Virgilio Calori

Virgilio Calori

Virgilio Calori, 1860
Data i miejsce urodzenia	21 lipca 1832 Bonaduz, Gryzonia
Data i miejsce śmierci	5 listopada 1874 Wiedeń
Zawód, zajęcie	Artysta baletu: tancerz, baletmistrz, choreograf
Narodowość	włoska
Edukacja	Scuola di Ballo Teatro alla Scala w Mediolanie
Stanowisko	Dyrektor baletu Warszawskich Teatrów Rządowych (1869-1874)
Małżeństwo	Maria Calori[1]
Dzieci	Virginia Calori

Virgilio Calori, także Virgilius, Wirgiliusz (ur. 21 lipca 1832 w Bonaduz w kantonie Gryzonia, zm. 5 listopada 1874 w podróży z Warszawy do Wiednia) – włoski tancerz i baletmistrz działający w latach 1869-1874 w Warszawie; ojciec śpiewaczki Virginii (Wirginii) Calori (ok. 1870-1917)^[1].

Kariera artystyczna

Od 1847 uczył się w szkole tańca Teatro alla Scala w Mediolanie pod okiem sławnego pedagoga Carlo Blasisa. Po dwóch latach nauki był już pierwszym tancerzem w Brescii, a później występował w Mediolanie, Neapolu, Wenecji, Genewie, Pradze i Budapeszcie. Od 1 października 1858 był pierwszym tancerzem opery dworskiej w Wiedniu, co łączył z występami gościnnymi w Bratysławie, Wrocławiu i Pradze oraz z prowadzeniem szkoły tańca w Wiedniu.

W Teatrze Wielkim

We wrześniu 1869 przyjechał do Warszawy i 1 października tego roku został dyrektorem baletu Warszawskich Teatrów Rządowych^[1][2]. Okazał się utalentowanym i pracowitym choreografem, a także uzdolnionym pedagogiem^[3], co udowodnił już wcześniej w Wiedniu. W czasie swojej 5-letniej pracy w Teatrze Wielkim dbał o kształcenie tancerzy i poziom artystyczny baletu warszawskiego. Czasami też występował, m.in. w swoim balecie Tancerze europejscy w Chinach jako jeden z błaznów dworskich (7 maja 1870)^[1]. Jego najwybitniejszym osiągnięciem choreograficznym w Warszawie był balet Pan Twardowski z muzyką Adolfa Sonnenfelda, który osiągnął wielkie powodzenie wśród publiczności i prezentowany był na scenie Teatru Wielkiego przez długie lata. Na początku września 1874 Calori zachorował i zmarł jeszcze w tym roku podczas swojej podróży do Wiednia^[1].

Pozostawił po sobie w Polsce trwałe, choć nieczytelne już dziś niestety wspomnienie w słowach popularnej dziecięcej piosenki:

Ojciec Wirgiliusz uczył dzieci swoje,
A miał ich wszystkich sto dwadzieścia troje.
Hejże, dzieci! Hejże-ha!
Róbcie wszystko to, co ja.

Mało kto wie, że ów "ojciec Wirgiliusz" to właśnie baletmistrz Virgilio Calori, a tajemnicza liczba 123 to łączna ilość tancerzy ówczesnego zespołu baletowego i uczniów szkoły baletowej Teatru Wielkiego, którymi kierował on w latach 1869-1874^[4].

Pan Twardowski w choreografii Virgilio Caloriego, Teatr Wielki, Warszawa 1874

Prace choreograficzne w Warszawie

• 04.11.1869: Flick i Flock, balet fantastyczno-komiczny w 3 aktach według Paolo Taglioniego, 6 obrazach, muzyka Peter Ludwig Hertel^[5]
• 16.01.1870: Córka źle strzeżona, balet komiczny w 2 aktach, 3 obrazach, muzyka różnych kompozytorów^[6]
• 13.02.1870: Kadryle włoskie, balet-divertissement w 1 akcie muzyka N.N^[7].
• 07.05.1870: Tancerze europejscy w Chinach, balet w 2 aktach, 3 obrazach, muzyka Adam Münchheimer, Daniel Auber i Paolo Giorza^[8]
• 01.12.1870: Figle szatana, balet fantastyczno-czarodziejski w 4 aktach, 6 obrazach, muzyka Adam Münchheimer i Stanisław Moniuszko^[9]
• 11.06.1871: Libella, czyli Zemsta owadu, balet mimiczno-czarodziejski w 2 aktach, 3 obrazach, muzyka Friedrich von Flotow, Stanisław Moniuszko i inni^[10].
• 28.01.1872: Almea, uczennica Amora, balet-divertissement w 1 kaci, muzyka różnych kompozytorów^[11]
• 20.04.1873: Meluzyna, balet fantastyczno-czarodziejski w 4 aktach, 9 obrazach, muzyka Adolf Sonnenfeld^[12]
• 06.07.1874: Pan Twardowski, balet czarodziejsko romantyczny w 4 aktach, 12 obrazach, muzyka Adolf Sonnenfeld^[13]

Przypisy

Bibliografia

• Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973, s. 77.
• Irena Turska, Przewodnik baletowy, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1973.
• Janina Pudełek, Warszawski balet w latach 1867-1915, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1981.
• Janina Pudełek, "Ojciec Wirgiliusz" Calori, twórca baletu "Pan Twardowski" [w:] Pan Twardowski, program premiery Teatru Wielkiego - Opery Narodowej z 27 kwietnia 2008, pod red. Pawła Chynowskiego, s. 11-18.
• Stanisław Goślicki, Pamiętnik Teatrów Warszawskich za rok 1870, Dyrekcja Rządowa Teatrów Warszawskich, G. Sennewald, Warszawa 1871, s. 16.
• Stanisław Goślicki, Pamiętnik Teatrów Warszawskich za rok 1871, Dyrekcja Rządowa Teatrów Warszawskich, G. Sennewald 1872, s. 16, egzemplarze obydwu w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych.
• Mieczysław Rulikowski, Teatr warszawski od czasów Osińskiego, 1825-1915, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów 1938.
• Antoni Sygietyński, Balet warszawski na przełomie XIX i XX wieku, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1971.
• "Kurier Warszawski", 1874 nr 256;
• "Tygodnik Ilustrowany", 1874 nr 225, w tym numerze podobizna.
• Michał Chomiński, Wspomnienia, notatki, w zbiorze Rulikowskiego w Dziale Dokumentacji Zakładu Historii i Teorii Teatru Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
• Jan Seweryn Jasiński, Wspomnienia, notatki, w zbiorze Rulikowskiego w Dziale Dokumentacji Zakładu Historii i Teorii Teatru Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
• Baza danych o publikacjach UJ na podstawie Bibliografii Polskiej Estreichera

Fotografie Virgilio Caloriego posiada w swoich zbiorach Muzeum Teatralne w Warszawie.