Wlewsk

Wlewsk

wieś
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Lidzbark
Liczba ludności	374[1]
Strefa numeracyjna	23
Kod pocztowy	13-230[2]
Tablice rejestracyjne	NDZ
SIMC	0118262
Położenie na mapie gminy Lidzbark Wlewsk
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Wlewsk
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wlewsk
Położenie na mapie powiatu działdowskiego Wlewsk
53°16′02″N 19°46′27″E/53,267222 19,774167

Wlewsk – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Lidzbark. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.

Wlewsk leży obok drogi wojewódzkiej nr 544 biegnącej z Brodnicy, przez Lidzbark-Działdowo-Mławę do Ostrołęki. Przez wieś przebiega natomiast droga powiatowa Lidzbark-Nowe Miasto Lubawskie. W pobliżu przepływa rzeka Wel, od nazwy której, według niektórych autorów, Wlewsk wziął nazwę. Jest to jednak wątpliwe, bowiem obecna nazwa wsi używana jest od XIX wieku, wcześniej używano innych nazw: Lebiske (1408 rok), Loffsk, Lowisk (około 1415 roku), Wleskau, Vlesko, Vlewsk^[3].

Historia

Miejscowość istnieje już od czasów średniowiecza. Na podstawie zachowanych dokumentów wiadomo, że już w 1379 roku we wsi istniał kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja. W tym czasie ziemie te należały do Zakonu Krzyżackiego. W 1408 roku wielki mistrz Ulrich von Jungingen pozbył się wsi, zamieniając się z właścicielem majątku ziemskiego w Gzinie Szlacheckim koło Unisławia^[3]. W tym czasie wieś obejmowała 80 włók. W akcie lokacyjnym wsi na uposazenie kościoła przeznaczono 3 włóki oraz dziesięcina z trzech wsi: Wlewsk, Klonowo i Młyniki. Z Wlewska pobierano 30 korcy żyta.

Kościół został zniszczony w czasie wojen polsko-krzyżackich oraz później w czasie wojen szwedzkich. W 1600 roku proboszczem był Jakub Ługowski, później ks. Wlewski. W 1690 zbudowano nowy kościół dzięki staraniom Pawła Chełstowskiego. Kościół ten spłonął w 1804 r. i nie został już odbudowany. W 1754 r. proboszczem był Józef Langer. Początkowo proboszcz mieszkał na plebanii, ale za czasów Chełstowskich i Sierakowskich proboszcze mieszkał we dworze. Być może po wojnach plebanii nie odbudowano.

W XVI i XVII wieku wieś podzielono na mniejsze części. Około roku 1670, we wsi było 9 posiadłości zamieszkałych przez drobną szlachtę, m.in. Arctowskich, Bojanowskich, Dębińskich, Trzcińskich i Zaleskich. Około roku 1690 majątki zostały wykupione i scalone przez Chełstowskich – właścicieli folwarku w Chełstach. W XVII wieku dobra we Wlewsku nabył kasztelan Sierakowski. Gdy kasztelan przeniósł się do Waplewa, proboszcz udał się razem z nim a kościołem we Wlewsku zarządzali proboszczowie z Boleszyna lub z Lidzbarka. W 1789 roku we wsi było 17 domów. Po kasztelanie Sierakowskim dobra ziemskie we Wlewsku przeszły w posiadanie Różyckich (do 1945). W XIX w. właścicielem wsi był Władysław Różycki (działacz polski w zaborze pruskim, poseł do parlamentu Rzeszy). Władysław Rózycki zasłużył się wprowadzeniem racjonalnej hodowli bydła. W 1880 r. we wsi było 338 mieszkańców.

Do roku 1932 Wlewsk wchodził w skład powiatu brodnickiego

Po II wojnie światowej majątek ziemski został przejęty przez miejscowy PGR.

Zabytki

Do czasów obecnych w miejscowości zachowało się kilka obiektów zabytkowych^[3]:

• budynek szkolny z 1875 roku,
• budynek gorzelni z 1876 roku,
• magazyn z początku XX wieku,
• neogotycka kaplica grobowa z 1863 roku

Z dworu pozostał jedynie zaniedbany park z końca XIX wieku. Nie ma też śladu po przykościelnym cmentarzu.

Bibliografia

• Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn 1966, 383 str.
• Opis wsi. jezioro.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-16)]. na www.jezioro.pl

Przypisy

Gmina Lidzbark

• Siedziba gminy: Lidzbark

Miasto	Lidzbark
Wsie	Adamowo Bełk Bryńsk Bryńsk Szlachecki Cibórz Ciechanówko Dłutowo Jamielnik Jeleń Kiełpiny Klonowo Koty Marszewnica Miłostajki Nick Nowe Dłutowo Nowy Dwór Nowy Zieluń Ostrowy Słup Tarczyny Wawrowo Wąpiersk Wlewsk Zalesie Zdrojek
Osady	Bladowo Borki Chełsty Cibórz Glinki Kurojady Lidzbark-Nadleśnictwo Nosek Olszewo Piaseczno Podcibórz Wlewsk
Przysiółek	Biernaty
Osady leśne	Borówno Dębowiec Nowy Dwór Sarnia Góra Zielonka
Integralne części wsi	Gdańsk Gdynia Pajewo Rogal Wasioły Wybudowanie Jamielnickie Wybudowanie nad Jeziorem Wybudowanie Nowodworskie Wybudowanie pod Kiełpiny Wygoda