Ulica Skwierzyńska we Wrocławiu

Ulica Skwierzyńska

Powstańców Śląskich, Gajowice
Początek ulicy
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Długość	745 m
Poprzednie nazwy	Schwerinstrasse
Przebieg
ul. Owsiana droga wewnętrzna (do ul. W. Stysia) ul. Lubuska Skwer Ptasi Zagajnik ciąg pieszo-rowerowy (do ul. W. Stysia) droga wewnętrzna (do ul. ks. Schneidera i T. Zielińskiego) ul. Lwowska, ciąg pieszo-rowerowy (do ul. ks. Schneidera i T. Zielińskiego) Skwer ks. Schneidera ul. Zaporoska ul. Szczęśliwa ul. Żelazna
Położenie na mapie Wrocławia Ulica Skwierzyńska
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Ulica Skwierzyńska
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Ulica Skwierzyńska
51°05′55,251″N 17°00′53,194″E/51,098681 17,014776

(c) Neo[EZN] / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Osiedle Powstańców Śląskich i Gajowice^[a]

Ulica Skwierzyńska – ulica położona we Wrocławiu, łącząca ulicę Owsianą z ulicą Żelazną, na osiedlu Powstańców Śląskich w dawnej dzielnicy Krzyki (odcinek od ulicy Owsianej do ulicy Zaporoskiej) oraz na osiedlu Gajowice, w dawnej dzielnicy Fabryczna (odcinek od ulicy Zaporoskiej do ulicy Żelaznej)^[1][2][3][4]. Ulica ma 745 m długości^[1].

Historia

Ulica rozpoczyna się na skrzyżowaniu z ulicą Owsianą. Projekt tej ulicy powstał w planie regulacyjnym z 1895 r., a wytyczona została w 1904 r. przy nowo wzniesionym nasypie kolejowym. Rejon ten zabudowany został kamienicami czynszowymi, z wyjątkiem narożnej parceli przy skrzyżowaniu z ulicą Skwierzyńską przeznaczonej na szkołę^[5]. Powstało tu osiedle o zwartej, gęstej zabudowie pierzejowej w poszczególnych kwartałach ulic^{[6][7][8][9][10]}. Dalej ulica krzyżuje się z ulicą Lubuską, która jako droga istniała już od 1373 r.^[9] i ulicą Lwowską powstałą i zabudowaną na przełomie XIX i XX wieku^[8].

Około 1903 r. powstały pierwsze plany budowy szkoły, wraz z budynkiem pomocniczym (mieszkalnym) przy ulicy Skwierzyńskiej 1-7. Istnieją wzmianki, iż w projekcie uczestniczył Richard Plüddemann lub osoby z jego pracowni architektonicznej. Plany budowy zatwierdzono w 1908 r., a inwestycję zrealizowano w latach 1910-1911^[5][11]. 20 kwietnia 1911 r. nastąpiło uroczyste otwarcie^[12] Miejskiej Szkoły Wyższej dla Dziewcząt imienia Cesarzowej Augusty (Augusta-Schule Städtische Oberschule für Mädchen)^[13]. W wyniku działań wojennych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. budynek znaczenie ucierpiał. Odbudowany w znacznie uproszczonej formie modernistycznej oddany został do użytku w 1950 r.^[5][11]. Mieściły się tu szkoły powiązane z przemysłem chemicznym – Technikum Przemysłu Włókien Sztucznych Ministerstwa Przemysłu Chemicznego, od 1955 r. Technikum Chemiczne, później dołączając do tej szkoły Technikum Gazownicze. W 1994 r. utworzono tu także XXV Liceum Ogólnokształcące, natomiast od 2002 r. utworzono Zespół Szkół Chemicznych. Od 2007 r. mieści się tu Technikum nr 15 w ramach wymienionego zespołu szkół^[5][14].

Natomiast zabudowa wolnych terenów po zniszczonych kamienicach na osiedlu Południe prowadzona była w latach 1964-1975^[15]. W rejonie ulicy Skwierzyńskiej powstała zabudowa mieszkaniowa osiedla "Anna". W roku 1962 zespół "Miastoprojektu" w składzie: Kazimierz Bieńkowski (kierownik zespołu), Janusz Łowiński, Wacław Kamocki oraz Tadeusz Izbicki, wygrał konkurs na projekt zabudowy tego rejonu miasta. Tak powstawały tu w kolejnych latach budynki w technologii wielkiej płyty. Inwestorem była Wrocławska Spółdzielnia Mieszkaniowa. I tak budynki przy ulicy Skwierzyńskiej 17-19 i 22-24, oraz ulicy Zaporoskiej 24-26 zostały oddane do użytkowania w grudniu 1971 r., a budynek przy ulicy Lubuskiej 1-3 w 1980 r. Pozostały, niezabudowany przez długie lata teren w kwartale ulica Skwierzyńska, Lubuska, Wincentego Stysia^[16] (zachowały się tylko dwie kamienice przy ulicy Skwierzyńskiej 18 i 20^[17]), w latach 1996-1999 stał się miejscem inwestycji prowadzonej przez Spółdzielnię Mieszkaniową Wrocław-Południe (powstałej po podziale Wrocławskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w 1995 r. na kilka odrębnych spółdzielni mieszkaniowych). Powstał tu zespół zabudowy zrealizowany przez Przedsiębiorstwo Budownictwa Uprzemysłowionego według projektu Biura Architektonicznego Bzdęga-Wiśniewski. Zespół projektowy w składzie: Tomasz Bzdęga, Marek Wiśniewski, Jerzy Chmura, Rafał Dudzik i Paweł Horn, został uhonorowany nagrodą pod patronatem Prezydenta Miasta Wrocławia w roku 1998 za wyróżniające się walory architektoniczne zbudowanego zespołu mieszkaniowo-usługowego^[16].

Gajowice włączono do Wrocławia w 1868 r.^[4]. Zabudowa Gajowic uległa w dużej części zniszczeniom wojennym. W latach 60. i 70. XX wieku nastąpiła odbudowa osiedla Gajowice w ramach największej inwestycja mieszkaniowej w powojennej historii miasta. Powstałą wówczas większość zabudowy przy ulicy Skwierzyńskiej przy odcinku przebiegającym w ramach tego osiedla^{[4][15][18][19]}.

W XIX wieku, na zlecenie kupca Jacoba Manasse ceniony architekt Wilhelm Heller wykonał projekt rezydencji, która przybrała formę okazałej kamienicy w stylu neogotyku północnego. Zbudowano w 1899 r. budynek o pięciu kondygnacjach posiadał dekoracyjną fasadę z finezyjnymi balustradami balkonów i obramowaniami okiennymi, kartuszami herbowymi oraz efektownymi wykuszami. Uznaje się, iż była znakomitą wizytówką i podkreśleniem pozycji społecznej jej mieszkańców^[20][21][22]. W latach 2014-2015 przeprowadzono gruntowną modernizację i rewitalizację budynku pod nazwą Casa Solare. Inwestorem była firma AB Andrzej Balcer. Powstało 18 lokali mieszkalnych dwu-­ i trzy-pokojowych, w metrażu od 44 do 95 m², na najwyższej kondygnacji penthaus, lokale usługowe na parterze, a w piwnicach komórki lokatorskie przynależne do każdego mieszkania. W budynku zamontowano windę. Adres całej inwestycji to ulica Skwierzyńska 21, Zaporowska 33 i Lwowska 43^[21][22].

W kwartale ulic: Skwierzyńska, Zaporoska i Gajowicka (rondo Żołnierzy Wyklętych), oraz sięgacza ulicy Szczęśliwej^[2][23], od lutego 1998 r. do stycznia 2001 r. zrealizowano zabudowę kompleksem mieszkalno-usługowym o powierzchni 9.950 m² i kubaturze 53.250 m³. Projekt zabudowy wykonała pracownia Architekt s.c. Pracownia Projektowa na zlecenie inwestora, którym była Spółdzielnia Mieszkaniowa "Budowlani" we Wrocławiu, a wykonawcą Przedsiębiorstwo Budowlano-Projektowe MAT^[23]. Za ten projekt architekci: Juliusz Modlinger i Marek Wołyniec, otrzymali w czerwcu 2001 r. nagrodę przyznaną przez Towarzystwo Miłośników Wrocławia w ramach XIII Konkursu Klubu Budowniczych Wrocławia za najładniejszy budynek roku 2000^[24].

• Technikum nr 15
• 
• 
• 
• 
• 

  (c) Neo[EZN] / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Nazwy

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

• Schwerinstrasse, do 1946 r.^[25]
• Skwierzyńska, od 1946 r.^[1][25].

Niemiecka nazwa ulicy Schwerinstrasse upamiętniała Kurta Christopha von Schwerin, urodzonego 26.10.1684 r. w Löwitz koło Anklam, poległego 6.05.1757 r. w bitwie pod Pragą, hrabiego, generalnego feldmarszałeka^[25]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 33 z 15.05.1946 r.^[1].

Układ drogowy

Do ulicy Skwierzyńskiej przypisana jest droga gminna nr 105655D o długości 745 m (numer ewidencyjny drogi G1056550264011)^[1]. Na odcinku od ulicy Szczęśliwej do ulicy Żelaznej do drogi przypisane są dwie jezdnie^[2][26]. Na niemal całej ulicy jezdnia posiada nawierzchnię z granitowej kostki brukowej, z wyjątkiem odcinka od ulicy Owsianej do ulicy Lubuskiej o nawierzchni z materiału bitumicznego^[26].

Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi, kołowymi, oraz innymi drogami:

Drogi powiązane.

rodzaj	droga	foto
skrzyżowanie	ulica Owsiana[1]
włączenie do drogi publicznej	droga wewnętrzna (do ul. W. Stysia)[2]
skrzyżowanie	ulica Lubuska[27]
włączenie do drogi publicznej	ciąg pieszo-rowerowy do ulicy W. Stysia (wzdłuż budynku ulica Wincentego Stysia 53-69)[28]
włączenie do drogi publicznej	droga wewnętrzna (do ul. ks. Schneidera i T. Zielińskiego)[2]
skrzyżowanie	ulica Lwowska[29] ciąg pieszo-rowerowy (do ul. ks. Schneidera i T. Zielińskiego)[30]
skrzyżowanie	ulica Zaporoska[31]
skrzyżowanie	ulica Szczęśliwa[32]
skrzyżowanie	ulica Żelazna[1][33]

Ulica położona jest na działkach ewidencyjnych o łącznej powierzchni 16 713 m², wg poniższego zestawienia^[1][34][35]:

Działki ewidencyjne.

numer	powierzchnia	zagospodarowanie	położenie	foto
nr 15, AM-33, obręb Południe[1][34]	9.134 m2	droga gminna	od ul. Owsianej do ul. Zaporoskiej
nr 44/3, AM-13, obręb Grabiszyn[1][35]	7.579 m2	droga gminna	od ul. Zaporoskiej do ul. Żelaznej

Współcześnie cała ulica znajduje się w strefie ograniczonej prędkości 30 km/h (z wyjątkiem skrzyżowań z ulicą Owsianą i Zaporoską)^[36]. Ulica w ramach opisanej strefy, jak i przyległe ulice, wskazana jest dla ruchu rowerowego, a na odcinku jednokierunkowym od ulicy Zaporoskiej do ulicy Szczęśliwej przewidziano kontraruch^[37][38]. Ponadto wskazuje się tę ulicę jako istotną dla spójności przestrzeni publicznej osiedla^[38]. Ulicą Zaproską przebiegają linie autobusowe w ramach komunikacji miejskiej^[39].

Zabudowa i zagospodarowanie

Zagospodarowanie

Nasyp kolejowy

Ul. Skwierzyńska 1

Ul. Skwierzyńska 4-10

Ul. Lubuska 1-3

Ul. Skwierzyńska 20 i 20a

Zieleń przy ulicy, dalej budynek ul. W. Stysia 53-69

Ul. Skwierzyńska 17-19

Ul. Skwierzyńska 22-24

(c) fck / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0

Zabudowa przy ul. Szczęśliwej 38-42a, Skwierzyńskiej 26-28b, Zaporoskiej 35-39f

Ul. Skwierzyńska 30-50

Ul. Skwierzyńska 34a

Ul. Skwierzyńska 35

Ul. Skwierzyńska 37

Ul. Skwierzyńska 39

Zieleń

Skwer Ptasi Zagajnik

Skwer Ptasi Zagajnik

Skwer ks. Schneidera

Ulica rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicą Owsianą, za którą na nasypie przebiega linia kolejowa nr 271 i linia kolejowa nr 273^[40].

Północno-zachodnia strona ulicy na odcinku od ulicy Owsianej do ulicy Lubuskiej to zabudowa szkoły, w tym dom mieszkalny dla pracowników przy ulicy Skwierzyńskiej 1 i gmach szkolny Technikum nr 15 przy ulicy Skwierzyńskiej 3-7^[2][14][41], wraz boiskiem^[42] i strzelnicą ^[43]. Dalej teren i w głębi blok mieszkalny przy ulicy Lubuskiej 1-3. Natomiast strona południowo-wschodnia dla tego odcinka obejmuje zespół garaży i kompleks zabudowy pierzejowej współczesnych budynków mieszkalnych oraz zachowanych dwóch kamienic przy ulicy Skwierzyńskiej od 4 do 20b^[2][17].

Zagospodarowanie terenu przy ulicy Skwierzyńskiej na odcinku od ulicy Lubuskiej do ulicy Zaporoskiej to wolnostojące, powojenne bloki (w tym po stronie północno-zachodniej przy ulicy Skwierzyńskiej 17-19 i po stronie południowo-wschodniej przy ulicy Skwierzyńskiej 22-24 oraz Zaporoskiej 24-26)^[2] i tereny zieleni, w tym nazwane: Skwer Ptasi Zagajnik i Skwer ks. Schneidera^[2][44].

Odcinek ulicy od ulicy Zaporoskiej do ulicy Szczęśliwej objęty jest ciągłą zabudową pierzejową. Po stronie północno-zachodniej są to zachowane kamienice przy ulicy Skwierzyńskiej 21-31 i powojenna zabudowa uzupełniająca przy ulicy Skwierzyńskiej 33 i Szczęśliwej 36. Ponadto w obrębie wnętrza międzyblokowego położone są oficyny przy ulicy Skwierzyńskiej 27a, 27b i 29a^[2][17]. Natomiast po stronie południowo-wschodniej ulicy teren zabudowany jest zespołem współczesnych budynków mieszkalno-usługowych o adresach: ul. Szczęśliwa 38-42a, Skwierzyńska 26-28b, Zaporoska 35-39f^[2].

Ostatni odcinek ulicy, od ulicy Szczęśliwej do ulicy Żelaznej, po stronie północno-wschodniej zabudowany jest wolnostojącymi budynkami mieszkalnymi przy ulicy Skwierzyńskiej 35, 37 i 38, a po stronie południowo-zachodniej budynkiem przy ulicy Skwierzyńskiej od numeru 30 do 50. Ponadto za tym budynkiem położony jest teren obiektu edukacji o adresie: ulica Skwierzyńska 34a – Wrocławska Szkoła Przyszłości^[2][45].

Ulica przebiega przez teren o wysokości bezwzględnej od 118,7 do 120,0 m n.p.m.^[26][46].

Zieleń

Przy ulicy Skwierzyńskiej znajdują się dwa nazwane obszary zieleni miejskiej:

• Skwer Ptasi Zagajnik, o powierzchni 4.154 m^{2[b][44][47][48]},
• Skwer ks. Schneidera, o powierzchni 2.988 m^{2[b][44][48][49]}.

Ponadto istnieje wskazanie tworzenia i zachowania szpalerów drzew wzdłuż ulicy^[38].

Demografia

Ulica przebiega przez kilka rejonów statystycznych o wysokim stopniu zaludnienia przy czym dane pochodzą z 31.12.2019 r.^[50].

Ochrona i zabytki

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki i inne obiekty historyczne:

Obiekty zabytkowe.

obiekt, położenie	powstanie, nr rej.[c]	fotografia
odcinek od ul. Owsianej do ulicy Lubuskiej
Kamienica, ulica Skwierzyńska 18[17][51]	około 1910 r. gez: rodzaj ochrony – inny[17]
Kamienica, ulica Skwierzyńska 20[17][52]	około 1915 r. gez: rodzaj ochrony – inny[17]
odcinek od ul. Zaproskiej do ulicy Szczęśliwej
Kamienica z farbiarnią Kellinga i restauracją Felixa Grojeckiego, obecnie apartamentowiec Casa Solare, ulica Skwierzyńska 21 / ulica Zaporoska 33[17][53]	XIX/XX wiek, 2014 r. (remont, przebudowa) gez: rodzaj ochrony – inny[17]
Kamienica, ulica Skwierzyńska 23[17][54]	około 1915 r. gez: rodzaj ochrony – inny[17]
Kamienica, ulica Skwierzyńska 25[17][55]	około 1915 r. gez: rodzaj ochrony – inny[17]
Kamienica, ulica Skwierzyńska 27[17][56]	około 1910-1915 r. gez: rodzaj ochrony – inny[17]
Oficyna mieszkalna, ulica Skwierzyńska 27a[17][57]	około 1905 r. gez: rodzaj ochrony – inny[17]
Kamienica, ulica Skwierzyńska 29[17][58]	około 1905 r. gez: rodzaj ochrony – inny[17]
Oficyna mieszkalna, ulica Skwierzyńska 29a[17][59]	około 1910 r. gez: rodzaj ochrony – inny[17]
Kamienica, ulica Skwierzyńska 31[17][60]	około 1910 r. gez: rodzaj ochrony – inny[17]

Ul. Skwierzyńska 29.

Zarówno dzielnica Południe jak i Gajowice jako całość ujęte są w gminnej ewidencji zabytków^[61][62].

Osiedle kompletne

Ulica Skwierzyńska na całej swej długości przebiega przez obszar tzw. osiedla kompletnego – Śródmieście Południowe – wskazanego przez urbanistów. W ramach standardów określonych w tym projekcie wyznaczono kierunki rozwoju tego obszaru, także na podstawie konsultacji społecznych, a ich realizacja oparta jest o Wytyczne przestrzenne na rzecz osiedli kompletnych^[63][64]. Dla obszarów i elementów zagospodarowania przestrzennego związanych z ulicą Skwierzyńską wskazano między innymi na takie elementy jak połączenia piesze i rowerowe, miejsca odpoczynku i spotkań, przebywania i spędzania czasu, sprzyjania bioróżnorodności m.in. tworzenie szpalerów drzew i utrzymaniu zieleni wysokiej, promocji aktywnego trybu życia^[38][48].

Baza TERYT

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (ULIC)^[65]:

• województwo: dolnośląskie (02)
• powiat: Wrocław (0264)
• gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław (0264011) gmina miejska
• Miejscowość podstawowa: Wrocław (0986283) miasto
• Gmina/dzielnica/delegatura: Wrocław-Krzyki (0264039), Wrocław-Fabryczna (0264029)
• Nazwa ulicy: ul. Skwierzyńska (20189).

Zobacz też

• Historia Wrocławia
• Architektura Wrocławia

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• ZygmuntZ. Antkowiak ZygmuntZ., Ulice i place Wrocławia, Wrocław-Warszawa-Kraków, seria: Biblioteka Wrocławska, tom 11, Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, 1970, Zam nr A/185/70 (C-9)  (pol.).
• Architekt S.C. Pracownia Projektowa, Architekt S.C. Pracownia Projektowa, 2011 [dostęp 2020-10-30] .
• RafałR. Eysymontt RafałR., ThomasT. Urban ThomasT., Wrocław na fotografii lotniczej z okresu międzywojennego, ze zbiorów Instytutu Herdera w Magdeburgu, Wrocław: wydawnictwo VIA NOVA, 2008  (pol.).
• BarbaraB. Galat-Rola BarbaraB. i inni, 100-lecie budynku Zespołu Szkół nr 25 we Wrocławiu, Okolicznościowy biuletyn historyczny wydany z okazji 60-lecia Szkoły, Wrocław: Zespół Szkół nr 25 we Wrocławiu, 2010  (pol.).
• Geoinfo7 Portal, Zarząd Geodezji, Kartografii i Katastru Miejskiego we Wrocławiu, 20 października 2020 [dostęp 2020-10-20]  (pol.).
• Geoportal Dolny Śląsk, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, 20 października 2020 [dostęp 2020-10-20]  (pol.).
• Geoportal Krajowy, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 20 października 2020 [dostęp 2020-10-20]  (pol.).
• JanJ. Harasimowicz JanJ. (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9  (pol.).
• HISTORIA OSIEDLA "ANNA", Spółdzielnia Mieszkaniowa Wrocław-Południe [dostęp 2020-10-30] .
• jg, Kolejna kamienica odzyska dawny blask. Wewnątrz będą nowe mieszkania i penthouse, Wrocław: tuwroclaw.com, 6 marca 2014 [dostęp 2020-10-26]  (pol.).
• Mapa Interaktywna Linii Kolejowych, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 21 października 2020 [dostęp 2020-10-21]  (pol.).
• Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31]  (pol.).
• Osiedla kompletne, Wrocław: Urząd Miejski Wrocławia, 6 maja 2019 [dostęp 2020-08-31]  (pol.).
• Przed/po Wrocławska architektura XX.XXI w., Autorzy pomysłu i tekstów: Fundacja Transformator (Michał Duda, Agata Gabiś, Karolina Jara), Oprawa graficzna: Marian Misiak, Zdjęcia: Jerzy Krzysztof Kos, Wroapp.pl, 2016 [dostęp 2019-09-16] .
• Rejestr TERYT, Główny Urząd Statystyczny, 20 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-21]  (pol.).
• Remontują zabytkową kamienicę Casa Solare we Wrocławiu, komercja24.pl, 15 października 2014 [dostęp 2020-10-26]  (pol.).
• Schematy komunikacji zbiorowej, Wrocław: Urząd Miejski Wrocławia, 3 kwietnia 2020 [dostęp 2020-08-13]  (pol.).
• Strzelnica Bractwa Kurkowego Miasta Wrocławia "Husarz", gdziestrzelac.eu [dostęp 2020-10-30] .
• System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2020 [dostęp 2020-08-13]  (pol.).
• Urbanity.pl [dostęp 2020-08-11] .
• Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 10 lipca 2020 [dostęp 2020-08-05]  (pol.).
• Zabytki Wrocławia, Urząd Miejski Wrocławia, 3 sierpnia 2020 [dostęp 2020-08-06]  (pol.).

Linki zewnętrzne

• Ulica Skwierzyńska, [w:] Wrocław: Gajowice, Południe [online], fotopolska.eu [dostęp 2020-10-21]  (pol.).
• ul. Skwierzyńska, [w:] rocław: Gajowice, Południe [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 587221 [dostęp 2020-10-21]  (pol.).
• ul. Skwierzyńska, wikimapia.org [dostęp 2020-10-21]  (pol.).