Wiatrak holenderski przy ul. Milczańskiej w Poznaniu

Wiatrak - Turbina Wietrzna przy ul. Milczańskiej w Poznaniu
Symbol zabytku nr rej. A-410 z 9 marca 1993
Ilustracja
Państwo Polska
MiejscowośćPoznań
Adresul. Milczańska 2[1][2]
Typ budynkuwiatrak
Wysokość do dachu10 m[3]
Ukończenie budowy1910[1][2]
Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „wiatrak”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „wiatrak”
Ziemia52°23′42,28″N 16°57′45,25″E/52,395078 16,962569
Strona internetowa

Wiatrak - Turbina Wietrzna – zabytkowy obiekt znajdujący się w Poznaniu przy ul. Milczańskiej na Łacinie[1][2].

Historia

Obiekt został indywidualnie zaprojektowany i zbudowany w latach 1910-1912 dla potrzeb gospodarstwa ogrodniczego należącego do Franciszka Rybaka[4]. Konstrukcja obiektu powstała zgodnie z wytycznymi i według koncepcji fundatora. Wybrane elementy stalowe zbiornika, cześć instalacji hydraulicznej zostały częściowo wykonane w Poznaniu, pozostałe elementy sprowadzono z zagranicy. Obiekt służył do pozyskiwania, gromadzenia oraz stałego zaopatrzenia w bieżącą wodę domu, sąsiednich pól, sadów oraz szklarni należących do ogrodnictwa właścicieli. Obiekt był zasilany wyłącznie siłą wiatru, która służyła do napędzania wielo-płatowej turbiny wiatrowej oraz systemu gromadzenia i nawadniania. Następnie miał zostać wykorzystany do produkcji energii elektrycznej (co nigdy nie nastąpiło). W trakcie swojego istnienia turbina była świadkiem wielu interesujących wydarzeń. Po kilku latach bezawaryjnego działania w momencie wybuchu powstania wielkopolskiego w 1918 roku, właściciele uszyli z prześcieradeł oraz inletu długą biało-czerwoną flagę, która była wywieszona od samej góry do dołu obiektu. W trakcie drugiej wojny światowej zaginęła również dokumentacja techniczna obiektu wraz z liczną dokumentacją fotograficzną. Z końcem wojny w 1945 roku żołnierze niemieccy z karabinem wyborowym znajdowali się w odkrytym, stalowym zbiorniku na szczycie obiektu strzelając do nacierających Rosjan. Żołnierze rosyjscy ostrzelali obiekt z ciężkiej broni – co najmniej jeden celny strzał w konstrukcję murowaną poniżej zbiornika od strony wschodniej powodując widoczne do dzisiaj przesunięcie cegieł do wewnątrz obiektu oraz celny strzał w wieżę stalową. Obiekt przechylił się też nieznacznie w tym kierunku. Ponadto, od strony wschodniej i południowej, są widoczne liczne ślady pocisków na cegłach od strony zewnętrznej.

Obiekt jest oryginalny w swoim rozwiązaniu w skali kraju i stanowi unikat pod względem całości przyjętych rozwiązań (turbina wietrzna, pompa wodna, zbiornik, rozprowadzenie wody), będąc połączeniem wiatraka z wieżą ciśnień. Obiekt zlokalizowany przy ul. Milczańskiej w Poznaniu[a][5][6] dnia 9 marca 1993 został wpisana do rejestru zabytków pod numerem A-410[1][2]. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wprowadzony jest nakaz rewitalizacji wiatraka[7].

Otoczenie

W kierunku północnym: trasa tramwajowa na Franowo[8][9], Piaśnica[10], Malta[11]. W kierunku południowym: estakada w ciągu ul. B. Krzywoustego[12], dolina Obrzycy. Na wschód: pozostałości bocznicy Średzkiej Kolei Powiatowej[13][14], os. Lecha. Na zachodzie: Centrum handlowe Posnania, Rondo Rataje[15]. Pod koniec XX w. oraz w XXI w. w bezpośredniej bliskości zostały wybudowane osiedla z budynkami mieszkaniowymi wielorodzinnymi (Polanka, Zielony Taras)[16].

Uwagi

  1. ↑ Ulica Milczańska na całej długości była skupiskiem ogrodów, które miały pompy wodne. Jeden z większych wiatraków znajdował się przy ul. Wiatracznej.

Przypisy

  1. ↑ a b c d ul. Milczańska - Miejski Konserwator Zabytków w: SIP Geopoz, dostęp 2013-06-03.
  2. ↑ a b c d Rejestr zabytków woj. wielkopolskiego, str. 175, stan na 31 marca 2013, NID.
  3. ↑ SIP Geopoz, warstwa Sytuacja: wysokości na budynkach.
  4. ↑ Holender na Milczańskiej - Aktualności - Biuletyn Miejski - poznan.pl, www.poznan.pl [dostęp 2020-08-09].
  5. ↑ Barbara Fabiańska: Z Romanem Misiem przechadzka po starym Żegrzu w: Kronika Miasta Poznania nr 3/2001 s. 219.
  6. ↑ Town Plans of Poland: Poznań 1:25 000, I-st edition, War Office 1943.
  7. ↑ Uchwała nr CI/1149/IV/2006 Rady Miasta Poznania z 29 sierpnia 2006 §5 pkt. 4.1: MPZP "Rataje-Łacina część A" w: Miejska Pracownia Urbanistyczna.
  8. ↑ Uchwała nr CI/1149/IV/2006 Rady Miasta Poznania z 29 sierpnia 2006 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Rataje – Łacina” część A w Poznaniu §1 pkt. 2, §11 pkt. 1F, na załączniku graficznym: 24KD-TP.
  9. ↑ Uchwała nr LVIII/757/V/2009 Rady Miasta Poznania z 7 lipca 2009 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Rataje – Łacina” część B w Poznaniu §11 pkt. 10.3, na załączniku graficznym: 01KD-GP, 14KD-Lt.
  10. ↑ Uchwała nr LVIII/757/V/2009 Rady Miasta Poznania z 7 lipca 2009 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Rataje – Łacina” część B w Poznaniu, na załączniku graficznym: WS, 5ZP.
  11. ↑ Uchwała nr LVIII/757/V/2009 Rady Miasta Poznania z 7 lipca 2009 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Rataje – Łacina” część B w Poznaniu, wyrys ze Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Poznania (2008)
  12. ↑ Uchwała nr CI/1149/IV/2006 Rady Miasta Poznania z 29 sierpnia 2006 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Rataje – Łacina” część A w Poznaniu §1 pkt. 2, na załączniku graficznym: 01KD-GP.
  13. ↑ Uchwała nr CI/1149/IV/2006 Rady Miasta Poznania z 29 sierpnia 2006 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Rataje – Łacina” część A w Poznaniu §11 pkt. 4.2, na załączniku graficznym: 01KD-GP, 07KD-Z.
  14. ↑ Uchwała nr LVIII/757/V/2009 Rady Miasta Poznania z 7 lipca 2009 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Rataje – Łacina” część B w Poznaniu §3 pkt. 4.1, na załączniku graficznym: 07KD-Z, 24KD-Dxr, 4KDWpp, 3KDWkk, 1KDWxs, 2KDWx.
  15. ↑ Uchwała nr CI/1149/IV/2006 Rady Miasta Poznania z 29 sierpnia 2006 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Rataje – Łacina” część A w Poznaniu §1 pkt. 2, na załączniku graficznym: 02KD-GP.
  16. ↑ Uchwała nr LVIII/757/V/2009 Rady Miasta Poznania z 7 lipca 2009 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego „Rataje – Łacina” część B w Poznaniu, na załączniku graficznym: 3MW, 4MW, 6MW, 8MW, 10MW, 12MW.
Ulica Milczańska, w tle współczesne osiedla
Ulica Milczańska, w tle współczesne osiedla
Poznań – Osiedle Rataje
Obszary Systemu Informacji Miejskiej
Części miasta
Osiedla mieszkaniowe
Atrakcje turystyczne
Tereny zielone
Ulice
Mosty i wiadukty
Miejsca kultu religijnego
Targowiska
  • Ryneczek na osiedlu Jagiellońskim
Pozostałe

Kościół NNMP na Ratajach.jpg

Media użyte na tej stronie

Poznań outline map.svg
Autor:

Oskarro. © użytkownicy OpenStreetMap.

Copyright użytkownicy UMP-pcPL., Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa lokalizacyjna Poznania
Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Kościół NNMP na Ratajach.jpg
Autor: Koefbac, Licencja: CC0
Kościół Katolicki na Osiedlu Bohaterów II Wojny Światowej w Poznaniu.
Poznań, Milczańska, wiatrak - 01.jpg
Autor: Jakub Torenc, Licencja: CC BY-SA 3.0
Poznań, Milczańska, wiatrak - widok z ul. Katowickiej w kierunku Malty
Wiatrak Turbina Wietrzna przy ul. Milczańskiej w Poznaniu.jpg
Autor: PiotrPUT, Licencja: CC BY-SA 4.0
Prace renowacyjne i odtworzeniowe przy turbinie stalowej [2019]