Wielki Obłok Magellana
 Zdjęcie wykonane przez teleskop VISTA | |
| Odkrywca | Znana w starożytności |
|---|---|
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
| Typ | SB(s)m[1] |
| Rektascensja | 05h 23m 34,53s[2] |
| Deklinacja | −69° 45′ 22,1″[2] |
| Odległość | |
| Rozmiary kątowe | 10°45′ × 9°10′[4] |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Wymiary | |
| Masa | |
| Alternatywne oznaczenia | |
| LMC, ESO 56-115, Anon 0524-69, ESO-LV 56-1150, GLXY G279.0-34.4+262, IRAS 05240-6948, LEDA 17223, [M98c] 052400.0-694800, [MI94] Sm 29 | |
Wielki Obłok Magellana – największa galaktyka satelitarna położona w pobliżu Drogi Mlecznej[6]. Jest ona generalnie nieregularna, ale posiada elementy struktury spiralnej. Jest również jedną z najbliższych galaktyk, leży w odległości ok. 50 kiloparseków; bliżej położone są niektóre galaktyki karłowate, takie jak SagDEG i Karzeł Wielkiego Psa.
Nazwa i odkrycie
Nazwa galaktyki pochodzi od nazwiska Ferdynanda Magellana, który obserwował obiekt podczas wyprawy dookoła świata w latach 1519–1522. Jednak najstarsza zachowana wzmianka o obserwacjach Wielkiego Obłoku Magellana przez mieszkańców półkuli północnej pochodzi z 964 roku od perskiego astronoma Al Sufiego. Obiekt, nazwany przez Arabów Al Bakr (Biały Wół), został zaobserwowany podczas wypraw kupieckich wzdłuż wschodnich wybrzeży Afryki.
Charakterystyka
Wielki Obłok Magellana jest zwykle uznawany za galaktykę nieregularną; takie galaktyki w morfologicznej klasyfikacji galaktyk oznacza się symbolem Irr. Ma ona jednak zauważalny kształt zdeformowanej spirali, która upodabnia ją do galaktyk spiralnych z poprzeczką o luźno nawiniętych ramionach (SBc). Galaktyka ta jako pierwsza otrzymała oznaczenie SBm (m pochodzi właśnie od nazwy galaktyki), jest to tzw. „magellaniczna galaktyka spiralna”[7]. Najprawdopodobniej pierwotna struktura spiralna Obłoku została zniszczona przez oddziaływanie grawitacyjne Drogi Mlecznej. Średnica galaktyki wynosi około 14 tysięcy lat świetlnych[5]. Dysk galaktyki nachylony jest pod kątem około 40° do sfery niebieskiej.
Masa galaktyki wynosi około 10 miliardów mas Słońca[5].
Wielki Obłok Magellana zawiera gwiazdy, które zostały „skradzione” z sąsiadującej, mniejszej galaktyki znanej jako Mały Obłok Magellana[8].
Odległość do galaktyki została wyznaczona w 2013 na 162 980 lat świetlnych z dokładnością do dwóch procent[3][9]. Wielki Obłok Magellana jest najbliższą niekarłowatą galaktyką, dlatego odgrywa istotną rolę we współczesnej astronomii. Liczne grupy różnych klas obiektów tworzące tę galaktykę, znajdujące się w pierwszym przybliżeniu w tej samej, stosunkowo niewielkiej odległości, są doskonałym celem badań nad wieloma zagadnieniami astrofizycznymi.
Galaktyka jest widoczna gołym okiem z południowej półkuli Ziemi. Rozciąga się na niebie na obszarze około 7×7 stopni.
24 lutego 1987 roku w galaktyce tej zaobserwowano supernową SN 1987A – najbliższą Ziemi supernową od czasu Nowej Keplera[4].
Zobacz też
- Obłoki Magellana
- LMC X-1
Przypisy
- ↑ NASA/IPAC Extragalactic Database. caltech.edu. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
- ↑ a b The STScI Digitized Sky Survey. stsci.edu. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
- ↑ a b c G. Pietrzyński, D. Graczyk, W. Gieren, I. B. Thompson, B. Pilecki, A. Udalski, I. Soszyński, S. Kozłowski, P. Konorski, K. Suchomska, G. Bono, P. G. Prada Moroni, S. Villanova, N. Nardetto, F. Bresolin, R. P. Kudritzki, J. Storm, A. Gallenne, R. Smolec, D. Minniti, M. Kubiak, M. K. Szymański, R. Poleski, Ł. Wyrzykowski, K. Ulaczyk et al. An eclipsing-binary distance to the Large Magellanic Cloud accurate to two per cent. „Nature”. 495, s. 76–79, 2013-03-07. DOI: 10.1038/nature11878. (ang.).
- ↑ a b Students for Exploration and Development of Space. seds.org. [dostęp 2014-01-01]. (ang.).
- ↑ a b c d Magellanic Cloud, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-11-18] (ang.).
- ↑ Nigel Henbest, Heather Couper: The Guide to the Galaxy. Cambridge [England] ; New York, NY, USA: Cambridge University Press, 1994, s. 49. ISBN 978-0-521-45882-5.
- ↑ Eric M. Wilcots. Magellanic type galaxies throughout the Universe. „Proceedings IAU Symposium”. 256, s. 461–472, 2008. DOI: 10.1017/S1743921308028871.
- ↑ Neighbor Galaxy Caught Stealing Stars. noao.edu, 2011-07-18. [dostęp 2011-07-20]. (ang.).
- ↑ PAP: Precyzyjny pomiar rozmiarów Wszechświata, m.in. dzięki polskim uczonym. PAP – Nauka w Polsce, 2013-03-07. [dostęp 2013-03-15]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Wielki Obłok Magellana w NASA/IPAC Extragalactic Database (ang.)
- LMC w SEDS.org (ang.)
- Wielki Obłok Magellana w bazie SIMBAD (ang.)
Media użyte na tej stronie
Updated map of Milky Way, added new discovered branch of the Orion Spur, added Perseus Transit
Autor: ESO/VMC Survey, Licencja: CC BY 4.0
ESO’s VISTA telescope reveals a remarkable image of the Large Magellanic Cloud, one of our nearest galactic neighbours. VISTA has been surveying this galaxy and its sibling the Small Magellanic Cloud, as well as their surroundings, in unprecedented detail. This survey allows astronomers to observe a large number of stars, opening up new opportunities to study stellar evolution, galactic dynamics, and variable stars.
This image shows the Large Magellanic Cloud galaxy in infrared light as seen by the Herschel Space Observatory, a European Space Agency-led mission with important NASA contributions, and NASA's Spitzer Space Telescope. In the instruments' combined data, this nearby dwarf galaxy looks like a fiery, circular explosion. Rather than fire, however, those ribbons are actually giant ripples of dust spanning tens or hundreds of light-years. Significant fields of star formation are noticeable in the center, just left of center and at right. The brightest center-left region is called 30 Doradus, or the Tarantula Nebula, for its appearance in visible light. The colors in this image indicate temperatures in the dust that permeates the Cloud. Colder regions show where star formation is at its earliest stages or is shut off, while warm expanses point to new stars heating surrounding dust. The coolest areas and objects appear in red, corresponding to infrared light taken up by Herschel's Spectral and Photometric Imaging Receiver at 250 microns, or millionths of a meter. Herschel's Photodetector Array Camera and Spectrometer fills out the mid-temperature bands, shown here in green, at 100 and 160 microns. The warmest spots appear in blue, courtesy of 24- and 70-micron data from Spitzer.