Werticilioza
Werticilioza – choroba wywołana przez grzyby z rodzaju Verticillium. Głównymi wywołującymi ją patogenami są gatunki Verticillium albo-atrum, Verticillium dahliae i Verticillium tricorpus[1].
Typowym objawem werticiliozy jest gwałtowne więdnięcie liści. Najpierw na liściach pojawiają się pomiędzy ich nerwami żółte, a potem brunatne przebarwienia. Rośliny tracą turgor, więdną i zamierają. U niektórych roślin przebiega to w odmienny sposób, na przykład jesiony zrzucają zielone liście bez wcześniejszych oznak więdnięcia[2]. Wiązki przewodzące (cewki i naczynia) porażonych roślin, zwłaszcza w korzeniach i dolnej części łodyg, mają nietypową, brunatną lub czerwonawą barwę (jest to widoczne na przekrojonym pędzie)[3]. Przy dużej wilgotności powietrza można na nich dostrzec biały nalot grzybni. Pod mikroskopem składa się on z konidioforów z zarodnikami konidialnymi[4]. Grzybnia patogenów rozwija się w naczyniach i cewkach i zatyka je swoją masą, co uniemożliwia przewodzenie wody z solami mineralnymi i powoduje więdnięcie i obumarcie roślin[3].
Gatunki Verticillium atakują ponad 60 rodzajów różnych roślin, zarówno zdrewniałych, jak i zielnych[1]. U roślin uprawnych wywołują wiele chorób. Większość z nich opisywana jest pod ogólną nazwą jako werticilioza, niektórym jednak nadano odrębne, własne nazwy:
- werticilioza astra (Verticillium dahliae)
- werticilioza buraka (Verticillium albo-atrum)
- werticilioza drzew i krzewów owocowych (Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum)
- werticilioza drzew liściastych (Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum)
- werticilioza chmielu (Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum)
- werticilioza chryzantemy (Verticillium dahliae)
- werticilioza chrzanu (Verticillium dahliae)
- werticilioza gerbery (Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum)
- werticilioza liatry (Verticillium dahliae)
- werticilioza lilaka (Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum)
- werticilioza lucerny (Verticillium albo-atrum)
- werticilioza maliny (Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum)
- werticilioza pomidora (Verticillium dahliae, Verticillium tricorpus)
- werticilioza róży (Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum)
- werticilioza rzepaku (Verticillium longisporum)
- werticilioza słonecznika (Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum)
- werticilioza tojadu (Verticillium dahliae)
- werticilioza truskawki (Verticillium dahliae)
- werticilioza zatrwianu (Verticillium dahliae, Verticillium albo-atrum)
- werticilioza ziemniaka (Verticillium albo-atrum)[5][3][6].
Patogeny zimują w glebie w postaci grzybni przetrwalnikowej na korzeniach porażonych roślin, wytwarzają także mikrosklerocja będące przetrwalnikami i chlamydospory. W glebie mogą przetrwać przez wiele lat. Infekują rośliny przez włośniki i rany, a rośliny zielne nawet przez nieuszkodzoną tkankę okrywającą. Infekcja następuje głównie w podziemnej oraz przyziemnej części rośliny. Choroba z jednej rośliny może przenosić się na drugą przez stykające się korzenie[4].
Werticilioza to groźna choroba, której zasadniczo nie da się leczyć, można tylko jej zapobiegać. U drzew zdarzają się przypadki samoistnego wyleczenia. Jest to możliwe dlatego, że grzyb ma ograniczone możliwości przerastania między kolejnymi warstwami słojów przyrostów rocznych[2]. Ogólne zasady zapobiegania werticiliozie to[3][4]:
- uprawa odmian odpornych
- sadzenie tylko zdrowych sadzonek,
- zaprawianie bulw ziemniaka zaprawą z fungicydami. Niszczy to patogeny znajdujące się na powierzchni bulw,
- usuwanie wraz z bryłą korzeniową chorych roślin (należy je spalić),
- stosowanie płodozmianu z kilkuletnimi przerwami w uprawie tego samego gatunku rośliny. Na polu stosuje się zmianowanie ziemniaków ze zbożami i roślinami strączkowymi.
Przypisy
- ↑ a b Joanna Marcinkowska: Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii. Warszawa: PWRiL, 2012. ISBN 978-83-09-01048-7.
- ↑ a b Wirtualna klinika roślin. [dostęp 2016-11-29].
- ↑ a b c d Marek Grabowski: Choroby drzew owocowych. Kraków: Wyd. Plantpress, 1999. ISBN 83-85982-28-0.
- ↑ a b c Zofia Fiedorow, Barbara Gołębniak, Zbigniew Weber, Choroby roślin rolniczych, Poznań: Wyd. AR Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, 2008, ISBN 978-83-7160-468-3.
- ↑ Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.
- ↑ Karol Manka, Fitopatologia leśna, Warszawa: PWRiL, 2005, ISBN 83-09-01793-6.
Media użyte na tej stronie
Autor: FarceRéjeane, Licencja: CC BY-SA 3.0
Feuilles de rhubarbe jaunies par du verticillium.
Autor: Howard F. Schwartz, Colorado State University, Bugwood.org, Licencja: CC BY 3.0
Sunflower plants showing symptoms of Verticillium wilt infection caused by Verticillium dahliae in the field.
Autor: USDA Forest Service - Northeastern Area Archive, USDA Forest Service, Bugwood.org, Licencja: CC BY 3.0
Verticillium sp. Nees. Symptômes de décoloration vasculaire sur le bois.