Willa Teodora Milscha

Willa Teodora Milscha
Symbol zabytku nr rej. A/282 z 17.12.1982[1]
Ilustracja
Fasada północna przed remontem w 2012
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Adres

ul. Kopernika 46 / ul. Łąkowa 21

Typ budynku

willa

Architekt

Edward Kreuzberg

Kondygnacje

3

Powierzchnia użytkowa

800 m²

Rozpoczęcie budowy

1870

Ukończenie budowy

1882

Ważniejsze przebudowy

1908

Pierwszy właściciel

Teodor Milsch

Obecny właściciel

Cech Przedsiębiorców Branży Mięsnej Ziemi Łódzkiej

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Willa Milscha”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Willa Milscha”
Ziemia51°45′35,3473″N 19°26′33,5080″E/51,759819 19,442641

Willa Teodora Milschawilla położona u zbiegu ulic Kopernika i Łąkowej w Łodzi[2], na terenie Polesia.

Historia

Budynek w stylu neorenesansowym powstał w 1882 roku według projektu Edwarda Kreuzberga[3][2][4][5]. Willę zbudowano na zamówienie łódzkiego fabrykanta Teodora Milscha[3][2][4][5].

Teodor Milsch był założycielem trzeciego w Łodzi (po browarach braci Gehlig i rodziny Anstadtów) browaru przemysłowego[2][5]. Browar powstał w 1878 roku przy drugorzędnej piaszczystej drodze, biegnącej z centrum miasta do lasu miejskiego, pod numerem 53[6][3][2]. Wtedy też ulica przy browarze uzyskała przydomek Milsza (od nazwiska fabrykanta)[3] i nazwa ta – już jako urzędowa – funkcjonowała do 1923 roku, gdy patronem ulicy został Mikołaj Kopernik[2]. Obok browaru stworzono pierwszy w Łodzi „ogród rozrywkowy” oferujący klientom różnego typu plenerowe rozrywki[2]. Na jego terenie znajdował się ogród spacerowy, staw z łódkami, drewniane altany i muszla koncertowa, a także piętrowy budynek restauracji nazywany „Leśniczówką” (Waldschloesschen), który powstał około 1880 roku[3][2][5][6]. „Leśniczówka” posiadała salę taneczną oraz dobudowane później (1895) bufet i kuchnię[6]. Właściciele ogrodu urządzali występy artystyczne, koncerty orkiestr, loterie[3]. W „Leśniczówce” organizowano zabawy, imprezy taneczne[3][2]. Miejsce to zostało opisane przez Władysława Reymonta w Ziemi obiecanej[3][2]. Po rewolucji 1905 budynek był wykorzystywany przez związki zawodowe, a po ich rozwiązaniu przez władze rosyjskie jako obiekt mieszkalny[2]. W 1920 roku zakwaterowano w nim uciekinierów z tych obszarów Polski, które zostały zajęte przez wojska bolszewickie[2]. „Leśniczówkę” rozebrano w latach 30. XX wieku[2].

Tableau z okazji poświęcenia i otwarcia domu Cechu Rzeźników w dniu 3 listopada 1908 roku

W pobliżu browaru rodzina Milschów wybudowała swoją rodzinną siedzibę. Willa Milschów w 1908 roku stała się własnością Cechu Rzeźników i Wędliniarzy[5] i przeszła generalny remont[5]. Cech ten utracił prawa do willi w okresie PRL, gdy budynek został upaństwowiony. Mieścił się w nim m.in. dom kultury (klub „Karolek”), stołówka zakładów Harnama Rena-Kord, mających siedzibę przy ul. Łąkowej (w budynku zakładu jest obecnie hotel), oraz restauracje (najpierw „Kometa”, później „Kaprys”)[5][2]. W latach 80. XX wieku cech odzyskał obiekt[5]. Pomieszczenia w willi są podnajmowane, również na cele restauracyjne (pub, restauracja)[3][2].

17 grudnia 1982 roku willa została wpisana do rejestru zabytków[1].

W ogrodzie przy willi rośnie klon zwyczajny, który od 7 grudnia 2021 roku jest pomnikiem przyrody[7](zdjęcie drzewa).

Architektura

Bryła budynku jest rozczłonkowana, częścią obiektu jest trzykondygnacyjna wieża[5]. Charakterystyczne dla willi są: boniowana elewacja, liczne gzymsy, otwory okienne podzielone przez półkolumienki z kapitelem jońskim[5]. Po bokach od strony ogrodu znajdują się rzeźbione, drewniane werandy[5]. Balkon od strony ul. Kopernika ma zdobione wolutami wsporniki, a nad oknem oparte na kartuszu putta z festonami[8].

Galeria

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Rejestr zabytków - województwo łódzkie. nid.pl, 2013-06-30. s. 40. [dostęp 2013-08-08].
  2. a b c d e f g h i j k l m n o Dariusz Kędzierski: Milscha czyli Milsza… Ulica Mikołaja Kopernika. uml.lodz.pl. [dostęp 2012-08-06].
  3. a b c d e f g h i Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska: Spacerownik, Polesie i Karolew. Łódź: Gazeta Wyborcza, 21 czerwca 2007, s. 6-7.
  4. a b Krzysztof Stefański: Ludzie, którzy zbudowali Łódź Leksykon architektów i budowniczych miasta (do 1939 roku). Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2009, s. 44-46. ISBN 978-83-61253-44-0.
  5. a b c d e f g h i j k Michał Markowicz: Historia willi. umilscha.pl archive.org. [dostęp 2019-08-19].
  6. a b c Mirosław Jaskulski: Piwo, flaki garnuszkowe, petersburskie bliny i kawior astrachański czyli Z dziejów gastronomii łódzkiej do 1918 roku. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2012, s. 96. ISBN 978-83-7729-165-8.
  7. Centralny rejestr form ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2022-09-20].
  8. Maria Nowakowska: Łódzki detal. Przewodnik po Łodzi szlakami detali architektonicznych. Łódź: Regio, 2016, s. 166. ISBN 978-83-931044-8-2.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Milsch villa, Kopernika st. Łąkowa st., Łódź.jpg
Willa Teodora Milscha przy skrzyżowaniu ulic M. Kopernika i Łąkowej w Łodzi.
Willa Milscha (21).JPG
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herman Juliusz Milsch villa
MMŁ, fotografia grupowa, „Wł. Piotrowicz”, I-4853.jpg
Tableau z okazji poświęcenia i otwarcia domu Zgromadzenia Cechu Rzeźników znajdującego się na rogu ulic Milscha i Łąkowej (dzisiaj u zbiegu ul. Łąkowej i Kopernika) w dniu 3 listopada 1908 roku. Na tableau umieszczono zdjęcia członków Zgromadzenia, a także budynek w którym siedzibę miało Zgromadzenie Rzeźników w Łodzi.
Willa Milscha (23).JPG
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herman Juliusz Milsch villa
Willa Milscha (9).JPG
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herman Juliusz Milsch villa
Willa Milscha (25).JPG
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herman Juliusz Milsch villa
Willa Milscha (1).JPG
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herman Juliusz Milsch villa
Willa Milscha - Łódź (30).jpg
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 4.0
Teodor Milsch's villa
Willa Milscha (12).JPG
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herman Juliusz Milsch villa
Łódź location map 2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors, edited by User:Dwie szyszki
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Łódź, Poland
Ta mapa of Łódź została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Willa Milscha (6).JPG
Autor: Darekm135, Licencja: CC BY-SA 3.0
Herman Juliusz Milsch villa