Wojciech Walczak

Grób Wojciecha Walczaka na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu

Wojciech Walczak (ur. 6 kwietnia 1916 w Kowalowych, zm. 31 stycznia 1984 we Wrocławiu) – polski geograf, geomorfolog, profesor w Zakładzie Geografii Regionalnej Instytucie Geograficznym Uniwersytetu Wrocławskiego.

Życiorys

Wojciech Walczak urodził się w Kowalowych koło Jasła, był synem Wojciecha i Józefy z Bernackich. Po ukończeniu czteroletniej Szkoły Powszechnej im. Stanisława Staszica w Jaśle, w roku 1926 uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle, gdzie zdał maturę w roku 1934. W latach 1934–1935 odbywał służbę wojskową, najpierw w Szkole Podchorążych w Zambrowie, później w 2 Pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku.

W 1935 podjął studia geograficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim, w czasie studiów zajmował się badaniem rumowisk skalnych Gorganów. Swoje spostrzeżenia na temat ich genezy zawarł w pracy magisterskiej pt. Rumowiska skalne grzbietu Sywuli w Gorganach, napisanej pod kierunkiem profesora Jerzego Smoleńskiego. Magisterium uzyskał w dniu 30 czerwca 1939 r.

Został awansowany do stopnia podporucznika rezerwy piechoty ze starszeństwem z 1 stycznia 1938^[1]. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej jako dowódca jednej z kompanii 38 Pułku Piechoty. Lata wojny spędził w Krakowie, działał w konspiracji, uczestnicząc między innymi w tajnym nauczaniu. Po wyzwoleniu Krakowa objął w dniu 6 lutego 1945 stanowisko asystenta w Instytucie Geograficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie 20 lipca 1945 otrzymał stopień doktora na podstawie dysertacji Z morfologii i dyluwium dolin Będkowskiej i Kobylańskiej w Jurze Krakowskiej napisanej pod kierunkiem profesora Eugeniusza Romera.

W dniu 1 marca 1946 przybył do Wrocławia, aby objąć stanowisko adiunkta w Instytucie Geograficznym Uniwersytetu Wrocławskiego, z tym instytutem związał się już na zawsze. W roku 1954 otrzymał stanowisko docenta, w roku 1960 przejął po profesorze Julianie Czyżewskim funkcję kierownika Katedry Geografii Regionalnej. W roku 1963 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1971 zwyczajnego.

Na Uniwersytecie Wrocławskim pełnił ponadto w latach 1959–1960 funkcję prodziekana, a od 1963 do 1966 dziekana Wydziału Nauk Przyrodniczych oraz w latach 1962–1963 funkcję kuratora Zrzeszenia Studentów Polskich. Był również prezesem Oddziału Wrocławskiego Polskiego Towarzystwa Geograficznego, a od 1965 r. wiceprezesem Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Geograficznego w Warszawie, członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego^[2]. Przewodniczył także Komisji Fotointerpretacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego. W latach 1977–1979 przebywał w Republice Federalnej Niemiec, gdzie wykładał geografię Polski na uniwersytetach w Hanowerze – 1977, Marburgu – 1978 i we Frankfurcie nad Menem w roku 1979. W czasie swojej pracy naukowej wypromował 180 magistrantów, 8 doktorów i 5 docentów.

Wojciech Walczak, pomimo tego że jego specjalnością była geomorfologia, był geografem uniwersalnym, jego zainteresowania naukowe obejmowały także takie dziedziny jak kartografia – opracował szereg map ogólnogeograficznych, geografia regionalna – jest autorem monografii geograficznych Polski i innych krajów Europy, które obejmują również zagadnienia z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej oraz historii odkryć geograficznych – wraz z Józefem Babiczem opracował podręcznik akademicki z historii odkryć geograficznych. Jest także autorem przewodników turystycznych i krajoznawczych książek popularnonaukowych o Dolnym Śląsku. Do jego zasług zalicza się m.in. opracowanie podziału fizycznogeograficznego Sudetów.

Ważniejsze publikacje autorstwa profesora Walczaka

Monografie geograficzne

• Pradolina Nysy i plejstoceńskie zmiany hydrograficzne na przedpolu Sudetów Wschodnich, 1954
• Dolny Śląsk Cz. 1 Sudety, 1968
• Dolny Śląsk Cz. 2 Obszar Przedsudecki, 1970
• Niemiecka Republika Demokratyczna, 1970
• Finlandia, 1973
• Republika Federalna Niemiec, 1976
• Słownik geografii NRD, 1979
• Dania, 1984

Podręczniki akademickie

• Zarys historii odkryć geograficznych, 1968 (wraz z J. Babiczem)
• Rzeźbiarze powierzchni Ziemi, 1971
• Jak powstała rzeźba Polski, 1976

Mapy

• Fizyczna mapa świata 1:18 000 000, 1946
• Turystyczna mapa Karkonoszy 1:75 000, 1947
• Samochodowy atlas Polski, 1947
• Kotlina Kłodzka i góry przyległe, mapa fizyczna, 1:100 000, 1948

Publikacje popularnonaukowe

• Od fiordów północnych po Sztokholm, 1949
• Jak białe plamy znikały z map, 1959
• Ziemia Kłodzka, 1961
• Karkonosze, 1962
• Pod Śnieżnikiem: szkice z dziejów przemian krajobrazu geograficznego Sudetów Kłodzkich, 1964
• W cieniu Śnieżki: szkice z dziejów przemian krajobrazu geograficznego Sudetów Zachodnich i ich Pogórza, 1967
• W Sudetach Kłodzkich, 1969
• Na Pojezierzu Fińskim, 1972
• Między Ślężą i Chełmcem: szkice z dziejów przemian krajobrazu Przedgórza Sudeckiego i Sudetów Wałbrzyskich, 1974
• Nad Odrą: szkice z dziejów przemian krajobrazu geograficznego ziem nadodrzańskich Dolnego Śląska, 1974
• Na Grenlandii, 1986

Przewodniki turystyczne

• Góra Ślęża (Sobótka), 1952
• Ziemia Kłodzka: Kotlina Kłodzka i góry przyległe, 1954
• Sudety Środkowe i Wschodnie: Ziemia kłodzka i Sudety Wałbrzyskie, 1962
• Region Bystrzycy Kłodzkiej, 1971
• Góry Stołowe, 1972

Literatura

• H. Leonhard-Migaczowa. Wojciech Walczak (1916–1984). „Czasopismo Geograficzne”. T. 55 (Z. 3), s. 414–417, 1984. 
• Z. Świstak. Wielcy jaślanie. „Studia i materiały Muzeum Okręgowego w Krośnie”. T. V, s. 155–157, 1990. 

Przypisy