Vaud

	Vaud; fr. Canton de Vaud
	Vaud; fr. Canton de Vaud
	kanton
Herb	Flaga
Państwo	Szwajcaria
Siedziba	Lozanna
Data powstania	1803
Kod ISO 3166-2	CH-VD
Powierzchnia	3 212,03 km²
Populacja (2018); • liczba ludności	; 800 162
• gęstość	249 os./km²
Języki urzędowe	francuski
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba dystryktów	10
Liczba gmin	309
	Położenie na mapie Szwajcarii;
	Strona internetowa

Vaud (fr.: Vaud) – kanton w zachodniej Szwajcarii. Vaud dołączył do Konfederacji Szwajcarskiej w 1803 roku. Nazwa pochodzi od łac. Pagus Valdensis. Stolicą jest Lozanna.

Geografia

Południowa część kantonu leży nad Jeziorem Genewskim. Od strony północnej Vaud graniczy z kantonem Neuchâtel i jeziorem o tej samej nazwie. Po stronie zachodniej rozlega się łańcuch gór Jura, tworzący granicę z Francją. Na wschodzie Vaud graniczy z kantonami Fryburg i Berno, na południowym zachodzie z kantonem Genewa i na południowym wschodzie z kantonem Valais. Najwyższy szczyt, Sommet des Diablerets, znajduje się 3210 m n.p.m.

Historia

Ziemie kantonu były zamieszkane już w czasach prehistorycznych. Później zamieszkiwało je celtyckie plemię Helwetów. W 58 r. p.n.e. zostały podbite przez Cezara. Rzymianie założyli wiele miast, m.in. Nyon (łac.: Noviodunum), Vevey (łac.: Viviscus) i Lozannę (łac.: Lausonium lub Lausonna). Między II a IV w. osiedlili się tutaj Alamanowie. W V w. zostały podbite przez Burgundów, a później przez Franków pod wodzą Merowingów. Do 888 w imperium Karolingów. W latach 1032–1218 pod panowaniem niemieckiej dynastii Zähringen. Po niej ziemie te weszły w skład księstwa Sabaudii. Na początku XV w. były okupowane przez wojska berneńskie, a od 1536 r. włączone do Berna. Reformacja zawitała tu za sprawą Piotra Vireta, współpracownika Kalwina. Przez wiele lat próbowano zrzucić zwierzchnictwo Berna. Udało się to dopiero podczas rewolucji francuskiej. W 1803 kanton stał się częścią Szwajcarii.

Demografia

Językiem urzędowym kantonu jest język francuski. Językami z najwyższym odsetkiem użytkowników są:

język francuski – 81,8%,
język niemiecki – 4,7%,
język włoski – 2,9%^[1].

Podział administracyjny

W dniu ustanowienia Republiki Helweckiej, tj. 17 czerwca 1798 r., ówczesny kanton Lemanu (fr. canton du Léman) liczył 17 dystryktów (fr.: district). W 1803 r., gdy Napoleon narzucił Szwajcarii nową konstytucję, utworzony kanton Vaud został podzielony na 19 dystryktów.

Obecnie (tj. od 1 stycznia 2008 r.) kanton dzieli się na 10 dystryktów, obejmujących aktualnie (tj. na dzień 1 stycznia 2017 r.) 309 gmin z 800 162 mieszkańcami. Są to dystrykty (wszystkie liczby ludności aktualne na grudzień 2018 r.):

Aigle, ze stolicą Aigle (15 gmin, 434,85 km², 45 551 mieszk.);
Broye-Vully, ze stolicą Payerne (31 gmin, 265,02 km², 43 155 mieszk.);
Gros-de-Vaud, ze stolicą Échallens (37 gmin, 230,79 km², 45 264 mieszk.);
Jura-Nord vaudois, ze stolicą Yverdon-les-Bains (73 gminy, 702,52 km², 92 073 mieszk.);
Lozanna, ze stolicą Lozanna (6 gmin, 65,14 km², 166 980 mieszk.);
Lavaux-Oron, ze stolicą Bourg-en-Lavaux (17 gmin, 134,57 km², 62 350 mieszk.);
Morges, ze stolicą Morges (62 gminy, 373,01 km², 82 632 mieszk.);
Nyon, ze stolicą Nyon (47 gmin, 307,30 km², 100 761 mieszk.);
Ouest lausannois, ze stolicą Renens (8 gmin, 26,34 km², 76 336 mieszk.);
Riviera-Pays-d'Enhaut, ze stolicą Vevey (13 gmin, 282,9 km², 85 060 mieszk.).

Kanton obejmuje również jezioro Joux (8,77 km²) oraz części powierzchni jezior Murten (8,35 km²), Neuchâtel (74,14 km²) i Genewskiego (298,10 km²), które formalnie nie należą do żadnego dystryktu ani gminy. Po uwzględnieniu tych areałów wodnych daje to powierzchnię kantonu równą 3 212,03 km².

Polityka

W kantonie działa Ligue vaudoise [1], wydająca dwutygodnik La Nation.

Przypisy

↑ Statistique suisse.

Linki zewnętrzne

Strona oficjalna kantonu

[1] Statistique suisse.

[1]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne