Władysław Nowakowski (major)

Władysław Nowakowski

Jeleń, Dziewulski, Serb, Żubr

major
Data i miejsce urodzenia	29 czerwca 1898 Podlesie, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	22 października 1964 Chicago, Stany Zjednoczone
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Armia Krajowa
Stanowiska	dowódca III Rejonu Obwodu AK Żoliborz, dowódca 32 pułku piechoty AK
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa II wojna światowa: kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Odznaczenia

Władysław Nowakowski^[a], ps. „Jeleń”, „Dziewulski”, „Serb”, „Żubr” (ur. 29 czerwca 1898 w majątku Podlesie, zm. 22 października 1964 w Chicago) – major Armii Krajowej, w trakcie powstania warszawskiego dowódca Zgrupowania „Żubr”, a następnie dowódca 32 pułku piechoty AK.

Życiorys

Syn Jana i Stanisławy z Marcinkowskich^[2]. W 1910 ukończył ośmioklasowe Gimnazjum w Częstochowie^[3]. W czasie I wojny światowej był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej. Od 1918 pełnił służbę w Wojsku Polskim. Służył m.in. jako adiutant 56 Pułku Piechoty. Po utworzeniu Korpusu Ochrony Pogranicza był dowódcą kompanii w 7 batalionie granicznym.

W latach 30. służył jako oficer 30 pp stacjonujących w Cytadeli Warszawskiej. Bezpośrednio przed wybuchem wojny pełnił służbę w Szkole Uzbrojenia w Warszawie na stanowisku instruktora i wykładowcy kompanii szkolnej rusznikarzy. We wrześniu 1939 został mianowany szefem uzbrojenia 30 Poleskiej Dywizji Piechoty. Po kapitulacji Modlina ranny dostał się do niewoli, z której udało mu się uciec w 1941. Po ucieczce działał w NOW i NSZ, gdzie był dowódcą obwodu. W 1942 przeszedł do szeregów Armii Krajowej.

Od 7 lipca 1943 pełnił funkcję komendanta Rejonu III Bielany Obwodu Żoliborz AK. W trakcie powstania warszawskiego dowodził Zgrupowaniem „Żubr”, zaś od 20 września był dowódcą 32 pp AK w ramach 8 Dywizji Piechoty AK im. Romualda Traugutta. 3 września został ranny. Pod koniec powstania awansowany do stopnia majora.

Od 30 września pozostawał w niewoli niemieckiej w obozach: Altengrabow Stalag XI A, Sandbostel Oflag X A. Znalazł się w grupie 29 oficerów (m.in. płk. Karola Ziemskiego „Wachnowskiego” ppłk. Mieczysława Niedzielskiego „Żywiciela”) oskarżonych o zamiar opanowania obozu. Przekazany Gestapo, został osadzony w obozie koncentracyjnym Neuengamme. Udało mu się uniknąć kary śmierci. Uwolniony został przez wojska brytyjskie 2 maja 1945. Po wyzwoleniu przebywał w Polskim Obozie Wojennym w Wentorf, nie został wcielony do PSZ. Napisał wspomnienia „Historia działań 32 pp AK „Żubry”.

Po wojnie pozostał na emigracji w Stanach Zjednoczonych w Chicago, gdzie pracował jako robotnik. Pochowany został na tamtejszym cmentarzu katolickim Saint Joseph Cemetery^[4].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (30 września 1944) nr 12280^[5]
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie, w 1943 i 1944)^[6]
• Krzyżem Niepodległości (przed 1939)
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami^[7]
• Srebrny Krzyż Zasługi (pomiędzy 1924 a 1927)^[4]

Rodzina

Żonaty z Haliną z domu Kołomyjską, lekarką. Miał syna, Waldemara^[8].

Awanse

• porucznik – ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1921
• kapitan – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 i 28. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• major – ze starszeństwem z dniem 27 września 1944^[4]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Jasiński G., Żoliborz. Dzieje militarne II Obwodu Okręgu Warszawa AK w Powstaniu Warszawskim, Pruszków 2009 ISBN 978-83-62046-03-4.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Konspiracja 1939-1945. T. 5/I. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.