Wałcz

Wałcz

— miasto i gmina —
Ratusz w Wałczu
Herb Flaga
Dewiza: Wałcz, warto wracać
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	wałecki
Prawa miejskie	1303
Burmistrz	Maciej Żebrowski
Powierzchnia	38,17 km²
Wysokość	109 m n.p.m.
Populacja (30.06.2021) • liczba ludności • gęstość	24 802[1] 649,8 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 67
Kod pocztowy	78-600
Tablice rejestracyjne	ZWA
Położenie na mapie powiatu wałeckiego Wałcz
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wałcz
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Wałcz
53°16′37″N 16°27′48″E/53,276944 16,463333
TERC (TERYT)	3217011
SIMC	0967245
Urząd miejski plac Wolności 1 78-600 Wałcz
Strona internetowa
BIP

Wałcz (niem. Deutsch Krone) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, siedziba władz powiatu wałeckiego oraz wiejskiej gminy Wałcz. Miasto położone jest w środkowej części Pojezierza Południowopomorskiego nad jeziorem Raduń, Jeziorem Zamkowym i rzeką Pilcą. Wałcz jest powiatowym ośrodkiem administracyjnym, gospodarczym i kulturalnym, siedzibą urzędów i instytucji lokalnych oraz ósmym ośrodkiem miejskim województwa (pod względem liczby ludności).

Według danych GUS z 30 czerwca 2021 r., Wałcz liczył 24 802 mieszkańców^[1] i był pod względem liczby ludności ósmym miastem w województwie zachodniopomorskim^[2].

W Wałczu stacjonuje 100 Batalion Łączności, 104 Batalion Zabezpieczenia, 1 Regionalna Baza Logistyczna, a także ma siedzibę 107 Szpital Wojskowy.

Miasto królewskie lokowane w 1303 roku położone było w XVI wieku w województwie poznańskim^[3]. Pod koniec XVI wieku należało do starostwa wałeckiego^[4].

Położenie

Wałcz jest położony na Pojezierzu Wałeckim, jednak mniejsza północno-wschodnia część miasta znajduje się już na Równinie Wałeckiej – oba mezoregiony należą do Pojezierza Południowopomorskiego.

Pod względem historycznym Wałcz początkowo stanowił część Krajny, natomiast od czasu podboju Pomorza przez Bolesława Krzywoustego należy do Wielkopolski^[5].

Według danych z 1 stycznia 2014 r. powierzchnia miasta wynosiła 38,17 km²^[6]. Miasto stanowi 4,2% powierzchni powiatu.

Wałcz leży na południowo-wschodnich krańcach województwa zachodniopomorskiego. Najbliższe duże miasta to: Szczecin (144 km), Bydgoszcz (113 km), Piła (28 km), Poznań (132 km), Gorzów Wielkopolski (107 km), Koszalin (137 km)^[7].

Wyróżnia się 4 wydzielone części miasta, które dawniej były osobnymi miejscowościami: Chrząstkowo, Morzyca, Olszynka, Sosnówka.

Warunki naturalne

Miasto znajduje się na terenie płaskim, urozmaiconym jedynie niewielkimi wzniesieniami^[9].

Wałcz usadowiony jest nad jeziorami: Raduń (pow. 227,12 ha) oraz Jeziorem Zamkowym (pow. 133,01 ha). Jeziora te znajdują się w granicach administracyjnych miasta. Przez miasto przepływa rzeka Pilca. Na terenie miasta ok. 11,2% stanowią jeziora i rzeki, których powierzchnia łącznie wynosi 427 ha^[9].

Park przy ul. Kilińszczaków, Jezioro Zamkowe

W niewielkiej odległości od miasta znajdują się także inne jeziora: Chmiel Duży, Chmiel, Raduń Mały, Ostrowiec, Lubianka, Jezioro Łabędzie. Akweny te położone są w zwartych kompleksach lasów o zróżnicowanym drzewostanie. Miasto z trzech stron (od zachodu, północy i wschodu) także otoczone jest lasami.

Pomniki przyrody:

• aleja lipowa „Raduń” składająca się z 27 lip (koło linii kolejowej, koło ulicy Ogniowej i Leśnej) o obwodach od 146 do 229 cm^[10]
• „Dąb Pokoleń” – dąb szypułkowy o obwodzie pnia 292 cm przy ul. Spokojnej 1^[11]

Historia

W okresie powstawania państwowych organizacji plemiennych dzisiejsza ziemia wałecka leżała na pograniczu wpływów Pomorzan i Polan. Należy przyjąć, że do czasów przedpaństwowych Polski, ziemie te były pod kulturowym i politycznym wpływem Pomorzan i związane były z losem dziejowym Pomorza Zachodniego. Poprzez wyprawy wojenne na Pomorze organizowane w 1. połowie XII wieku przez Bolesława Krzywoustego okolice te zostały włączone do państwa polskiego, stanowiąc północne rubieże Wielkopolski^[12]. Do XII wieku był to gród pomorski, obok którego na półwyspie nad Jeziorem Zamkowym rozwijała się wioska rybacka, która leżała na szlaku solnym prowadzącym z Kołobrzegu do Ujścia.

Około 1300 tereny te opanowała Marchia Brandenburska. 23 kwietnia 1303 Ulrich Schoning i Rudolf Liebenthal otrzymali od margrabiów brandenburskich: Ottona, Konrada, Jana i Waldemara przywilej na założenie miasta Arnskrone koło jeziora Wolcen. Prócz praw miejskich Wałcz został także uposażony w 208 łanów ziemi ornej, łąki oraz dwa jeziora z wyspami i półwyspem, a także na 16 lat został zwolniony z podatków.

W 1368 na mocy układu zawartego przez króla Polski Kazimierza Wielkiego i margrabiego Ottona V Leniwego ziemia wałecka została przyłączona do Polski, a następnie jako wiano jego córki Elżbiety darowana księciu Bogusławowi V. Król potwierdził także przywilej miejski dla Wałcza, a w zamku osadził swojego starostę. Od 1374 do 1377 jako spadek Wałcz przypadł Kaźkowi słupskiemu^[13]. Miasto w kwietniu 1378 spłonęło doszczętnie, wraz z otaczającym je ostrokołem i kościołem. W 1409 miasto spalili Krzyżacy, ocalał tylko zamek. W czasie wojny trzynastoletniej Wałcz wystawił w 1458 10 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku^[14]. W 1460 Krzyżacy ponownie spalili miasto, odbudowane składało się dwóch samodzielnych części, w obu osiedlali się Żydzi i Szkoci, ale ludność polska mieszkała tylko na podzamczu^[13]. W okresie I Rzeczypospolitej, Wałcz należał do woj. poznańskiego i był siedzibą starostwa grodowego. W 1554 dla ziemi wałeckiej z siedzibą w Wałczu został utworzony urząd grodzki, który przetrwał do rozbiorów^[15]. Po zniszczeniach wojennych w 1633 starosta Jakub Weiher działając w imieniu króla Władysława IV nadał połączonym osadom prawa miejskie, powstało jedno miasto, które zniszczyli Szwedzi. W XVII podczas reformacji miasto zachowało charakter katolicki. W 1618 starosta Jan Gostomski sprowadził jezuitów, powstały wówczas tzw. Ateny Wałeckie, słynna szkoła przyklasztorna^[13]. W 1638 roku burmistrzem Wałcza był Szkot Michał Wolson^[16][17][18].

W wyniku I rozbioru Polski w 1772 miasto zagarnięte przez Prusy, w 1773 zostało częścią nowo utworzonej prowincji Prusy Zachodnie. Kasacie uległ zakon jezuitów, a szkołę przekształcono w gimnazjum królewskie stanowiące ośrodek polskości. W latach 1807–1813 stacjonowały tu wojska francuskie i polskie^[13]. W XIX w. miasto odznaczało się szybkim rozwojem ekonomicznym. Działało tu kilku tartaków, odlewnia żelaza, fabryka maszyn, mebli, drukarnia, wapienniki, browar. W 1881 r. połączono Wałcz linią kolejową z Piłą, w 1888 r. z Kaliszem Pomorskim, w 1898 r. z Wierzchowem (rozebrana w 2016 r.), w roku 1904 z Człopą (rozebrana w 2007 r.) i w 1914 ze Złotowem (rozebrana w 1945 r.)^[19].

Traktat wersalski pozostawił zamieszkany w zdecydowanej większości przez Niemców Wałcz w Rzeszy Niemieckiej, w prowincji Marchii Granicznej Poznańsko-Zachodniopruskiej. W 1939 miasto liczyło 15 tysięcy mieszkańców.

12 lutego 1945 r., po wcześniejszym przełamaniu umocnień obronnych Wału Pomorskiego miasto zostało wyzwolone, zniszczenia wynosiły 25%. Miejscowa ludność niemiecka w większości opuściła miasto w obawie przed zbliżającym się frontem, pozostała została wysiedlona do Niemiec po zakończonej wojnie. Do miasta przybyli nowi osadnicy z różnych stron dawnej Polski, m.in. Polacy z Kresów Wschodnich. 19 maja 1946 zatwierdzono obecną nazwę^[20]. W 1946 roku miasto zostało włączone do woj. szczecińskiego, by następnie w 1950 roku w wyniku podziału tego województwa znaleźć się w woj. koszalińskim. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa pilskiego. W wyniku reformy administracyjnej państwa od 1999 r. Wałcz należy do woj. zachodniopomorskiego.

Architektura

Kościół św. Mikołaja

Zabytki

Kolegium pojezuickie

Gmach banku

(c) Michal Gorski, CC BY-SA 3.0

Poczta główna

Budynek dawnego szpitala

Zabytki chronione prawem w Wałczu:

• ratusz z 1890 r. – część średniowiecznego zespołu urbanistycznego
• Kościół św. Mikołaja – budowla neogotycka z 1865 r.
• Kościół św. Antoniego (ul. Sądowa) – budowla neogotycka zbudowana w latach 1902–1907 z cegły ceramicznej o wątkach krzyżowym i główkowym, na zaprawie wapiennej. Kościół wzniesiono na planie krzyża, z prostokątną nawą, przeciętą szerokim transeptem (nawą poprzeczną). Od wschodu dostawiono do nawy prostokątne prezbiterium i niewielką zakrystię, zaś od zachodu – smukłą czterokondygnacyjną wieżę nakrytą ostrosłupowym hełmem. Bryła kościoła opięta jest przyporami, wzbogacona południowym i północnym szczytem transeptu. Urozmaicona jest okrągłymi klatkami schodowymi, wiodącymi na poziom empor bocznych oraz osobną klatką na wieżę.
• parafialna cerkiew prawosławna pw. Świętej Trójcy, dawna kaplica ewangelicka z XIX wieku (ul. Kujawska 15A)
• Kościół greckokatolicki Podwyższenia Krzyża Pańskiego z 1923–1924 (ul. 12 Lutego)
• późnoklasycystyczny dwór z początku XIX w. z kolumnowym portykiem, będący obecnie Muzeum Ziemi Wałeckiej (ul. Pocztowa 14)
• spichlerz (ul. Kilińszczaków 57)
• szkoła znana jako Ateny Wałeckie z końca XVII w., rozbudowane w stylu barokowym w latach 1798–1805 (ul. Kilińszczaków 59), dawniej kolegium jezuickie, obecnie Zespół Szkół nr 1
• szkoła (ul. Sądowa 9)
• poczta główna (ul. Kilińszczaków 30, Pocztowa 2) – budowla neogotycka z 1895 r.
• dworzec kolejowy
• kolejowa wieża ciśnień
• budynek dawnego szpitala powiatowego, zlikwidowanego pod koniec 2007 roku (ul. Zdobywców Wału Pomorskiego 52-54)
• zabytkowy bank (ul. Bankowa 3/5)
• zabytkowe budynki (ul. Orla 35, ul. Sądowa 1)
• zabytkowa willa (ul. Dąbrowskiego 18)
• kamienica (ul. Wojska Polskiego 41), obecnie powiatowy urząd pracy
• zabytkowa willa (ul. Wojska Polskiego 51)
• cmentarz ewangelicki (ul. Kujawska 13, 15)
• cmentarz katolicki (ul. Zdobywców Wału Pomorskiego 58)
• cmentarz wojenny żołnierzy Armii Czerwonej i Wojska Polskiego

Pomniki i miejsca pamięci narodowej

• Pomnik Zdobywców Wału Pomorskiego
• Pomnik Józefa Piłsudskiego przy Zespole Szkół nr 3

Demografia

Struktura demograficzna mieszkańców Wałcza według danych z 31 grudnia 2008^[21]:

Mieszkańcy Wałcza stanowią 48,0% ludności powiatu wałeckiego (2013^[22]).

Gospodarka

Według danych z 2008 roku w mieście działało 3695 prywatnych podmiotów gospodarczych, z czego 3058 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W 2008 r. działalność prowadziło 31 spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego i 17 spółdzielni^[24].

W 2007 r. na terenie miasta ustanowiono podstrefę Wałcz – Słupskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, obejmującą 8 kompleksów o łącznej powierzchni 56,7961 ha. Są położone przy ul. Strefowej oraz przy ul. Kołobrzeskiej^[25][26][27]. Przedsiębiorcy podejmujący działalność gospodarczą na terenie podstrefy mogą skorzystać ze zwolnienia z części podatku dochodowego CIT lub części dwuletnich kosztów pracy^[28].

W Wałczu znajdują się zakłady produkujące: części rowerowe (piasty rowerowe i mechanizmy korbowe)^[29], syropy i soki zagęszczane^[30], preparaty biologiczne dla rolnictwa i leśnictwa^[31].

Według danych z 31 sierpnia 2014 liczba bezrobotnych mieszkańców Wałcza zarejestrowanych w urzędzie pracy obejmowała 1224 osób^[32].

Transport

Droga krajowa nr 10 w Wałczu

Budynek dworca kolejowego w Wałczu

Przez Wałcz prowadzą drogi krajowe: nr 10 (jako droga ekspresowa S10 – obwodnica dwujezdniowa, o dwóch pasach ruchu, długości 17,8 km, omija miasto od północy^[33]) od granicy w Lubieszynie do Płońska, oraz nr 22 z Kostrzyna do okolic Braniewa, a także wojewódzkie: nr 163 z Kołobrzegu i nr 178 do Obornik Wlkp.

Miasto ma dworzec kolejowy, przez który przechodzi linia kolejowa nr 403 biegnąca w kierunku Piły. Przez Wałcz kursują pociągi regionalne relacji Piła Główna – Szczecin Główny – Piła Główna oraz pospieszne do Warszawy i Szczecina.

Komunikację autobusową w rejonie Wałcza prowadzi przedsiębiorstwo PKS Wałcz oraz Wałeckie Towarzystwo Przewozowe.

Główne kierunki PKS Wałcz: Czaplinek, Człopa, Jastrowie, Mirosławiec, Piła, Poznań, Tuczno.^[34]

Główne kierunki WTP: Czechyń, Dębołęka, Dzikowo, Nakielno, Lubno, Piła, Szwecja, Tuczno.

Komunikację miejską w mieście obsługuje Zakład Komunikacji Miejskiej w Wałczu. Autobusy ZKM kursują na 14 liniach zapewniając połączenia zarówno wewnątrz miasta, jak i z przyległymi wsiami tj. Kołatnik, Ostrowiec, Strączno, Szwecja, Wałcz Drugi. Część kursów ma charakter typowo szkolny i wykonywane są jedynie w dni nauki szkolnej^[35].

Media

Na terenie Wałcza funkcjonuje kilka lokalnych mediów. W tym cztery tygodniki: największym jest „Extra Wałcz”, następnie regionalny „Tygodnik Nowy” oraz „Pojezierze Wałeckie” i „Super Pojezierze” oraz inne portale internetowe: m.in. extrawalcz.pl, pojezierze.com.pl.

Oświata

Gimnazjum nr 2

W mieście funkcjonują 4 przedszkola publiczne i 4 niepubliczne, 3 szkoły podstawowe, 3 gimnazja, oraz 1 gimnazjum dla dorosłych.

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

Szkoły ponadgimnazjalne w Wałczu:

• II Liceum Ogólnokształcące im. ks. Józefa Tischnera (ul. Bydgoska 52)
• Zespół Szkół Nr 1, które obejmuje I Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Wielkiego
• Zespół Szkół nr 2, w którego skład wchodzą: III Liceum Ogólnokształcące im. Profesora Wiktora Zina, Technikum Zawodowe nr 1 im. Profesora Wiktora Zina, Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1 im. Profesora Wiktora Zina
• Zespół Szkół Nr 3 im. I Armii Wojska Polskiego
• Zespół Szkół Nr 4 Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Władysława Broniewskiego

Uczelnie:

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Wałczu

Turystyka

Pozostałości niemieckich bunkrów w okolicy cegielni

Nad jeziorem Raduń usytuowany jest Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji (MOSiR), który dysponuje sprzętem sportowym, m.in. motorówkami, kajakami, rowerami wodnymi oraz statkiem spacerowym Delfin. Miejsce to służy też jako baza wypadowa do wędrówek pieszych, rajdów rowerowych oraz spływów kajakowych. Tu bierze swój początek tzw. Pętla Wałecka – szlak kajakowy, który przebiega przez sześć jezior, połączonych niewielkimi ciekami wodnymi i kończy się w jeziorze Bytyń Wielki. Z MOSiR-u biorą też swój początek szlaki piesze i rowerowe, które z obu stron oplatają jezioro Raduń oraz biegną okalającymi je lasami, aż do wsi letniskowej Strączno.

Nad jeziorami wałeckimi znajdują się plaże i kąpieliska, a także pola namiotowe i wypożyczalnie sprzętu sportowego.

Most wiszący nad jez. Raduń zimą

Brzegi jeziora Raduń spięte są mostem wiszącym, będącym również tutejszą atrakcją. Pod koniec XIX wieku przez jezioro przerzucono most o konstrukcji drewnianej. W roku 1978 w tym samym miejscu postawiono Most Kłosowski o konstrukcji żelaznej. Most przeznaczony jest do ruchu pieszego.

Przy placu Polskim 3, na jeziorze Raduń zostało ustalone kąpielisko śródlądowe. W sezonie 2013 r. sezon kąpielowy obejmował okres od 15 czerwca do 31 sierpnia^[36].

Na bezpośrednie okolice Wałcza składają się tereny leżące w gminie wiejskiej Wałcz. Dużą atrakcją (oprócz śródleśnych jezior) są tu pomniki przyrody. W niewielkiej odległości od Wałcza (przy drodze nr 163), między Kłębowcem, a Golcami znajduje się rezerwat leśny o powierzchni około 16 ha, w którym występują: buczyna, łęg wiązowy i grąd. Wysokość dwustuletnich buków i dębów przekracza tu 30 metrów, a obwód niektórych z nich wynosi około 5 metrów. Rezerwat zwiedzać można tylko po wyznaczonych ścieżkach.

Atrakcje turystyczne w Wałczu:

• Park Linowy w Rudnicy – jeden z największych tego typu obiektów w Polsce.
• Trzy fontanny zlokalizowane na placu Wolności, na skwerku w „Podkowie” i Jeziorze Zamkowym.
• Most Kłosowski – most wiszący nad jeziorem Raduń
• szlak kajakowy „Wałecka Pętla Kajakowa”
• „Czarodziejska Górka” – do końca niewyjaśnione zjawisko w pobliżu Wałcza – na drodze pomiędzy Strącznem i Rutwicą istnieje górka, pod którą przedmioty (w tym i samochody) wtaczają się „same”.
• pozostałości schronów i umocnień Wału Pomorskiego
• Muzeum Wału Pomorskiego przy ulicy Wojska Polskiego

Kultura

Muzeum Ziemi Wałeckiej

W Wałczu mieści się m.in. Muzeum Ziemi Wałeckiej i Muzeum Wału Pomorskiego.

Sport

Jezioro Raduń (widok z lasu bukowego)

Nad jeziorem Raduń położony jest Ośrodek Przygotowań Olimpijskich w Wałczu, należący do Centralnego Ośrodku Sportu. Obiekt posiada: krytą pływalnię, tor wioślarsko-kajakowy, hale sportowe, wypożyczalnię sprzętu rekreacyjnego, siłownię, stadion z bieżnię mineralną, salę bokserską, trasa narto-rolkowa, korty tenisowe, zespół boisk, profesjonalną salę bokserską, salę z ergometrami^[37].

Bezpośrednio po wojnie, za sprawą Nadleśniczego Lasów Miejskich Winanda Osińskiego oraz trenera Jana Mulaka, rozpoczął tu trening polski lekkoatletyczny „Wunderteam”, jedna z najlepszych reprezentacji na świecie na przełomie lat 50. i 60. XX w.

Wałecką drużyną piłkarską jest KS „Orzeł” Wałcz. Obecnie gra w czwartej lidze. Zespół rozgrywa mecze na stadionie przy ulicy Wojska Polskiego 25A, dawniej przy ulicy Wolińskiej. Klub powstał w 1946 roku. „Orzeł” Wałcz posiada biało-czerwone barwy klubowe.

W mieście istnieje znany w kraju i za granicą Klub Karate Tradycyjnego oraz inne kluby: klub sportowy „Żak” prowadzący sekcje akrobatyki oraz lekkoatletyki, Wałeckie Towarzystwo Wioślarskie „Orzeł”, Jacht Klub Wałcz, Wałeckie Towarzystwo Sportowe „Orzeł” oraz Wojskowy Klub Łączności i Sportu „Sygnał”^[38], który powstał w 2013 roku.

Na Dolnym Mieście znajduje się skatepark, czyli miejsce do jazdy na deskorolce.

Od 2005 roku w Wałczu odbywa się w sierpniu „Wałeckie Scrabblobranie”, otwarty turniej rankingowy, zaliczany do Grand Prix rozgrywek w scrabble w Polsce, organizowany pod patronatem Polskiej Federacji Scrabble^[39].

W Wałczu znajduje się także uczniowski klub sportowy UKS Volley, o profilu siatkarskim^[40].

Wspólnoty wyznaniowe

Wybrane kościoły Wałcza

Kościół św. Antoniego (rzymskokatolicki)

Cerkiew Świętej Trójcy (prawosławna)

Cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego (greckokatolicka)

Na terenie Wałcza działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół rzymskokatolicki (dekanat Wałcz)^[41]:
  • parafia Miłosierdzia Bożego
  • parafia św. Mikołaja
  • parafia św. Antoniego
  • parafia wojskowa św. Franciszka z Asyżu (podlega Ordynariatowi Polowemu Wojska Polskiego)
• Kościół greckokatolicki:
  • parafia pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Pańskiego^[42]
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny:
  • parafia pod wezwaniem Świętej Trójcy^[43] (cerkiew Świętej Trójcy – dawna ewangelicka kaplica cmentarna z XIX w.).
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP:
  • nabożeństwa prowadzone w siedzibie Muzeum Ziemi Wałeckiej przez parafię ewangelicko-augsburską w Pile^[44][45].
• Kościół Zielonoświątkowy w RP:
  • zbór „Betlejem”^[46]
• Ewangeliczny Związek Braterski w RP:
  • zbór w Wałczu^[47]
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Wałcz (Sala Królestwa)^[48][49].

Administracja i samorząd

Ratusz

Wałcz ma status gminy miejskiej – mieszkańcy terenów wiejskich wokół Wałcza tworzą odrębny samorząd (gmina wiejska Wałcz). Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Wałcza 21 radnych^[50]. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedzibą władz jest ratusz na placu Wolności.

Burmistrzowie Wałcza:

• Janusz Wojciech Klukowski (1990-1992)^[51]
• Władysław Polcyn (1992-lipiec 1994)
• Zdzisław Józef Tuderek (1994-2012)^[52]
• Bogusława Towalewska (2012-2018)
• Maciej Żebrowski (od listopada 2018).

W 2016 r. wykonane wydatki budżetu samorządu Wałcza wynosiły 90,6 mln zł, a dochody budżetu 97,6 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 28 mln zł, co stanowiło 28,7% poziomu dochodów^[53].

Miasto jest także siedzibą władz powiatowych. Starostwo Powiatu Wałeckiego mieści się na ul. Dąbrowskiego.

Miasto jest obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Wałczu, gdzie w 2017 r. pracowało 8 sędziów^[54]. Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych i sprawy gospodarcze są rozpatrywane Sąd Rejonowy w Koszalinie, a z zakresu prawa pracy przez Sąd Rejonowy w Szczecinku^[55]. Wałcz jest obszarem właściwości Sądu Okręgowego w Koszalinie^[56]. Wałcz (właśc. powiat wałecki) jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koszalinie^[57].

Mieszkańcy Wałcza wybierają 8 z 17 radnych do Rady Powiatu w Wałczu^[58], a radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 3. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.

W mieście znajduje się siedziba Rejonu Wałcz oddziału GDDKiA Szczecin, który jest odpowiedzialny za odcinki drogi krajowej nr 10 i nr 22^[59].

Współpraca samorządowa

• Bad Essen
• Demmin
• Kyritz
• Werne
• gmina Åstorp od 2009 r.^[60]

Zobacz też

• miody wałeckie – produkt regionalny
• cmentarz żydowski w Wałczu

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalny Serwis Informacyjny Urzędu Miasta Wałcza
• Wałcz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 919 .