Wielki zespół mieszkaniowy

Osiedla mieszkaniowe na Żegrzu i Ratajach w Poznaniu

Wielki zespół mieszkaniowy (w skrócie wzm, zespół mieszkaniowy z fr. grand ensemble) – forma urbanistyczna, w której na małej przestrzeni znajduje się duże skupisko bloków mieszkalnych bez innych budynków mieszkalnych, a liczba mieszkańców wynosi od kilku do kilkudziesięciu tysięcy.

Zespoły mieszkaniowe pojawiły się po raz pierwszy we Francji. Pierwszym było osiedle Sarcelles pod Paryżem, którego budowę rozpoczęto w 1954. Tego typu formy urbanistyczne stały się powszechne w drugiej połowie XX wieku, szczególnie w państwach, gdzie proces urbanizacji rozpoczął się z opóźnieniem i rozwijał się w sposób gwałtowny. Budowa wzm podyktowana była zapotrzebowaniem intensywnie rozwijającego się przemysłu na siłę roboczą. Skutkiem tego powstawały osiedla tanich mieszkań, najpierw w 4- lub 5-kondygnacyjnych, a następnie 11-kondygnacyjnych blokach.

Cechy charakterystyczne wzm

  • Duża liczba ludności skupiona w blokach, przewyższająca znacznie jednostkę sąsiedzką, optymalną pod względem wielkości, jeżeli chodzi o możliwość wytworzenia społeczności lokalnej.
  • Stapianie się osiedli typu wzm w jedną całość.
  • W trakcie rozbudowy zwiększanie się liczby kondygnacji w blokach.
  • Oddalenie od miejsc pracy.
  • Ograniczenia (w porównaniu ze śródmieściami) dogodnej komunikacji zbiorowej na obszarze wzm.
  • Dostępność samorządowych obiektów usługowych na terenach wzm, mogących zaspokajać potrzeby mieszkańców, tj. żłobków, przedszkoli, szkół, klubów sportowych, bibliotek, domów kultury, urzędów pocztowych, przychodni zdrowia.
  • Brak lub ograniczenie obiektów kulturalnych, tj. kin, teatrów, muzeów i galerii sztuki.
  • Koncentracja handlu i gastronomii w kilku miejscach zespołu mieszkaniowego, co jest niedogodne dla mieszkańców, których bloki położone są w odległości kilkuset metrów od miejsca zaopatrzenia się w artykuły pierwszej potrzeby.
  • Monotonia krajobrazu wynikająca z odmiennej percepcji przestrzeni przez projektującego osiedle planistę i zamieszkującego ją użytkownika.
  • Przytłoczenie zieleni miejskiej przez wielkie bloki, co wytwarza poczucie pustej przestrzeni wewnątrz osiedli dla mieszkańców.
  • Dużo terenów zielonych – parków, skwerów, zieleńców, przyblokowych ogródków, łąk, ogródków działkowych, placów zabaw, obiektów sportowo-rekreacyjnych.
  • Brak więzi sąsiedzkich między mieszkańcami zamieszkującymi oddalone od siebie bloki.
  • Duża w porównaniu ze śródmieściami i zabytkowymi częściami miast liczba miejsc postojowych (parkingów i garaży).

Cechy te były typowe dla zespołów mieszkaniowych w Polsce przede wszystkim w latach 70. i 80. XX wieku, gdy powstawały one praktycznie we wszystkich większych miastach. Obecnie wraz ze spadkiem rozwoju zespołów mieszkaniowych w Polsce zaobserwować można, że nastąpiła dekoncentracja handlu oraz udogodnienia w komunikacji miejskiej. Przyczyniło się do tego odejście od budowy wielkich bloków w kierunku budowy osiedli szeregowców, mniejszych domów przeznaczonych do zamieszkania przez kilka rodzin.

Zobacz też

Galeria zdjęć

Media użyte na tej stronie

0904 OsAnJag Police ZPL.JPG
Autor: Mateusz War., Licencja: CC BY-SA 3.0
Osiedle Anny Jagiellonki (Police, Województwo zachodniopomorskie), Polska
Widok na os. Orła Białego, Stare Żegrze, Armii Krajowej, Bohaterów II Wojny Światowej..jpg
Autor: Sahiba, Licencja: CC BY-SA 3.0
Os. Orła Białego, Stare Żegrze, Armii Krajowej, Bohaterów II Wojny Światowej. Widoczne ulice: Żegrze, Inflancka, Pawia, Redarowska.
Gorzów Wielkopolski, Osiedle Staszica.jpg
Autor: train_01, Licencja: CC BY-SA 4.0
Osiedle Staszica w Gorzowie Wielkopolskim.
Torun osiedle Skarpa 02.jpg
Autor: Pko, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Toruń, osiedle Skarpa, widok z wieżowca przy ul. Ligi Polskiej w kieruniu pn.-wsch.
Bielsko-Biała, Złote Łany.jpg
Autor: Marek Kocjan, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Widok z lotu ptaka osiedla mieszkaniowego Złote Łany, części Złotych Łanów - dzielnicy Bielska-Białej.
Wrocław, Most Grunwaldzki - Aw58.JPG
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Wrocław, Most Grunwaldzki, 1907
Lodz Manhattan-02.jpg
Autor: Michał Oziębło, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Śródmiejska Dzielnica Mieszkaniowa w Łodzi (tzw. łódzki Manhattan) - zespół największych w Polsce budynków mieszkalnych (megaszaf) wykonanych w technologii tzw. "wielkiej płyty". Widok od strony południowej na dwa najwyższe budynki w Łodzi (każdy po 78 metrów wysokości).