Władysławowo

Władysławowo
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Widok z wieży Dom Rybaka w kierunku północno-zachodnim. W tle przylądek Rozewie
HerbFlaga
HerbFlaga
Dewiza: Më trzimómë z Bògã (My trzymamy z Bogiem)
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

pucki

Gmina

Władysławowo

Aglomeracja

trójmiejska

Data założenia

XII wiek

Prawa miejskie

1963

Burmistrz

Roman Kużel

Powierzchnia

12,59 km²

Wysokość

0-55,2 m n.p.m.

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość


10 037[1]
797,2 os./km²

Strefa numeracyjna

58

Kod pocztowy

84-120

Tablice rejestracyjne

GPU

Położenie na mapie gminy Władysławowo
Mapa konturowa gminy Władysławowo, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Władysławowo”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Władysławowo”
Położenie na mapie powiatu puckiego
Mapa konturowa powiatu puckiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Władysławowo”
Ziemia54°47′35,13″N 18°24′51,69″E/54,793092 18,414358
TERC (TERYT)

2211044

SIMC

0935015

Hasło promocyjne: Wakacje nad morzem. Tylko we Władysławowie
Urząd miejski
ul. gen. Hallera 19
84-120 Władysławowo
Strona internetowa

Władysławowo (dodatkowa nazwa w j. kaszub. Wiôlgô Wies; do roku 1952 Wielka Wieś, niem. Großendorf)[2]miasto w północnej Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Władysławowo. Położone na Pobrzeżu Gdańskim, nad Morzem Bałtyckim i Zatoką Pucką. Mieści się tutaj port morski.

1 stycznia 2015 gminie miejskiej Władysławowo zostały odebrane prawa miejskie i nadane miejscowości Władysławowo[3]. Był to zabieg administracyjny związany ze zmianą typu gminy z miejskiej na miejsko-wiejską.

Położenie

Miasto znajduje się w północnej części województwa pomorskiego, w powiecie puckim w gminie Władysławowo. Od 1 stycznia 2015 r. powierzchnia miasta wynosi 12,59 km²[3] (32% powierzchni gminy).

Władysławowo jest położone w północnej części Pobrzeża Kaszubskiego, od północnej strony nad Morzem Bałtyckim, a od południowo-wschodniej nad Zatoką Pucką. Zlokalizowane jest u nasady Mierzei Helskiej[4]. Jest najbardziej wysuniętym na północ miastem w Polsce.

Administracyjnie miasto graniczy z gminą Puck, oraz z Chałupami i Chłapowem.

Historia

W XII i XIV wieku odnotowano miejscowość rybacką o nazwie (łac.) Vela Ves (Wielka Wieś) oraz wsie pomocnicze Cetniewo i Poczernino[5].

W roku 1638 sejm elekcyjny zadecydował o wzmocnieniu militarnym Pucka poprzez wybudowanie portu floty wojennej. Władysław IV wystawił nad morzem dwa forty: Władysławów i Kazimierzów. Następnie w niewielkiej odległości od fortu powstał port notowany w latach 1635 i 1636 jako Władysławowo.

11 lutego 1920 roku generał Józef Haller przybył do Wielkiej Wsi, gdzie odbył rejs kutrem po Bałtyku. Jeden z jego oficerów – ppłk Henryk Bagiński postanowił kupić tu 20 ha ziemi, nadając nowej osadzie nazwę Hallerowo. Według spisu powszechnego z 1921 r. Wielka Wieś miała 641 mieszkańców[6].

15 czerwca 1927 roku powstał przystanek kolei „Hallerowo”, który został zamknięty po niespełna dwóch latach i dnia 15 maja 1929 oddano do użytku stację „Wielka Wieś – Hallerowo”, obecnie Władysławowo.

Władysławowo – główki portu na falochronie

Wiosną 1936 roku rozpoczęto budowę portu rybackiego[7], którego otwarcie nastąpiło 3 maja 1938 roku; na cześć króla Władysława IV port nazwano Władysławowem[8].

1 lipca 1952 roku połączono Wielką Wieś, Hallerowo i osadę przyportową w jednostkę administracyjną – gminę Władysławowo[9]. Dwa lata później otrzymała ona status osiedla. Władysławowo (cały obszar gminy) otrzymało prawa miejskie 30 czerwca 1963 roku[10], zaś w 1973 – herb. 1 stycznia tego roku do Władysławowa włączono obszar osiedla Jastrzębia Góra oraz części obszaru miejscowości Chłapowo i Tupadły o powierzchni 1045,62 ha i Swarzewo o powierzchni 66,60 ha[11].

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa gdańskiego.

W 2000 roku miejską promenadę przemianowano na aleję Gwiazd Sportu[12].

Statut Miasta stanowił, że miasto Władysławowo obejmowało obszar miejscowości: Chałupy, Chłapowo, Jastrzębia Góra, Rozewie, Tupadły, Ostrowo, Karwia i Władysławowo[13]. Zgodnie z oficjalnym wykazem miejscowości ustalanym przez ministra właściwego do spraw administracji jednostki te (z wyjątkiem Władysławowa wspomnianego tylko jako miasto) miały status części miasta Władysławowo. Ponadto istniały tu jeszcze trzy jednostki urzędowo posiadające taki sam status lecz nieuwzględniane w statucie miasta (Poczernino, Lisi Jar i Cetniewo)[14].

1 stycznia 2015 gmina Władysławowo zmieniła rodzaj z miejskiego na miejsko-wiejski[3]. W praktyce oznaczało to wyłączenie poza administrację miasta obszarów miejscowości Chałupy, Chłapowo, Jastrzębia Góra, Karwia, Rozewie, Tupadły i Ostrowo, nadając im status wsi. Z wyłączonych terenów powstał obszar wiejski gminy miejsko-wiejskiej Władysławowo. 1 stycznia 2015 odebrany został też status miasta gminie miejskiej Władysławowo z równoczesnym (tego samego dnia) nadaniem statusu miasta miejscowości Władysławowo. Był to dwuetapowy zabieg administracyjny związany ze zmianą rodzaju gminy z miejskiej na miejsko-wiejską.

Po odłączeniu siedmiu sołectw i osiedli miasto Władysławowo składa się z 5 dzielnic: Cetniewo, Hallerowo, Śródmieście, Szotland i Żwirowa. Odłączone północne i zachodnie wsie (Chłapowo, Jastrzębia Góra, Karwia, Ostrowo, Rozewie i Tupadły) stanowią terytorialnie spójny wiejski obszar gminy Władysławowo, natomiast Chałupy na Mierzei Helskiej stanowią jego eksklawę, pomiędzy miastem Władysławowem a Kuźnicą (gmina Jastarnia). Na uwagę zasługuje fakt, że w granicach miasta Władysławowa nadal pozostaje znaczny odcinek Mierzei Helskiej (6 km od nasady), wchodzący w skład dzielnicy Szotland.

We Władysławowie swoją pierwszą siedzibę miała pierwsza w historii kaszubskojęzyczna rozgłośnia radiowa – Radio Kaszëbë, działająca od grudnia 2004 roku. Następnie, w 2008 roku siedziba radia została przeniesiona do Rumi, a w 2013 roku do Gdyni[15].

Architektura

Widok z wieży Domu Rybaka na centrum miasta w kierunku zachodnim (ulicę Hallera). Na końcu ulicy znajduje się dworzec kolejowy

Układ urbanistyczny

Administracyjnie miasto dzieli się na pięć dzielnic: Cetniewo, Hallerowo, Śródmieście, Szotland, Żwirowa[16]. Oficjalnie wyróżnia się jeszcze jako część miasta Poczernino[17], niestanowiące jednak osobnej dzielnicy i wchodzące w skład Cetniewa. Mieszkańcy wyróżniają także Osiedle 1000-lecia i Sosnowo.

Zabytki

Lista zabytków chronionych prawnie we Władysławowie[18]:

Lista obiektów o walorach historycznych:

  • dom modernistyczny z 1939 r., ul. Nadmorska 11
  • Dom Rybaka – budynek wzniesiony w latach 50. XX w. jako hotel dla rybaków. Obecnie pełni funkcję budynku urzędu miasta, a wieża stanowi punkt widokowy. Niższy taras położony jest na wysokości 45 m n.p.m., a wyższy – 63 m n.p.m. Z wieży widać panoramę miasta, morze, przylądek Rozewie, Zatokę Pucką i Mierzeję Helską[20].
Pomnik gen. Józefa Hallera

Lista pomników znajdujących się we Władysławowie:

  • Pomnik-popiersie Antoniego Abrahama w Hallerowie
  • Pomnik generała Józefa Hallera w Hallerowie
  • Pomnik Męczenników Wielkiej Wsi na Szotlandzie
  • Cmentarz pomordowanych we wrześniu 1939 r. (Sosnowo, ul. Gdańska; cmentarz choleryczny)

Gospodarka

Widok na port morski Władysławowo z wieży widokowej Domu Rybaka

W porcie Władysławowo prowadzone jest przetwórstwo ryb, fabryka lodu i mączki rybnej, stocznia remontowa. Od maja do października cumują przy jego nabrzeżu jachty sportowe i żaglówki.

W związku z propozycją lokalizacji elektrowni jądrowej w pobliskich gminach: Choczewo i Żarnowiec, Rada Miasta Władysławowo podjęła w 2012 roku uchwałę sprzeciwiającą się budowie elektrowni na Pomorzu ze względu m.in. na zagrożenia dla turystyki, będącej ważnym źródłem dochodów mieszkańców[21].

Turystyka

Władysławowo jest miejscowością z rozbudowaną infrastrukturą turystyczną. Położenie nad otwartym morzem i Zatoką Pucką, a także w pobliżu Nadmorskiego Parku Krajobrazowego stanowi jeden z walorów turystycznych. W mieście znajduje się port morski położony nad otwartym morzem, którego część stanowi zachodni falochron pełniący także funkcję turystycznego mola.

We Władysławowie zostało zorganizowanych 5 kąpielisk nadmorskich[22].

Przy ul. gen. Józefa Hallera znajduje się Lunapark Sowiński, w którym można skorzystać z młyna widokowego oraz gokartów. Istnieje także możliwość skorzystania z przejażdżki „ciuchcią” po szosie Władysławowo – Jastrzębia Góra. Wśród głównych atrakcji warto wymienić: Dom Do Góry Nogami (Cetniewo), Muzeum Figur Woskowych, profesjonalny Tor Kartingowy Półwysep, Muzeum Motyli, Muzeum Iluzji, a także wiele atrakcji typowo sezonowych. Atrakcją dla dzieci jest Ocean Park – w którym znajdują się modele większości ssaków morskich w skali 1:1 oraz Kraina Gier Retro Pixel-Mania. W okresie wakacyjnym organizowane są animacje dla dzieci. W latach 2015-2018 powstały nowoczesne ogólnodostępne place zabaw i skate-park. We Władysławowie działa też Park Linowy Alfa-Park. Ciekawą atrakcją jest multimedialna Wystawa Praca Rybaka[23].

Jednym z deptaków jest aleja Gwiazd Sportu, na której znajdują się chodnikowe gwiazdy z wypisanymi imionami i nazwiskami słynnych sportowców polskich i trzech zagranicznych. Promenada rozciąga się od ul. Księdza Merkleina aż do zejścia nad morze. Na plaży w okresie wakacyjnym czynne są bary oraz wypożyczalnie sprzętu wodnego. W porcie skorzystać można z rejsów turystycznych kutrami, łodziami turystycznymi oraz szybkimi motorówkami typu RIB.[24]

W 2020 r. w porcie rybackim udostępniono do bezpłatnego zwiedzania mural składający się aż z 70 obrazów ilustrujących najważniejsze etapy historii miasta.[25]

Kultura

Aleja Gwiazd Sportu „Korona Himalajów”[26]
Dom Rybaka – siedziba Urzędu Miasta Władysławowa

W mieście odbywa się corocznie kilka wydarzeń kulturalnych. Od 1973 r. przez cały okres wakacyjny w czwartki odbywają się we władysławowskim kościele Letnie Koncerty Organowe i Kameralne. Wykonawcami są instrumentaliści, wokaliści oraz zespoły z całego świata. Z Władysławowa pochodził zespół Nocne Szczury, który w 1980 r. jako pierwszy zespół punkowy zagrał na festiwalu w Jarocinie[27].

Lista obiektów kulturalnych:

Sport i rekreacja

We Władysławowie znajduje się Ośrodek Przygotowań Olimpijskich „Cetniewo” Centralnego Ośrodka Sportu. Ośrodek dysponuje kortami tenisowymi o nawierzchni ziemnej oraz kortem na hali, boiskami sportowymi, pływalnią, posiada wypożyczalnię sprzętu sportowego. 30 maja 2012 roku we Władysławowie na ulicy Żwirowej został otwarty jedyny w Polsce „Ocean Park”. Największą atrakcją Ocean Parku jest odwzorowanie trzydziestoczterometrowego płetwala błękitnego. Można tam zobaczyć także dziesiątki innych ssaków morskich i oceanicznych oraz ryb, takich jak: kaszalot, rekin wielorybi, żarłacz biały, kałamarnica olbrzymia i inne. Wszystkie eksponaty są naturalnych rozmiarów.

We Władysławowie działają dwa kluby piłkarskie:

MKS Władysławowo

Klub piłkarski we Władysławowie, założony w 1995 roku. W sezonie 2014/15 i 2015/16 klub występował w rozgrywkach pomorskiej IV Ligi[28]. W sezonie 2016/17 występował w rozgrywkach klasy okręgowej, natomiast w sezonie 2019/2020 uzyskał ponowny awans do pomorskiej IV Ligi, w której występuje obecnie (tj. sezon 2022/2023).

KS Solar Władysławowo

Klub piłkarski we Władysławowie, który w sezonie 2018/2019 występował w rozgrywkach pomorskiej B-klasy, a od sezonu 2019/2020 w A-klasie.

Ochrona przyrody

Administracja

Od 1 stycznia 2015 Władysławowo położone jest w gminie miejsko-wiejskiej (wcześniej wraz z innymi terenami innych miejscowości obecnej gminy stanowiło gminę miejską). Organem władz wykonawczych jest burmistrz. Po wyborach w 2014 r. burmistrzem Władysławowa jest Roman Kużel.

Mieszkańcy Władysławowa wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 26, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 1. Mieszkańcy Władysławowa (jeszcze jako gminy miejskiej) wraz z mieszkańcami Jastarni i Helu wybierali wspólnie 6 radnych do Rady Powiatu Puckiego (liczącej 19 radnych)[29].

Demografia

W 2017 roku we Władysławowie mieszkało 10 009 osób. W porównaniu do roku 2002, w którym liczba mieszkańców wynosiła ok. 14 700, jest to spadek o ok. 32%. Spadek ten spowodowany jest przekształceniem miasta Władysławowo w gminę miejsko-wiejską[3]. Władysławowo mieści się w czołówce mniejszych powierzchniowo miast, w których zmniejszenie liczby ludności jest tak wysokie[30].

Transport

W mieście znajduje się stacja kolejowa Władysławowo oraz przystanek kolejowy Władysławowo Port, dworzec PKS oraz postój TAXI.

W 2014 oddano do użytku prywatne lądowisko.

Wspólnoty wyznaniowe

Miasta partnerskie[32]

Zobacz też

Przypisy

  1. Władysławowo w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-11-13] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. Dr F. Lorentz „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem”, ISBN 978-83-60437-22-3.
  3. a b c d Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie połączenia gmin, ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1023)
  4. n, Władysławowo, Półwysep Helski - atrakcje turystyczne, 12 grudnia 2013 [dostęp 2020-07-20] (pol.).
  5. Witold Taszycki: Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 5: Śmigaj-Uznanic(s)ki. Wrocław-Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 59. ISBN 83-04-00475-5.
  6. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 11, Województwo pomorskie, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1926, s. 40.
  7. Polskie porty morskie i rzeczne, Władysławowo., www.dws-xip.pl [dostęp 2020-07-02].
  8. 29 Budowa portu we Władysławowie, Gdynia w sieci [dostęp 2020-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-04].
  9. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 1952 r. w sprawie utworzenia gminy Władysławowo w powiecie wejherowskim, województwie gdańskim (Dz.U. z 1952 r. nr 19, poz. 121).
  10. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 maja 1963 r. w sprawie utworzenia niektórych miast w województwach gdańskim i katowickim (Dz.U. z 1963 r. nr 23, poz. 132).
  11. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1972 r. w sprawie utworzenia, zniesienia i zmiany granic niektórych miast (Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327).
  12. Fundacja Aleja Gwiazd Sportu - Strona Główna, www.alejagwiazdsportu.pl [dostęp 2020-07-02].
  13. Uchwała Nr XLI/386/2013 Rady Miejskiej Władysławowa z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie uchwalenia Statutu Miasta Władysławowa (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2013 r. poz. 2487)
  14. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  15. Jak powstało Radio Kaszëbë – Radio Kaszëbë [dostęp 2020-07-08] (pol.).
  16. Załącznik Nr 1 do statutu Miasta przyjętego Uchwałą Nr XL/371/2013 Rady Miejskiej Władysławowa z dnia 10 kwietnia 2013 roku. bip.wladyslawowo.pl. [dostęp 2020-02-02]. (pol.).
  17. Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju (TERYT).
  18. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
  19. Dom gen. J. Hallera, pomorskie.travel [dostęp 2020-07-02] (pol.).
  20. AreaPress, Władysławowo, Dom rybaka. Wieża z widokiem na Bałtyk, Magazyn Kaszuby [dostęp 2020-07-02] (pol.).
  21. Sojusz antyatomowy nad morzem? Władysławowo nie chce jądrówki.
  22. Uchwała Nr XXV/211/2012 Rady Miejskiej Władysławowa z dnia 25 kwietnia 2012 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2012 r. poz. 1677).
  23. Atrakcje dla dzieci – Władysławowo i okolice [dostęp 2018-10-23] (pol.).
  24. Port Władysławowo [dostęp 2020-11-18] (pol.).
  25. Historia w morzu rozpoczęta... na pamiątkę Zaślubin Polski z Morzem we Władysławowie, historiawmorzu.wladyslawowo.pl [dostęp 2020-11-17].
  26. Stoją wszystkie ośmiotysięczniki. „Korona Himalajów” w komplecie
  27. strona poświęcona polskiej muzyce lat 80.
  28. Debiut MKSu w IV lidze już w sobotę..
  29. Rada Powiatu Puckiego – Okręg wyborczy nr 1. [w:] Wybory samorządowe 2006 [on-line]. Państwowa Komisja Wyborcza. [dostęp 2021-01-19].
  30. Property Group Sp., Miasta widma. Czy są w Polsce opuszczone miasta, w których nikt nie mieszka? - Nieruchomości - RynekPierwotny.pl, Rynek Pierwotny [dostęp 2018-07-18] (pol.).
  31. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-22].
  32. Miasta Partnerskie, wladyslawowo.pl [dostęp 2021-07-19] (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.92 N
  • S: 53.40 N
  • W: 16.65 E
  • E: 19.75 E
Powiat pucki location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu puckiego, Polska
Władysławowo (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Władysławowo, Polska
Wladyslawowo Hallerowka 2022.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Władysławowo, Hallerówka
Aleja Gwiazd Sportu we Władysławowie - Korona Himalajów.JPG
Autor:
Camera2 mgx.svg

This photo was taken by Przemysław Jahr
Autorem zdjęcia jest Przemysław Jahr

Wykorzystując zdjęcie proszę podać jako autora:
Przemysław Jahr / Wikimedia Commons

, Licencja: CC BY-SA 3.0
Aleja Gwiazd Sportu we Władysławowie - "Korona Himalajów".
Dom Rybaka Władysławowo.JPG
Autor: Montignac, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fisherman's House in Wladyslawowo Poland
Wladyslawowo-2.JPG
Autor: Wojtek Bzdyk, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Władysławowo, kościół par. p.w. Wniebowzięcia NMP, 1932-1936, 1957-1961
Władysławowo - pomnik gen Józefa Hallera.jpg
Autor:
Camera2 mgx.svg

This photo was taken by Przemysław Jahr
Autorem zdjęcia jest Przemysław Jahr

Wykorzystując zdjęcie proszę podać jako autora:
Przemysław Jahr / Wikimedia Commons

, Licencja: CC BY-SA 3.0
Władysławowo - pomnik gen .Józefa Hallera.
Władysławowo port.jpg
Władysławowo port
Władysławowo west.jpg
Władysławowo zachód