Ulica Raciborska w Katowicach

ulica Raciborska
Śródmieście
Ilustracja
ulica Raciborska
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

791 m[1]

Przebieg
Ikona ulica początek T.svgul. Mikołowska
Ikona ulica plac.svgpl. ks. dra Józefa Rostka
Ikona ulica z prawej.svgul. Maksymiliana Wilimowskiego
Ikona ulica z lewej.svgul. Strzelecka
Ikona ulica z prawej.svgul. Kozielska
Ikona ulica z lewej.svgul. ks. bpa S. Adamskiego
Ikona ulica z lewej.svgul. Koszarowa
Ikona przejazd kolejowy niestrzezony.svglinia kolejowa Katowice - Bielsko-Biała
Ikona ulica ślepy koniec.svgtereny kolejowe
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Raciborska”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Raciborska”
Ziemia50°15′16,6″N 19°00′11,7″E/50,254600 19,003250
Budynek ASP w Katowicach przy ul. Raciborskiej
Budynek przychodni (ZHSZ) przy ul. Raciborskiej 39/41
Ulica Raciborska od strony ulicy Mikołowskiej
Rzeźba przedstawiająca siedzącą Wiktorię (prawdopodobnie autorstwa Christiana Daniela Raucha) na terenie Katowickiego Centrum Onkologii przy ul. Raciborskiej
Jeden z budynków Katowickiego Centrum Onkologii, dawniej Szpitala im. Stanisława Leszczyńskiego

Ulica Raciborska w Katowicach – jedna z ważniejszych ulic w katowickiej dzielnicy Śródmieście, swą nazwę wzięła od Raciborza.

Przebieg

Ulica Raciborska zaczyna swój bieg skrzyżowaniem z ulicą Mikołowską, biegnie obok placu dra Józefa Rostka (w czasach niemieckich Nikolaiplatz[2]), krzyżuje się z ul. Strzelecką, ul. Kozielską i ul. ks. bpa St. Adamskiego. Za przejazdem kolejowo-drogowym dobiega do zabudowań kolejowych (Zakład Taboru w Katowicach), gdzie kończy swój bieg.

Historia

W 1878 w rejonie dzisiejszych ulic Mikołowskiej i Raciborskiej uruchomiono hutę żelaza "Ludwig" (późniejsza odlewnia brązu "Münster")[3]. W latach dwudziestych XX wieku radca budownictwa miejskiego w Urzędzie Miasta Katowice (Magistrat) – Lucjan Sikorski – zaprojektował przy ulicy Raciborskiej kolonię urzędniczą, która odwoływała się bezpośrednio do najnowszych tendencji w europejskiej architekturze mieszkaniowej. Lucjan Sikorski, razem z pracującym także w Magistracie Tadeuszem Łobosem, w 1926 na Ogólnopolskiej Wystawie Budowlanej i Drogowej we Lwowie zgłosili projekt "zabudowy blokowej mieszkań", który dwa lata później został zrealizowany w postaci kolonii przy ul. Raciborskiej. W okresie między styczniem a wrześniem 1928 wzniesiono dwadzieścia domów, połączonych szeregowo w trzy bloki skierowane ścianami szczytowymi do ulicy. W prześwitach pomiędzy nimi ulokowano jednokondygnacyjne sklepy, zamykające przestrzenie między blokami w rodzaj podwórza służącego wyłącznie mieszkańcom kolonii. Poszczególne bloki tworzą sumarycznie potraktowane prostopadłościany, których podstawową artykulację stanowią okna i balkony, ozdobione zróżnicowaną dekoracją ceramiczną z rytmicznie grupowanych poziomych układów pasów (tak zwane "szczypanki")[4].

W 1904 pod numerem 27 otwarto Szpital Miejski. W latach międzywojennych XX w. szpitalne budynki powiększono[5]. Pod numerem 28 w 1912 otwarto Miejski Szpital Dziecięcy[5]. W dwudziestoleciu międzywojennym pod numerem 29[6] działał przytułek dla starców[7]. Na końcu ulicy w tym czasie wybudowano kąpielisko "Bugla"[8].

W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922) ulica nosiła nazwę Kronprinzenstraße. W latach międzywojennych 1922–1939 ul. Raciborska. W latach niemieckiej okupacji Polski (1939–1945) Ratiborerstraße. W latach 1945-1946 ponownie ul. Raciborska, od 11 października 1946[9] ul. Karola Świerczewskiego[2].

Obiekty zabytkowe

Przy ul. Raciborskiej znajdują się następujące obiekty:

  • budynek AWF im. Jerzego Kukuczki w Katowicach (ul. Raciborska 1), wzniesiony w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[10];
  • Instytut Kształcenia Handlowego w Katowicach projektu Zbigniewa Rzepeckiego z 1937, ukończony w 1939 (ul. Raciborska 3)[11];
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 9)[10];
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 11)[10];
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 13)[10];
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 14, 16), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[10];
  • budynek biurowy WSK (ul. Raciborska 15), wzniesiony w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu funkcjonalizmu[10]; obecnie mieści się tu Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa;
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 17), wzniesiona w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[10];
  • familok kopalni "Wujek" (ul. Raciborska 18), wybudowany na początku XX wieku w stylu późnego historyzmu[10];
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 19), wzniesiona na początku XX wieku w stylu modernizmu[10];
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 22), wzniesiona w 1905 w stylu modernizmu/historyzmu[10];
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 24), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu/neobaroku[10];
  • zespół budynków szpitala – obecnie Katowickiego Centrum Onkologii (d. szpital im. Stanisława Leszczyńskiego) (ul. Raciborska 27), wzniesiony w 1904 w stylu historyzmu, przebudowany w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu funkcjonalizmu[10];
  • dawny Szpital Dziecięcy (ul. Raciborska 28), wybudowany w 1922 w stylu modernizmu/funkcjonalizmu[10]
  • kolonia urzędnicza projektu Lucjana Sikorskiego (ul. Raciborska 31, 33, 35) z 1928[11], wzniesiona w stylu funkcjonalizmu[10]; w dwudziestoleciu międzywojennym pod numerem 33 istniało Przedszkole Miejskie[12];
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 32, ul. bpa St. Adamskiego 1)[10];
  • kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 34/36)[10];
  • budynek katowickiej Akademii Sztuk Pięknych (ul. Raciborska 37) – w okresie międzywojennym w jej budynku mieściło się kasyno oficerskie, budynek został wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1434/91 z 5 września 1991, obecnie nr rej. A/832/2021[13]), wzniesiony około 1930 według projektu L. Sikorskiego w stylu modernizmu[14];
  • czteropiętrowy murowany budynek – kamienica mieszkalna (ul. Raciborska 38)[10], wzniesiony po 1922, posiada dach kryty dachówką[15];
  • dwupiętrowy murowany budynek Zakładu Higieny Środków Żywnościowych[16], wzniesiony w latach 1931–1932 przy ul. Raciborskiej 39, 41[17], w stylu funkcjonalizmu według projektu architekta Kozłowskiego[10]; obecnie mieści się w nim przychodnia; wartość budynku na dzień 1 września 1939 wynosiła 2 200 000 złotych[18];
  • willa mieszkalna (ul. Raciborska 42), wybudowana w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu modernizmu[10];
  • zabytkowy budynek (ul. Raciborska 48), wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/861/2021[19] z 7 maja 1992[13]); wzniesiony w 1932 przez firmę budowlaną inżyniera Jana Piechulka, według jego planów jako dom własny, w stylu funkcjonalizmu[14];
  • zespół lokomotywowni w rejonie węzła kolejowego stacji Katowice (ul. Raciborska 58)[20]; lokomotywownię wzniesiono na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego/modernizmu[10]; 16 grudnia 2021 do rejestru zabytków pod numerem A/920/2021 wpisano dwuwachlarzową halę lokomotywowni wraz z dwiema obrotnicami, wieżą ciśnień i przyległym budynkiem dawnej ślusarni[21];
  • wieża ciśnień na terenach kolejowych, wybudowana na przełomie XIX i XX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego/modernizmu (nr rej. A/920/2021 z 16 grudnia 2021)[10].

Instytucje

Przy ul. Raciborskiej swoją siedzibę mają: Koleje Śląskie[22], Katowickie Centrum Onkologii (do 2016 jako Szpital im. Stanisława Leszczyńskiego)[23], Galeria na Schodach, Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa[24], Zespół Szkół Ekonomicznych im. Wojciecha Korfantego[25], Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna.

Zobacz też

Przypisy

  1. Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 163. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
  2. a b Alle Straßen bzw. Straßennamen von Kattowitz Deutsch – Polnisch. www.grytzka-genealogie.de. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)]. (niem.).
  3. Lech Szaraniec: Górny Śląsk: przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka - Muza, 1997, s. 48. ISBN 83-7079-875-6.
  4. W. Odorowski, Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922–1939, Katowice 1994, ss. 92–94.
  5. a b Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 76. ISBN 978-83-7729-021-7.
  6. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 80. ISBN 978-83-7729-021-7.
  7. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 78. ISBN 978-83-7729-021-7.
  8. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 89. ISBN 978-83-7729-021-7.
  9. Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 384. ISBN 83-85831-35-5.
  10. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
  11. a b Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 33. ISBN 978-83-7729-021-7.
  12. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 117. ISBN 978-83-7729-021-7.
  13. a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022 [dostęp 2011-06-27].
  14. a b Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
  15. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 183. ISBN 83-913341-0-4.
  16. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 32. ISBN 978-83-7729-021-7.
  17. Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 71. ISBN 978-83-7729-021-7.
  18. Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 182. ISBN 83-913341-0-4.
  19. SPIS OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW Z TERENU WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-10-13]
  20. Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-06-27]
  21. ;Spis obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków z terenu województwa śląskiego (stan na 22 grudnia 2021 r.) (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2021-12-25]
  22. Koleje Śląskie - kontakt
  23. Szpital im. Stanisława Leszczyńskiego w Katowicach. Historia. www.szpital.net.pl. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
  24. Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Katowicach. www.rckik-katowice.com.pl, 2003. [dostęp 2011-06-27]. (pol.).
  25. Zespół Szkół Ekonomicznych im. Wojciecha Korfantego. [dostęp 2011-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-03)]. (pol.).

Bibliografia

  • E. Wieczorek; Spacery po Katowicach, Urząd Miasta Katowice: Wydział Promocji i Współpracy z Zagranicą, Katowice Grudzień 2003, ISBN 83-918152-5-0.
  • K. Szaraniec, L. Szaraniec, K. Szarowski, Katowice i Górnośląski Okręg Przemysłowy, Katowickie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, Katowice 1980, s. 15.
  • Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.

Media użyte na tej stronie

Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Ikona ulica początek T.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - początek skrzyżowanie T
Ikona ulica plac.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona placu
Ikona ulica z prawej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z prawej
Ikona ulica z lewej.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy z lewej
Diamond road sign junction across major road.svg
Crossroads with a major road ahead.
Katowice - Raciborska Street.jpg
Autor: Michał Bulsa, Licencja: CC0
Ulica Raciborska w Katowicach
Katowice - Ul. Raciborska - Rzeźba 01.jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Figura siedzącej Wiktorii (prawdopodobnie autorstwa Christiana Daniela Raucha) na terenie szpitala przy ul. Raciborskiej w Katowicach.
Budynek szpitala, Katowice ul. Raciborska 27.jpg
Autor: Ewkaa, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Jeden z budynków szpitala, Katowice ul. Raciborska 27
Katowice - Architektura modernistyczna 2.jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Budynek przychodni (ZHSZ) przy ul. Raciborskiej w Katowicach. Przykład architektury modernistycznej w Katowicach.
Katowice - ASP (ul. Raciborska).jpg
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Budynek Akademii Sztuk Pięknych przy ulicy Raciborskiej w Katowicach. W okresie międzywojennym mieściło się w nim kasyno oficerskie.
Ulica Raciborska.jpg
Autor: AlbertDeRava, Licencja: CC0
Ulica Raciborska w Katowicach
Ikona ulica ślepy koniec.svg
Autor: Marcin Floryan, Licencja: CC BY 2.5
Ikona ulicy - ślepy koniec
Ikona przejazd kolejowy niestrzezony.svg
(c) I, Lechoo.net, CC-BY-SA-3.0
Ikona ulicy skrzyżowanej z torami kolejowymi (przejazd niestrzeżony).