Vicenza
| gmina | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Prowincja | |
| Kod ISTAT | 024116 |
| Powierzchnia | 80 km² |
| Populacja (2004) • liczba ludności |
|
| • gęstość | 1325,9 os./km² |
| Numer kierunkowy | 0444 |
| Kod pocztowy | 36100 |
Położenie na mapie prowincji Vicenza.svg) | |
Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej  | |
Położenie na mapie Włoch  | |
 45°33′N 11°33′E/45,550000 11,550000 | |
| Strona internetowa | |
Vicenza ([viˈʧɛnʦa], pol. uproszczona: wiczenca) – miasto i gmina w północno-wschodnich Włoszech, w regionie Wenecja Euganejska, w prowincji Vicenza. Leży u podnóży Alp Weneckich, nad rzeką Bacchiglione w dorzeczu Brenty, w odległości ok. 60 km na zachód od Wenecji i ok. 200 km na wschód od Mediolanu.
W grudniu 2008 Vicenza liczyła 115 000 mieszkańców, a jej obszar metropolitalny 270 000 osób.
Vicenzę rozsławił przede wszystkim XVI-wieczny renesansowy architekt Andrea Palladio. Do jego tradycji nawiązują dzieła Vincenza Scamozzi. Poza ich budowlami istnieje tu wiele innych zabytków sztuki z różnych epok, co czyni miasto celem turystyki kulturalnej.
W Vicenzy znajduje się amerykańska baza wojskowa Ederle.
Historia
Dzieje miasta sięgają starożytności. Pierwsza osada powstała między 11 a 7 wiekiem p.n.e. Obszar ten zamieszkiwali Euganejczycy, później (w III – II w. p.n.e.) Wenetowie. Kultura Wenetów wykazywała wpływy Etrusków i Greków. Byli oni sprzymierzeńcami Rzymu w walce przeciwko Galom. W późniejszym okresie ulegli romanizacji (latynizacji). W 49 p.n.e. mieszkańcy Vicetii lub Vincentii (nazwa miasta oznacza „zwycięstwo”) otrzymali obywatelstwo rzymskie. Miasto leżało przy ważnej drodze z Mediolanu do Akwilei, jednak pozostawało w cieniu Patavium (Padwy). Był tu teatr i akwedukt. Z tamtych czasów pozostały trzy mosty przez rzeki Bacchiglione i Retrone oraz pojedyncze łuki akweduktu obok Porta Santa Croce.
U schyłku cesarstwa zachodniorzymskiego miasto przeżywało najazdy Herulów, Wandalów, Wizygotów i Hunów. Ostrogoci zdobyli Vicenzę w 489. Później przeszła pod panowanie Bizancjum i wcielone do egzarchatu Rawenny. W VI w. (prawdopodobnie w 569) zdobyli je Longobardowie i włączyli do swego królestwa, w którym pozostawało aż do jego podboju przez Karola Wielkiego.
W 899 Vicenza została zniszczona przez Madziarów.
W 1001 cesarz Otton III przekazał władzę nad miastem biskupowi, ale wkrótce Vicenza osiągnęła niezależność. W 1167 przystąpiła do Ligi Lombardzkiej, walczącej z cesarzem Fryderykiem I. Po zawarciu pokoju Liga rozpadła się na zwalczające się frakcje.
W czasie walk reaktywowanej Ligi Lombardzkiej z cesarzem Fryderykiem II podesta Alberico da Romano (wybrany w 1230) raz był po stronie gwelfów a raz gibelinów, podobnie jak jego brat Ezzelino III da Romano z Treviso.
W latach 1311–1387 Vicenzą rządził ród Della Scala (Scaligeri) z Werony. Po przejściowych rządach Viscontich z Mediolanu, miasto w 1404 przeszło pod panowanie Wenecji (1404–1797).
W połowie XVI wieku Vicenza była kandydatką na siedzibę soboru, który ostatecznie odbył się w Trydencie.
Również w XVI w. tworzył w mieście i okolicy renesansowy architekt Andrea Palladio.
Po wojnach napoleońskich Vicenza wraz z Wenecją przypadła Austrii. W 1866 weszła w skład Królestwa Włoch.
W czasie I i II wojny światowej w rejonie Vicenzy toczyły się ciężkie walki. W latach 1944–1945 miasto było bombardowane. Zniszczone zostały m.in. dwa teatry. Zginęło 2000 osób.
Po wojnie, w czasie włoskiego „cudu gospodarczego” Vicenza stała się jednym z najbogatszych miast włoskich.
Od 1990 znajduje się tu filia Uniwersytetu Padewskiego – Instytut Inżynierii Zarządzania w Vicenza.
Ludzie związani z Vicenzą
- Aulus Caecina Alienus (I w.) – generał rzymski, kwestor Hispania Baetica w 68
- Augustyn Luciani (zm. 1493) – biskup czeskich utrakwistów
- Niccolò Leoniceno (Nicolo Leoniceno, Nicolaus Leoninus, Nicolaus Leonicenus Vicentinus, Nicolo Lonigo, Nicolò da Lonigo da Vincenza) (1428–1524) – włoski przyrodnik i humanista
- Valerio Belli (Valerio Vicentino) (1468–1546) – medalierz, miedziorytnik i twórca intaglio
- Gian Giorgio Trissino (1478–1550) – poeta i językoznawca
- Francesco Chieregati (1479–1539) – nuncjusz apostolski w Anglii, Hiszpanii, Portugalii, biskup Teramo-Atri
- św. Kajetan (1480-1547) prezbiter i założyciel zakonu Teatynów.
- Luigi Da Porto (1485–1529) – pisarz i historyk, znany jako autor Romea i Julii, będącej inspiracją dla Szekspira
- Antonio Pigafetta (1491–1534) – włoski podróżnik i kronikarz, uczestnik wyprawy Magellana
- Andrea Palladio (1508–1580) – architekt
- Nicola Vicentino (1511–1575 lub 1576) – kompozytor i teoretyk muzyki
- Vincenzo Scamozzi (1548–1616) – architekt
- Giacomo Zanella (1820–1888) – poeta
- Adolfo Farsari (1841–1898) – włoski fotograf, pracujący w Japonii
- Antonio Fogazzaro (1842–1911) – pisarz i poeta
- Maria Bertilla Boscardin (1888–1922) – zakonnica i pielęgniarka, kanonizowana w 1961
- Tullio Campagnolo (1901–1983) – włoski kolarz, wynalazca i producent rowerów
- Roberto Busa (1913–2011) – jezuita, ksiądz, pionier użycia komputerów do analizy lingwistycznej tekstu, autor Index Thomisticus
- Mariano Rumor (1915–1990) – włoski polityk
- Luigi Meneghello (1922–2007) – pisarz i nauczyciel akademicki
- Flo Sandon's (Mammola Sandon) (1924–2006) – włoska piosenkarka
- Goffredo Parise (1929–1986) – pisarz i dziennikarz
- Federico Faggin (ur. 1941) – fizyk i przedsiębiorca
- Sonia Gandhi (ur. 1946) – indyjska działaczka polityczna
- Paolo Rossi (ur. 1956) – włoski piłkarz
- Massimo Biasion (ur. 1958) – kierowca wyścigowy
- Gelindo Bordin (ur. 1959) – włoski lekkoatleta, maratończyk
- Roberto Baggio (ur. 1967) – włoski piłkarz
- Amy Adams (ur. 1974) – amerykańska aktorka
Zabytki
Historyczne centrum miasta zostało wpisane w 1994 r. na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Zabytki sakralne
- Katedra (XIII – XVI w.)
- Kościół Santi Felice e Fortunato(X, XII w.)
- Sanktuarium Matki Bożej z Monte Berico
- Kościół Santa Maria in Araceli (projekt wykonał prawdopodobnie Guarino Guarini)
- Kościół San Vincenzo
Budowle świeckie
- Budowle A. Palladia:
- Basilica Palladiana
- Palazzo del Capitaniato
- Palazzo Chiericati
- Palazzo Barbaran da Porto
- Casa Cogollo
- Palazzo Porto
- Palazzo Porto in piazza Castello
- Palazzo Thiene Bonin Longare
- Palazzo Valmarana
- Arco delle Scalette
- Teatro Olimpico
- Wille: La Rotonda, Villa Gazzotti, Villa Trissino a Cricoli
Zdjęcia zabytków Vicenzy
Piazza dei Signori
Panorama historycznego centrum miasta
Zabytki sakralne
Katedra
Kościół San Vincenzo
Kościół Santa Maria in Araceli
Sanktuarium Madonna di Monte Berico
Dzieła A. Palladia
Basilica Palladiana
Palazzo del Capitanio
Palazzo Chiericati
Palazzo Valmarana
Teatro olimpico
La Rotonda
Miasta partnerskie
| Abruzja | |
|---|---|
| Apulia | |
| Basilicata | |
| Dolina Aosty[B] |
|
| Emilia-Romania | |
| Friuli-Wenecja Julijska[B] |
|
| Kalabria | |
| Kampania | |
| Lacjum | |
| Liguria | |
| Lombardia | |
| Marche | |
| Molise | |
| Piemont | |
| Sardynia[B] | |
| Sycylia[B] | |
| Toskania | |
| Trydent-Górna Adyga[B] | |
| Umbria | |
| Wenecja Euganejska |
- ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią i Ukrainą
Media użyte na tej stronie
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Italy (Commons photos) → en-Wikipedia Italy.
.svg)
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
.jpg)
Autor: Palladio, Licencja: CC BY-SA 2.5
Vicenza, Veneto, Italy. Villa La Rotonda.
Autor: Hans A. Rosbach, Licencja: CC BY-SA 3.0
Palazzo Valmarana Braga in en:Vicenza by en:Andrea Palladio
.jpg)
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
Teatro Olimpico. Theater located in Vicenza, designed in 1580 by the architect of the Renaissance Andrea Palladio. It is generally considered the first permanent covered theater of modern times. View of the stage wall (Scaenae frons). Detail of the wooden decor of Vincenzo Scamozzi, visible through the openings of the stage wall.
Il santuario della Madonna di Monte Berico fotografato dal Viale X Giugno
.jpg)
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
The church of San Vincenzo is a historic Catholic worship site in Vicenza, whose construction with subsequent extensions dates from the end of the 14th century to the first half of the eighteenth century. The facade overlooks Piazza dei Signori, in front of the Palladian Basilica, and is inserted into the center of the Palazzo del Monte di Pietà, interrupting its uniform texture.
_-_Sud_esposizione.jpg)
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
Vicenza Cathedral view of the Piazza del Duomo.
Autor: Derivative work: F l a n k e r, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Vector flag of Veneto.
.jpg)
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
The "Piazza dei Signori" and the Monte Pietà - South West exposure - in Vicenza.
Autor:
- Map_of_region_of_Veneto,_Italy.svg: User:Vonvikken
- Italy_North_location_map.svg: User:NordNordWest
- derivative work: Milenioscuro (talk)
Location map of Veneto region (Italy)
_-_facade_on_Piazza_dei_signori.jpg)
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą City of Vicenza and the Palladian Villas of the Veneto.
Pronunciation of the name of the city in Italian - male, northern accent
Map of the municipality (comune) of Vicenza (province of Vicenza, region Veneto, Włochy)
Autor: Federico Candoni, Licencja: CC BY-SA 4.0
This is a photo of a monument which is part of cultural heritage of Italy. This monument participates in the contest Wiki Loves Monuments Italia 2017. See authorisations.
.jpg)
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
To obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, pod nazwą City of Vicenza and the Palladian Villas of the Veneto.
.jpg)
Autor: Didier Descouens, Licencja: CC BY-SA 4.0
Palazzo del Capitanio also known as loggia del Capitanio or loggia Bernarda, is a palazzo in Vicenza, northern Italy, designed by Andrea Palladio in 1565 and built between 1571 and 1572. It is located on the central Piazza dei Signori, facing the Basilica Palladiana.
