Ulica Zaułek w Bydgoszczy

ulica Zaułek

Stare Miasto w Bydgoszczy
Fragment między ul. Stefana Batorego, a ul. Jana Kazimierza. W tle tzw. most westchnień.
Państwo	Polska
Miejscowość	Bydgoszcz
Długość	190 m
Przebieg
ul. Stefana Batorego ul. Jana Kazimierza ul. Podwale
Położenie na mapie Bydgoszczy ulica Zaułek
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de ulica Zaułek
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 ulica Zaułek
53,121242°N 18,000171°E/53,121242 18,000171

Ulica Zaułek w Bydgoszczy - ulica na terenie miasta lokacyjnego Bydgoszczy.

Położenie

Ulica znajduje się w południowej części Starego Miasta. Rozciąga się na kierunku wschód-zachód, od ul. Podwale do ul. Stefana Batorego. Jej długość wynosi ok. 190 m.

Historia

Ulica Zaułek została wytyczona w połowie XIV wieku podczas kształtowania bydgoskiego miasta lokacyjnego. Stanowiła ona zaplecze posesji stojących przy ulicy Długiej, Starym Rynku i ul. Magdzińskiego, umożliwiając dowóz zaopatrzenia. Przy ulicy lokalizowano stajnie dla koni, budynki o charakterze gospodarczym i produkcyjnym, a z czasem i mieszkalnym, zapewniające należyte funkcjonowanie zlokalizowanych od strony ul. Długiej i Starego Rynku mieszkalnych budynków reprezentacyjnych^[1].

Podczas nadzorów archeologicznych nad pracami ziemnymi prowadzonymi w rejonie ul. Zaułek zarejestrowano relikty średniowiecznej zabudowy drewnianej. Na zapleczu kamienicy przy ulicy Długiej odsłonięto fragmenty budynku drewnianego budowanego w technice sumikowo-łątkowej, o podłodze wyłożonej półokrąglakami oraz spiżarnią w piwnicy, datowanego na 2 połowę XIV wieku. Z kolei na zapleczu kamienicy Stary Rynek 20, odkryto drewnianą latrynę, zaś w rejonie głównego budynku Biblioteki relikt drewnianej podłogi oraz architektury murowanej z XVI-XVIII wieku^[2]. Zarejestrowano również kolejne poziomy ulicy, wykładane sosnowymi półokrąglakami, położonymi na poprzecznie do nich usytuowanych legarach. Wpływ na to mógł mieć gospodarczy charakter ulicy, wymagający sprawnego dowozu niezbędnych w handlu czy życiu codziennym towarów^[1].

Na szczegółowym planie zabudowy miasta, sporządzonym przez pruskiego geometrę Gretha w 1774 r., posesje wzdłuż ulicy zajęte są częściowo przez istniejącą w tym czasie zabudowę, częściowo zniszczoną. Są to w większości zabudowania gospodarcze. Na planie z 1834 r. i kolejnym z 1876 r. budynki te mają już charakter ciągłej pierzei. W kolejnych latach charakter ulicy nie zmieniał się, zarówno pod względem przestrzennym, jak i architektonicznym.

Ulica Zaułek została częściowo odnowiona w 2005 r. Modernizacja nawierzchni ulicy jest jednym z projektów ujętych w Planie Rewitalizacji Bydgoszczy.

Nazwy

Ulica w przekroju historycznym posiadała następujące nazwy^[3]:

• 1800-1816 - Hinter Gasse
• 1840-1920 - Mottgasse
• 1920-1939 - Zaułek
• 1939-1945 - Mottgasse
• od 1945 - Zaułek

Architektura

Ulica Zaułek przetrwała w niezmienionym kształcie przestrzennym od okresu średniowiecznego. Podobnie jak w przeszłości stanowi ona zaplecze umożliwiające komunikację z nieruchomościami stojącymi przy Starym Rynku, ulicy Długiej i Magdzińskiego. Stanowi stosunkowo wąski trakt, którego pierzeje stanowią zaplecza budynków wzniesionych w większości w końcu XVIII i w XIX wieku. Niektóre obiekty kryją w sobie gotyckie piwnice, zaadaptowane na kluby rozrywkowe np. „Merlin”. Do ciekawszych akcentów ulicy należy tzw „most westchnień” w obrębie budynku Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, który jest łącznikiem budynku przy Starym Rynku 24 i Długiej 41.

Przypisy

Zobacz też

• Stare Miasto w Bydgoszczy

Bibliografia

• Derenda Jerzy red.: Piękna stara Bydgoszcz. Tom I z serii: Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006. ISBN 83-916178-0-7, 978-83-916178-0-9, 83-916178-5-8, 978-83-916178-5-4, 83-916178-1-5, 978-83-916178-1-6
• Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996