Władysław Świątecki

Władysław Świątecki

kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1895 Warszawie
Data i miejsce śmierci	28 kwietnia 1944 Edynburg
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	8 eskadra wywiadowcza 2 pułk lotniczy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka
Późniejsza praca	Instytut Badań Technicznych Lotnictwa, Plage i Laśkiewicz
Odznaczenia

Nagrobek Władysława Świąteckiego, Edynburg – Corstophine Hill Cemetery

Władysław Świątecki^[a] (ur. 20 grudnia 1895 w Warszawie, zm. 28 kwietnia 1944 w Edynburgu^[2]) – kapitan pilot inżynier Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, wynalazca.

Życiorys

Reklama prasowa wytwórni inż. Świąteckiego z 1939 r.

Syn Jana i Józefy z domu Papiewskiej, ukończył Szkołę Handlową w Radomiu, następnie rozpoczął studia na Politechnice Petersburskiej. Wybuch I wojny światowej przerwał mu naukę, 20 maja 1916 roku został powołany do odbycia służby wojskowej w armii Imperium Rosyjskiego^[2]. Ukończył Petersburską Inżynieryjną Szkołę Chorążych, a następnie służył w baonie kolejowym. 2 listopada 1917 roku wstąpił do I. Korpusu Polskiego w Rosji i został skierowany do oddziału awiacyjnego^[2].

Do Wojska Polskiego wstąpił 11 listopada 1918 roku. Dowodził oddziałem który zajmował lotnisko mokotowskie^[3]. W 1916 roku otrzymał przydział do 8. eskadry wywiadowczej i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Walczył nad Pińskiem, nad Dźwiną, w obronie Torunia. W czasie walk wykonał 43 loty wywiadowcze i 13 lotów na bombardowanie^[2].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku, służył w 2 pułku lotniczym. Został przydzielony jako referent do składu Polskiej Misji Zakupów Wojskowych we Francji, odbył studia w École Supérieure d’Aéronautique, gdzie zajął się zagadnieniem wyrzutników bombowych. W 1923 roku skonstruował i opatentował wyrzutnik bomb lotniczych, w który, od 1925 r., zaczęto wyposażać samoloty lotnictwa polskiego^[2].

Powrócił z Francji do Polski w 1926 roku i rozpoczął pracę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie z którego odszedł w listopadzie. W 1928 uzyskał tytuł inżyniera w Wyższej Szkole Aeronautyki i Konstrukcji Mechanicznych w Paryżu^[4]. Został przeniesiony w stan nieczynny i zatrudnił się w wytwórni lotniczej Plage i Laśkiewicz^[5] jako dyrektor działu lotniczego^[6]. Z dniem 31 października 1929 został przeniesiony do rezerwy i przeniesiony w rezerwie do 6 pułku lotniczego we Lwowie^[7].

W wytwórni Plage i Laśkiewicz pracował do 1930 roku, kiedy to odszedł i wspólnie z inżynierem Bohdanem Marchwińskim założył zakład produkcyjny "Władysław Świątecki inżynier konstruktor. Dostawca wyrzutników bombowych w Lublinie"^[8] przy ul. Chopina 4 w Lublinie. Sprzedawał swoje wyrzutniki (i licencję na ich produkcję) do krajów europejskich - Rumunii, Jugosławii, Francji, Belgii, Hiszpanii, Holandii i Portugalii^[5]. Rozwijał swoją firmę, w 1934 roku przeniósł zakład na ul. Lubartowską 50, zwiększył zatrudnienie do 40 osób. Poza produkcją wyrzutników zajmował się również produkcją rowerów - był założycielem i właścicielem Lubelskiej Wytwórni Rowerów z siedzibą przy ul. Lubartowskiej 50 - skład fabryczny i sklep firmowy przy ul. Królewskiej 11 w Lublinie. Długo nie udawało mu się uzyskać zamówień na swe wyrzutniki ze strony Wojska Polskiego, nastąpiło to dopiero w 1939 roku^[5]. Firma Świąteckiego miała dostarczać wyrzutniki do samolotów skonstruowany i produkowanych w kraju (PZL.38 Wilk, PZL.50 Jastrząb, PZL.46 Sum i PZL.49 Miś) oraz do zakupionych za granicą (Morane-Saulnier MS.406, Fairey Battle i CANT Z.506)^[8]. W latach 1919–1939 zarejestrował w Urzędzie Patentowym 14 własnych wzorów użytkowych^[5].

Po klęsce wrześniowej przedostał się przez Węgry, Jugosławię i Włochy do Francji, gdzie pracował w przemyśle lotniczym^[9]. Został skierowany do firmy S.A.D.E.A., gdzie pracował przy konstruowaniu wyrzutników bombowych^[10]. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał numer służbowy RAF P-0559^[11] i został skierowany do Delegatury Inspektoratu Lotnictwa w Blackpool^[2]. Pod koniec 1941 roku został przydzielony do Biura Instrukcji i Tłumaczeń przy Centrum PSP^[12].

Pracował nad zastosowaniem swoich rozwiązań w angielskich i amerykańskich samolotach. Brytyjczycy wyprodukowali ponad 165 tys. takich wyrzutników instalowanych w bombowcach brytyjskich^[13]. Jego zmodyfikowane wyrzutniki zamontowano w Lancasterach 9, 12 i 617 Dywizjonów RAF i dostosowano do użycia największych bomb lotniczych - Grand Slam, Tallboy i T-12 Cloudmaker^[9]. W 1943 r. inny wynalazca polski Jerzy Rudlicki rozwinął koncepcję Świąteckiego, opracowując specjalny wyrzutnik do bombardowań powierzchniowych z dużej wysokości, które zastosowane były w bombowcach amerykańskich B-17 Flying Fortress^[14].

Po długiej chorobie zmarł 28 kwietnia 1944 roku w polskim szpitalu wojskowym w Edynburgu^[8], został pochowany na Edinburgh (Corstorphine Hill) Cemetery^[15].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 338^[16]
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie)^[16]
• Złoty Krzyż Zasługi (7 lipca 1931)^[17]
• Medal Lotniczy (trzykrotnie)
• Polowa Odznaka Pilota nr 37 (11 listopada 1928)^[18]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Jerzy BJ.B. Cynk Jerzy BJ.B., Samolot bombowy PZL P-37 Łoś, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, ISBN 83-206-0836-8, OCLC 233520604 .
• Jerzy B. Cynk, Tajemnica wyrzutników Świąteckiego, „Skrzydlata Polska” nr. 5/6, 1973.
• Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.

Linki zewnętrzne

• Opisy patentowe Władysława Świąteckiego w bibliotece Polona