Władysław Eugeniusz Heller

Władysław Eugeniusz Heller

zdjęcie z 1933
pułkownik dyplomowany pilot
Data i miejsce urodzenia	27 czerwca 1895 Stanisławów
Data i miejsce śmierci	18 października 1943 Ballycastle
Przebieg służby
Lata służby	1914–1943
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego Armée de l’air RAF
Jednostki	4 pułk lotniczy 1 pułk lotniczy 1 Grupa Lotnicza Brygada Bombowa
Stanowiska	dowódca pułku dowódca grupy dowódca brygady
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa * kampania wrześniowa
Odznaczenia

Władysław Eugeniusz Heller (ur. 27 czerwca 1895 w Stanisławowie, zm. 18 października 1943 w Ballycastle) – pułkownik dyplomowany obserwator Wojska Polskiego oraz Polskich Sił Powietrznych we Francji i Wielkiej Brytanii.

Życiorys

Władysław Eugeniusz Heller siedmioklasową szkołę realną ukończył w Stanisławowie i w 1912 uzyskał maturę, a na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Lwowskiej zaliczył cztery semestry^[1]. W latach 1912–1914 działał w Drużynach Strzeleckich we Lwowie. Podczas I wojny światowej od 1 sierpnia 1914 do 26 października 1918 służył w armii austriackiej. Walczył na frontach: rosyjskim, rumuńskim i włoskim na stanowisku komendanta plutonu i baterii w Pułku Armat Polowych Nr 2 (od 1916 – Pułk Haubic Polowych Nr 5, od 1918 – Pułk Artylerii Polowej Nr 105)^[1][2][3][4].

Od 30 października 1918 służył w Wojsku Polskim. Będąc na stanowisku dowódcy baterii brał udział w obronie Przemyśla oraz jako oficer wywiadowczy 1 pułku artylerii polowej w obronie Lwowa. Od 1 maja do 7 czerwca 1919 był słuchaczem II Kursu adiutantów w Warszawie, a od 16 czerwca do 30 listopada 1919 słuchaczem I Kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Pełnił obowiązki szefa wydziału w V oddziale Naczelnego Dowództwa od grudnia 1919 do sierpnia 1920 w czasie wojny polsko-bolszewickiej, a następnie w dowództwie 7 Brygady Rezerwowej był oficerem ds. operacyjnych. 9 września 1920 został zatwierdzony w stopniu kapitana artylerii z dniem 1 kwietnia 1920, w „grupie byłej armii austro-węgierskiej”. 1 czerwca 1921, w stopniu kapitana przydzielonego do Sztabu Generalnego, pełnił służbę w Dowództwie 2 Armii, pozostając na ewidencji 2 pułku artylerii polowej^[5]. Kierownik referatu Organizacyjno-Mobilizacyjnego w IV Departamencie Ministerstwa Spraw Wojskowych w latach 1921–1922. W latach 1922–1923 był słuchaczem II Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Od 1 marca^[6] do 19 października 1924 ukończył Szkołę Pilotów w Bydgoszczy^[1].

19 października 1924 został przeniesiony z 1 do 4 pułku lotniczego w Toruniu na stanowisko dowódcy I Dywizjonu Wywiadowczego^[7]. Z dniem 19 października 1925 został przydzielony do Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie na stanowisko asystenta^[8]. Od 20 stycznia 1930 zastępca dowódcy 6 pułku lotniczego we Lwowie^[9]. 28 stycznia 1931 został wyznaczony na stanowisko dowódcy 4 pułku lotniczego w Toruniu^[10]. 21 kwietnia 1934 roku został II zastępcą szefa Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie^[11], a w listopadzie 1935 objął dowództwo 1 pułku lotniczego w Warszawie. Od sierpnia 1938 do sierpnia 1939 dowódca 1 Grupy Lotniczej w Warszawie^[12][13].

W czasie kampanii wrześniowej dowodził Brygadą Bombową^[12]. Po kampanii przedostał się przez Rumunię do Francji, gdzie w polskich formacjach we Francji otrzymał przydział do sztabu lotnictwa. Po przedostaniu się do Anglii wstąpił do RAF i otrzymał numer służbowy P-0989^[14]. Ukończył w 3 SGA (Raf Squires Gate Anson) kurs strzelców pokładowych. Zginął podczas lotu ćwiczebnego w dniu 18 października 1943^[12]. Pochowany w Ballycastle, Drumandley w Irlandii Północnej^[12].

Pułkownik Heller był żonaty z Jadwigą, która zmarła 31 maja 1933 w Otwocku, w wieku 25 lat „po długich i ciężkich cierpieniach”^[15]. W roku 1934 dokładnie w imieniny Krystyny 24 lipca Władysław Heller wziął ślub z Krystyną Libiszowską ur. 10 grudnia 1912 roku w rodzinie zubożałej szlachty Libiszów herbu Wieniawa. Pani Krystyna, mająca duże zacięcie pisarskie, wydała pamiętniki pt. „Moje złote lata. 1913-1939.” w ramach konkursu miesięcznika „Twój Styl”, w których m. in. dokładnie przybliża sylwetkę męża i środowisko polskiego lotnictwa w przededniu II w. św.^[16]

Awanse

• chorąży – 1915
• podporucznik – ze starszeństwem z 1 stycznia 1916 w korpusie oficerów rezerwy artylerii polowej i górskiej^[17][18][19]
• porucznik – 1918
• kapitan – 1920
• major – 1924
• podpułkownik – 1931
• pułkownik – ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 3. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki (od 1937 korpus oficerów lotnictwa, grupa liniowa)^[20][21]

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1938)^[22]
• Medal Lotniczy (dwukrotnie)^[23]
• Złoty Krzyż Zasługi (24 maja 1929)^[24][21]
• Medal Niepodległości (24 października 1931)^[25]
• Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria, 11 listopada 1937)^[26]
• Brązowy Medal Zasługi Wojskowej Signum Laudis z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)^[4]
• Srebrny Medal Waleczności 2 klasy (Austro-Węgry)^[4]
• Krzyż Wojskowy Karola (Austro-Węgry)^[4]

Przypisy

Bibliografia

• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1916. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1916. (niem.).
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1917. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1917. (niem.).
• Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, 1918. (niem.).
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
• Waldemar Strzałkowski: Życiorysy dowódców jednostek polskich w wojnie obronnej 1939 r. W: Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Władysław Eugeniusz Heller. Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2020-04-22].