 r. (proj. L.Neumann), (fabryka ok. 1910 r.) rejestr zabytków: A/5977/1-2 z dnia 14.09.2015 r.[5][107][108][109]
Hala przemysłowa z częścią montażową i warsztatami Deutsche Reichspost Hauptwerkst. f. Postkraftwag. (obszar fabryki wagonów Braci Hofman & Co.), obecnie budynek przemysłowy Poczty Polskiej Centrum Logistyki ulica Kolejowa 63-65[5][107][111][112][113]	1931 r., (proj. L.Neumann), (fabryka ok. 1910 r.) rejestr zabytków: A/5977/1-2 z dnia 14.09.2015 r.[5][107][111][112]
kotłownia dawnego zespołu warsztatów głównych Niemieckiej Poczty Rzeszy i fabryki wagonów braci Hoffmann, obecnie budynek Poczty Polskiej Centrum Logistyki ulica Kolejowa 63-65[114][115]	rodzaj ochrony – gez, mpzp[92][91][114][115]
Tylna elewacja warsztatu Deutsche Reichspost Hauptwerkst. f. Postkraftwag. (obszar fabryki wagonów Braci Hofman & Co.), obecnie budynków Poczty Polskiej Centrum Logistyki ulica Kolejowa 63-65[5][116]	około 1911 r. rodzaj ochrony – gez, mpzp[5][116]
Kamienica ulica Tęczowa 50[5][117][118]	przed 1871 r. rodzaj ochrony: inny[5][117]
strona południowa i zachodnia
Wiadukt kolejowy nad ulicą Tadeusza Zielińskiego ulica Wojciecha Bogusławskiego[5][83][119][120]	1901 r. rodzaj ochrony – gez, mpzp[5][83]
Estakada kolejowa ulica Wojciecha Bogusławskiego i ulica Kolejowa[5][83][121][122]	lata 1900-1905 rodzaj ochrony – gez, mpzp[5][83]
Wiadukt kolejowy nad ulicą Wincentego Stysia ulica Wincentego Stysia[5][83][123]	1904 r. rodzaj ochrony – gez, mpzp[5][83]
Kamienica ulica Kolejowa 36[5][124][125]	około 1870 r. rodzaj ochrony: inny[5][124]
Kamienica ulica Kolejowa 38-40[5][126][127]	około 1870-1875, XX wiek rodzaj ochrony: inny[5][126]
Teren zielony przy szpitalu i kościele pod wezwaniem św. Trójcy, obecnie skwer miejski ulica Kolejowa[5][128][129] (Park Lesława Węgrzynowskiego[8][24])	lata 60. XIX wieku, XX wiek rodzaj ochrony: gez, mpzp[5][128]
zamknięcie osi widokowej w kierunku północnym
Zakład Oświetlenia Gazowego we Wrocławiu (Die Gas Beleuchtung Anstalt), po 1871 r. – Gazownia Miejska, obecnie Dolnośląska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Wrocław, Rejon Dystrybucji Gazu Wrocław-Miasto – założenie przestrzenne ulica Tęczowa 35-45[5][130][131]	lata 1846-1847, 1871 r. rodzaj ochrony: inny[5][130]
Kładka dla pieszych (nad torami kolejowymi) w zespole stacji kolejowej Wrocław Świebodzki, obecnie nieużytkowana plac Orląt Lwowskich[5][132][133]	około 1915 r. rodzaj ochrony: inny[5][132]

Baza TERYT

Widok z kładki na skrzyżowanie ul. Kolejowej z Grabiszyńską przed przebudową

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)^[134][135]:

• województwo: DOLNOŚLĄSKIE (02)
• powiat: Wrocław (0264)
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto; Wrocław (0986946) miasto
• Gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław-Stare Miasto (0264059) delegatura
• Nazwa ulicy: ul. Kolejowa (08828).

Zobacz też

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
• Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia, Urząd Miejski Wrocławia [dostęp 2020-11-04] .
• RafałR. Eysymontt RafałR., ThomasT. Urban ThomasT., Wrocław na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego, ze zbiorów Instytutu Herdera w Magdeburgu, Wrocław: wydawnictwo VIA NOVA, 2008  (pol.).
• Geoinfo7 Portal, Zarząd Geodezji, Kartografii i Katastru Miejskiego we Wrocławiu, 20 października 2020 [dostęp 2020-10-20]  (pol.).
• Geoportal Dolny Śląsk, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, 20 października 2020 [dostęp 2020-10-20]  (pol.).
• Geoportal Krajowy, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 20 października 2020 [dostęp 2020-10-20]  (pol.).
• Geoportal o zabytkach, Narodowy Instytut Dziedzictwa [dostęp 2020-11-02]  (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• JarosławJ. Jakubczak JarosławJ., Szkieletor do końca maja zniknie z centrum miasta. Co powstanie w jego miejscu?, gazetawroclawska.pl, 28 kwietnia 2017 [dostęp 2020-11-16]  (pol.).
• MichałM. Jerczyński MichałM., Wiadukty i estakady miejskie w Polsce, Świat Kolei 10/2001 str. 23–25, bazakolejowa.pl, 2001 [dostęp 2020-11-03]  (pol.).
• Kładki, „ZDiUM/Infrastruktura/Obiekty inżynierskie”, Ewa Mazur, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 7 listopada 2016 [dostęp 2020-11-26]  (pol.).
• Mapa Interaktywna Linii Kolejowych, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 21 października 2020 [dostęp 2020-10-21]  (pol.).
• mgo, Rozbiórka kładki nad Grabiszyńską. Utrudnienia w ruchu, tuwroclaw.com, 3 listopada 2018 [dostęp 2020-11-26] .
• Miejsca we Wrocławiu [dostęp 2020-11-02] .
• Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31]  (pol.).
• Rejestr TERYT, Główny Urząd Statystyczny, 20 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-21]  (pol.).
• Schematy komunikacji zbiorowej, Wrocław: Urząd Miejski Wrocławia, 22 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-22]  (pol.).
• System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2020 [dostęp 2020-08-13]  (pol.).
• MarcinM. Torz MarcinM., Wrocław: Jest szansa by dokończyć budynek przy Kolejowej, naszemiasto.pl, 14 czerwca 2011 [dostęp 2020-11-16]  (pol.).
• Uchwała V/104/19 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 21 lutego 2019 r. w sprawie nadania nazwy parkowi na terenie Wrocławia, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Biuletyn Urzędowy RMW z 2019 r. poz.66.; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2019 r. poz.1408. [Data ogłoszenia: 5 marca 2019 r.], Wrocław, 21 lutego 2019 [dostęp 2020-11-17]  (pol.).
• Uchwała LI/1495/10 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 10 czerwca 2010 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie obszaru ograniczonego ulicami marszałka Józefa Piłsudskiego, Tadeusza Zielińskiego, Kolejową i Joachima Lelewela, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Biuletyn Urzędowy RMW z 24 czerwca 2010 r. Nr 6, poz.149; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 27 lipca 2010 r. Nr 138, poz.2123, Wrocław, 10 czerwca 2010 [dostęp 2020-12-15]  (pol.).
• Uchwała LVII/1352/18 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 21 czerwca 2018 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Gwiaździstej i Tadeusza Zielińskiego we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Biuletyn Urzędowy RMW z 2018 r. poz.189; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2018 r. poz.3323. [Data ogłoszenia: 2 lipca 2018 r.], Wrocław, 21 czerwca 2018 [dostęp 2020-12-15]  (pol.).
• Uchwała V/49/11 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 20 stycznia 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulicy Szpitalnej we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Biuletyn Urzędowy RMW z 25 stycznia 2011 r. Nr 1, poz.54; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 23 lutego 2011 r. Nr 43, poz.575, Wrocław, 20 stycznia 2011 [dostęp 2020-12-15]  (pol.).
• Uchwała XXXI/647/16 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 20 października 2016 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic Kolejowej, Tęczowej i Prostej we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Biuletyn Urzędowy RMW z 2016 r. poz.272; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2016 r. poz.4801. [Data ogłoszenia: 28 października 2016 r.], Wrocław, 20 października 2016 [dostęp 2020-12-15]  (pol.).
• Urząd Skarbowy Wrocław-Śródmieście, Dane teleadresowe, Krajowa Administracja Skarbowa, 2020 [dostęp 2020-12-15]  (pol.).
• Urbanity.pl [dostęp 2020-11-03] .
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wykazy zabytków, dawne województwo wrocławskie, Biuletyn Informacji Publicznej – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, 13 sierpnia 2020 [dostęp 2020-11-02]  (pol.).
• Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, Wykazy zabytków, obszary urbanistyczne Wrocław, Biuletyn Informacji Publicznej – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, 17 października 2018 [dostęp 2020-11-02]  (pol.).
• Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 10 lipca 2020 [dostęp 2020-08-05]  (pol.).
• Wydział Partycypacji Społecznej, Park przy Kolejowej. Konsultacje, wroclaw.pl – Oficjalny portal internetowy Wrocławia, 16 listopada 2018 [dostęp 2020-11-17]  (pol.).
• Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Województwo dolnośląskie], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2020 [dostęp 2020-11-02]  (pol.).
• Zabytki Wrocławia, Urząd Miejski Wrocławia, 3 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-06]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Ulica Kolejowa, [w:] Wrocław: Przedmieście Świdnickie [online], fotopolska.eu [dostęp 2020-11-09]  (pol.).
• ul. Kolejowa, [w:] Wrocław: Przedmieście Świdnickie [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 586448 [dostęp 2020-11-09]  (pol.).
• ul. Kolejowa, wikimapia.org [dostęp 2020-11-09]  (pol.).