Wałdowo Królewskie
| Artykuł | 53°9′26″N 18°16′26″E |
|---|---|
| - błąd | 38 m |
| WD | 53°12'N, 18°17'E |
| - błąd | 20534 m |
| Odległość | 1223 m |
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | ~95 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) | 516[1] |
| Strefa numeracyjna | 52 |
| Tablice rejestracyjne | CBY |
| SIMC | 0084310 |
Położenie na mapie gminy Dąbrowa Chełmińska _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Dąbrowa Chełmińska") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 | |
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego  | |
 53°09′26″N 18°16′26″E/53,157222 18,273889 | |
Wałdowo Królewskie – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Dąbrowa Chełmińska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.
Położenie
Miejscowość położona jest na historycznej Ziemi Chełmińskiej, rozlokowana na wysoczyźnie morenowej należącej do Pojezierza Chełmińskiego. Z uwagi na rozległy i pofałdowany teren rozróżnia się Wałdowo Królewskie Górne (na północy) i Dolne (na południu).
Nazwa
Miejscowość występowała w dokumentach pod nazwami[2]:
- 1400, 1438 – Waldaw, Waldow, Wyldow
- 1570 – Waldowo
- 1880 – Wałdowo Królewskie (niem. Koenigliche Waldau)
Charakterystyka
Demografia
Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) Wałdowo Królewskie liczyło 516 mieszkańców[1]. Jest szóstą co do wielkości miejscowością gminy Dąbrowa Chełmińska.
Komunikacja
Wieś położona jest 23,5 km od centrum Bydgoszczy. Liczne drogi prowadzą do: Dąbrowy Chełmińskiej (odległość 4,8 km), Boluminka (2,2 km), Bolumina (2,7 km), Czarnowa (14,2 km), Nowego Dworu (3,6 km) oraz nowo powstała droga asfaltowa ze szlakiem rowerowym do Ostromecka (5 km)[3].
Przyroda i rekreacja
Wałdowo Królewskie od północy i południa otoczone jest kompleksem leśnym o urozmaiconym drzewostanie. Przez Wałdowo dolne przebiega 
szlak rowerowy Bydgoszcz-Toruń.
Dawne cmentarze
Znajduje się tutaj niewielki (pow. 0,12 ha), zadbany i ogrodzony cmentarz ewangelicki, założony w XIX wieku[4].
Historia
Najstarsze wiadomości o Wałdowie Królewskim pochodzą z 1279 roku, kiedy władał nim zamożny rycerz, posiadający również okoliczne wsie[5]. W 1418 roku wieś znajdowała się pod zarządem administracyjnym krzyżackiej prokuratorii Pień[2]. Powierzchnia pól uprawnych wynosiła 13 łanów[5]. W 1472 roku król Kazimierz IV Jagiellończyk zapisał Adamowi Ostromeckiemu pewną kwotę od wsi Wałdowo (okręg unisławski). W XVI w. majętności w Wałdowie Królewskim nabył na własność szlachcic Ambroży Wałdowski[2]. W 1570 posiadał on tu i w Boluminku 2 łany i 6 zagród. W 1610 roku dobra wsi Wałdowo nabyły siostry benedyktynki dla ich klasztoru w Chełmnie za 4400 złotych polskich (w tym czasie dzięki posagowi ksieni Magdaleny Mortęskiej, benedyktynki nabyły również m.in. Pień, Janowo, cześć Czarża i Czemlewo)[2].
W XIX wieku wieś zajmowała obszar 264 ha, w tym 211 ha gruntów ornych, 4 ha łąk i 7 ha lasu. W I połowie XIX w. w ramach pruskiej ustawy uwłaszczeniowej dokonano przejęcia dóbr klasztoru benedyktynek, oraz parcelacji gruntów na rzecz chłopów oraz nowych osadników-kolonistów, głównie Niemców[2]. Ewangelicy należeli do parafii ewangelickiej w Ostromecku, a katolicy do parafii w Boluminku. We wsi była karczma, wiatrak, kilku rzemieślników[5]. W 1885 we wsi było 39 domów mieszkalnych, oraz 69 tzw. dymów. Zaludnienie wynosiło 340 osób, w tym 169 katolików i 171 ewangelików. Na miejscu znajdowała się szkoła ewangelicka, natomiast dzieci katolickie uczęszczały do szkoły w Boluminku[2].
W okresie międzywojennym w Wałdowie Królewskim funkcjonowała czteroklasowa szkoła elementarna, która dawała możliwość zdobycia wykształcenia podstawowego, lecz uniemożliwiała dostęp do szkół wyższego typu[2]. Wzrastało rozdrobnienie gospodarstw, których w 1938 roku było 94[5].
Urodził się tu Franciszek Ksawery Hanelt – ksiądz, proboszcz w parafii farnej w Bydgoszczy (1945-1966), kanonik honorowy.
Izbice
W skład wsi wchodzi dawna wieś i folwark Izbice, od XVI w. należąca do majątku ostromeckiego[5]. Na początku XIX wieku w folwarku pracowało 40 osób, a w części wiejskiej mieszkało 141 osób. Po uchwaleniu pruskiej ustawy uwłaszczeniowej w 1823 roku, chłopi z Izbic przez 17 lat prowadzili spór sądowy z właścicielem Ostromecka Jakubem Marcinem Schoenbornem, który zamierzał zamienić ich w służbę folwarczną. Wyrok sądowy z 5 lipca 1840 roku pozbawił chłopów prawa do ziemi. Odebrane im grunty włączono do folwarku w Nowym Dworze oraz zaprzestano używać nazwy Izbice[5]. W latach 20. XX w. właściciel Ostromecka Joachim von Avensleben rozparcelował resztę gruntów z Izbic na rzecz polskich gospodarzy. Obecnie stanowią one część Wałdowa Królewskiego[5].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ a b c d e f g Zdzisław Raszeja: Ostromecko i okolice. Bydgoszcz: Wydawnictwo Margrafsen, 2002, s. 25-28. ISBN 83-87070-78-5. (pol.)
- ↑ portal maps.google.pl
- ↑ Zapomnieni - zdjęcia cmentarza. [dostęp 2011-12-29].
- ↑ a b c d e f g Jerzy Świetlik: Historia wokół nas. Część 1. Zbiór artykułów o historii wsi wokół Dąbrowy Chełmińskiej. Ostromecko: Nakład własny – Jerzy Świetlik, 2003.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 53.83 N
- S: 52.28 N
- W: 17.16 E
- E: 19.88 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Bydgoszcz County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 53.46 N
- S: 52.91 N
- W: 17.65 E
- E: 18.42 E
Niebieski szlak rowerowy
Autor:
Mapa gminy Dąbrowa Chełmińska, Polska